200 εκατομμύρια ευρώ θα κοστίσουν τα νέα πολεοδομικά σχέδια

Ν΄ αλλάξει ριζικά τη μορφή των ελληνικών πόλεων όπως τη γνωρίζουμε έως και σήμερα καθιστώντας τις φιλικότερες για τους κατοικούς και το περιβάλλον, να συμβάλλει στην αποκατάσταση του φυσικού πλούτου της χώρς και να καταπολεμήσει την αυθαίρετη δόμηση και την καταπάτηση  δασικών εκτάσεων, καθιστώντας τους δήμους  διαχειριστές και υπεύθυνους για την ομαλή λειτουργία και βελτίωση της ποιότητας ζωής, φιλοδοξεί το νέο πρόγραμμα εκπόνησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) που παρουσίασαν την Τετάρτη ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Δημήτρης Οικονόμου και ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμης Μπακογιάννης.

Κατά την παρουσίαση του εν λόγω προγράμματος ο κ. Οικονόμου σημείωσε τα παρακάτω:

«Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά άμεσα στην εφαρμογή Προγράμματος Εκπόνησης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) υλοποιώντας τη δέσμευσή του για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στη χώρα.

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια αποτελούν το κύριο εργαλείο σχεδιασμού στην Ελλάδα με το οποίο καθορίζονται χρήσεις γης, όροι δόμησης, και περιοχές προς πολεοδόμηση (επεκτάσεις σχεδίων ή νέες αναπτύξεις). Επιπλέον, τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια περιλαμβάνουν και άλλες συνιστώσες, όπως η χωροθέτηση μεγάλων επενδύσεων, η οριοθέτηση οικισμών χωρίς όρια και ο χαρακτηρισμός των τοπικών δρόμων (και στα δύο αυτά πεδία, υπάρχουν σήμερα πολύ σοβαρές εκκρεμότητες, μετά από αποφάσεις του ΣτΕ που ακυρώνουν παλαιότερα σχέδια ή μη νόμιμα χαρακτηρισμένους δρόμους), το τοπικό σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και το τοπικό σχέδιο διαχείρισης καταστροφών και κινδύνων. Τα ΤΠΣ συνοδεύονται από στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, γεωλογική μελέτη και μελέτη οριοθέτησης υδατορεμάτων και εγκρίνονται με προεδρικό διάταγμα, έχουν δηλαδή ενισχυμένο θεσμικό κύρος.".

Η υλοποίησή του προγράμματος θα είναι σταδιακή και θα προωθηθεί κατά φάσεις, καθεμία από τις οποίες θα περιλαμβάνει περίπου 200 μελέτες, έως ότου καλυφθούν όλες οι Δημοτικές Ενότητες της χώρας.

Οι διαγωνισμοί για τις μελέτες της πρώτης φάσης αναμένεται να προκηρυχθούν τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και θα καλύπτουν περίπου το 18% της χώρας. Περίπου οι μισές μελέτες θα αφορούν νέα σχέδια (δημοτικές ενότητες που σήμερα στερούνται ΤΠΣ ή ανάλογου σχεδίου) και οι υπόλοιπες θα είναι αναθεωρήσεις υπαρχόντων, παρωχημένων σχεδίων (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ κλπ.). 

Συνεπώς, με την έγκριση των μελετών αυτών, σε χρόνο που εκτιμάται σε 2,5 χρόνια από την ανάθεσή τους, η κάλυψη της χώρας με πολεοδομικές χρήσεις γης θα φθάσει περίπου το 30% (το 10% του μεγέθους αυτού θα προκύψει από τις νέες μελέτες, το 8% από την αναθεώρηση υφιστάμενων παρωχημένων σχεδίων, και το 12% από διατηρούμενα προς το παρόν υφιστάμενα σχέδια).

Η πρώτη φάση αποτελεί μόνο την αρχή στο όλο εγχείρημα, αφού ανά 6μηνο θα υπάρχουν αντίστοιχες προκηρύξεις, ούτως ώστε σε λίγα χρόνια να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός σε όλους τους δήμους. Σκοπός του προγράμματος είναι, μέσα σε μια 6ετία, να αποκτήσουν επίκαιρο τοπικό πολεοδομικό σχέδιο όλοι οι δήμοι και οι δημοτικές ενότητες της Ελλάδας, κάτι που αποτελεί μια από τις προϋποθέσεις για την επιτάχυνση της πορείας της χώρας στην κατεύθυνση της πράσινης και ταχύρρυθμης ανάπτυξης.

Το πρώτο βήμα της εκκίνησης του προγράμματος γίνεται με πρόσκληση που θα αποσταλεί προς όλους τους δήμους της χώρας για να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους και να προσδιορίσουν τη σειρά προτεραιότητας των Δημοτικών τους Ενοτήτων, έως τις 10 Ιουλίου 2020. Η επιλογή της σειράς με την οποία θα αρχίζουν να εκπονούνται ΤΠΣ στις δημοτικές ενότητες θα βασιστεί στις προτάσεις των δήμων, σε συνδυασμό με μια σειρά κριτηρίων που έχει θέσει το ΥΠΕΝ, των εξής:

·         αναπτυξιακές πιέσεις, είτε με την έννοια της ύπαρξης έντονου επενδυτικού ενδιαφέροντος είτε με αυτήν της ύπαρξης σημαντικών αναξιοποίητων ακόμα αναπτυξιακών πόρων, σε όλους τους παραγωγικούς κλάδους.

·         περιβαλλοντικά προβλήματα, ιδίως συνδεόμενα με το αστικό περιβάλλον (δεδομένου ότι ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη πρόγραμμα κάλυψης των περιοχών που υπάγονται στο δίκτυο Natura 2000 με άλλες μελέτες, οι οποίες θα ενσωματωθούν στα ΤΠΣ). Τέτοια προβλήματα είναι, π.χ. το πολύ μικρό ποσοστό ελεύθερων χώρων, οι αστικές θερμικές νησίδες, η τρωτότητα στην κλιματική αλλαγή (άνοδος στάθμης θάλασσας κλπ.) και σε άλλους κινδύνους.

·         κοινωνικά προβλήματα γεωγραφικά εστιασμένα, όπως π.χ. η συγκέντρωση ευάλωτων (άτομα με αναπηρίες, εξαρτημένα άτομα…) και ειδικών (πχ. άνεργοι, κάτοικοι απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών, άτομα με γλωσσικές ή πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, μετανάστες…).

·         ωριμότητα του πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου (δηλ. ύπαρξη σχεδίων ανάλογων με τα ΤΠΣ, ο βαθμός της επικαιρότητάς τους, καθώς και η ύπαρξη μελετών σε εξέλιξη για τέτοια σχέδια).

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όπως προαναφέρθηκε, μέσα στη δεκαετία θα καλυφθεί το σύνολο των δήμων και των περίπου 1.140 δημοτικών ενοτήτων τους, και συνεπώς η «προτεραιοποίηση» των δημοτικών ενοτήτων έχει μόνο βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα.

Το Πρόγραμμα θα συγχρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), χωρίς να αποκλείονται και άλλες πηγές. Με τα σημερινά δεδομένα το πρόγραμμα θα κοστίσει συνολικά περίπου 200 εκατ. ευρώ. Η όποια επιβάρυνση αφορά αποκλειστικά το ΥΠΕΝ (οι δήμοι δεν θα κληθούν να διαθέσουν ίδιους πόρους). Το μέγεθος του Προγράμματος (κατά πολύ το μεγαλύτερο πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού που έχει προωθηθεί ποτέ στην Ελλάδα) καθιστά απολύτως αναγκαία μια συνολική διαχείριση με τη χρήση ενός κεντρικού μηχανισμού στο ΥΠΕΝ, αλλά προφανώς οι δήμοι θα συμμετάσχουν ενεργά στην καθοδήγηση και παρακολούθησης των μελετών, ενώ γενικότερα οι ενδιαφερόμενοι φορείς και ομάδες θα μπορούν να ενημερώνονται, και να παρεμβαίνουν, μέσω των διαδικασιών διαβούλευσης».