Η μετά την πανδημία εποχή θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, ολισθηρή και από πολλές πλευρές επικίνδυνη. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Υπάρχει και η άλλη όμως, που λέει ότι η υγειονομική κρίση μπορεί να γίνει αφετηρία μιας σύγχρονης Ελλάδας, ικανής να πορευθεί με επιτυχία στα υπόλοιπα ογδόντα χρόνια του 21ου αιώνα. Χρόνια στη διάρκεια των οποίων θα σημειωθούν εντυπωσιακές ανατροπές και ανακατατάξεις. Στο πλαίσιο αυτό δε πολλά, αν όχι όλα, θα εξαρτηθούν από την ωριμότητα και την οξυδέρκεια του ελληνικού λαού και τα διδάγματα που μπορεί να αντλήσει από την πραγματικότητα.
Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Η μετά την πανδημία εποχή θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, ολισθηρή και από πολλές πλευρές επικίνδυνη. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Υπάρχει και η άλλη όμως, που λέει ότι η υγειονομική κρίση μπορεί να γίνει αφετηρία μιας σύγχρονης Ελλάδας, ικανής να πορευθεί με επιτυχία στα υπόλοιπα ογδόντα χρόνια του 21ου αιώνα. Χρόνια στη διάρκεια των οποίων θα σημειωθούν εντυπωσιακές ανατροπές και ανακατατάξεις. Στο πλαίσιο αυτό δε πολλά, αν όχι όλα, θα εξαρτηθούν από την ωριμότητα και την οξυδέρκεια του ελληνικού λαού και τα διδάγματα που μπορεί να αντλήσει από την πραγματικότητα.
Από την άποψη αυτή, πολύ σύντομα, αρκετές εξελίξεις θα αρχίσουν να τρέχουν. Ας δούμε, λοιπόν, τι μέλλει γενέσθαι.
Με βάση τα όσα επισήμως και ανεπισήμως βλέπουν το φως της δημοσιότητας, μπορούμε να πούμε ότι βραχυπροθέσμως ο Μάιος θα είναι κρίσιμος μήνας.
Κατά πρώτον, η κυβέρνηση θα πρέπει σταδιακά και προσεκτικά να ξεκινήσει την έξοδο της οικονομίας από τη σχεδόν πλήρη ακινησία της.
Τα θετικά αποτελέσματα του κατ’ οίκον περιορισμού, ήτοι της αποκαλούμενης καραντίνας, δείχνουν ότι προς την κατεύθυνση αυτή μπορούν να ξεκινήσουν κάποια θετικά βήματα. Είναι δε θετικό το ότι 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχοι και περίπου ένα εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι υπό την ευρεία έννοια δεν έχουν χάσει την αγοραστική τους δύναμη. Κάτι που δεν συμβαίνει όμως με το ένα εκατομμύριο ελεύθερους επαγγελματίες και τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Στο επίπεδο αυτό υπάρχουν απώλειες αρκετά σοβαρές, που μπορούν να γίνουν σοβαρότερες. Το ίδιο δε ισχύει και για την ήδη παραπαίουσα παραοικονομία, η οποία καλύπτει ένα 25% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας.
Στην παρούσα οικονομική φάση, θετικό είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει φυγή κεφαλαίων, πέφτει η τιμή του πετρελαίου και λόγω μικρής εξωστρέφειας είναι περιορισμένη η αναταραχή της αλυσίδας παραγωγής.
Υπό τις παραπάνω συνθήκες, για την επανεκκίνηση της οικονομίας απαιτούνται άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα, τα οποία καλό θα ήταν να έχουν και κάποια φαντασία.
Στα άμεσα μέτρα εντάσσονται:
(α) Η εντατική συνέχιση της αναβάθμισης του δημόσιου συστήματος υγείας. Αυτό είναι ηθικά απαραίτητο, αλλά και αναγκαίο για να μην «κλείσει» ξανά η οικονομία αν έρθει δεύτερο κύμα κορονοϊού. Η χρηματοδότηση μπορεί ως έναν βαθμό να προέλθει από δωρεές.
(β) Η άμεση νομοθέτηση υποχρεωτικά τάχιστων διαδικασιών για την επανέναρξη των δημόσιων έργων - η χρηματοδότηση των οποίων είναι έτσι κι αλλιώς σε μεγάλο βαθμό εξασφαλισμένη με ευρωπαϊκά κονδύλια. Η κυβέρνηση οφείλει με νόμο να δώσει τέλος στις ατέρμονες διαδικασίες των προσφυγών που θίγουν την οικονομία και υποδηλώνουν διαφθορά.
(γ) Οι λιανικές πωλήσεις δύσκολα θα ανακάμψουν στους επόμενους 8 μήνες - ιδιαίτερα των διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Η χορήγηση φοροαπαλλαγών για την επέκταση του ηλεκτρονικού λιανικού εμπορίου θα έχει πολλαπλές θετικές συνέπειες (π.χ.. στις μεταφορές).
Με αυτές τις επενδύσεις δημιουργούνται άμεσα θέσεις εργασίας και τονώνεται η ελλιπής εγχώρια ζήτηση.
Είναι αμφίβολο αν μπορεί να περισωθεί έστω και το 20% του εξωτερικού τουρισμού. Ο τομέας πρέπει να βοηθηθεί και να βοηθήσει. Το πάγωμα των χρεολυσίων για 18 μήνες και η επιδότηση του 10% των λειτουργικών εξόδων θα δώσουν ανάσα, με δύο προϋποθέσεις: (α) τη στροφή προς στον εσωτερικό τουρισμό, με προσαρμογή των τιμών κοντά στα επίπεδα που δίνουν στους ξένους tour operators, ώστε να μην υπάρξει ο συνήθης ρατσισμός σε βάρος των Ελλήνων, και (β) τη διατήρηση, αν όχι τη βελτίωση, του επιπέδου των προσφερόμενων υπηρεσιών. Για τα επόμενα 2 χρόνια τουλάχιστον ο ελληνικός τουρισμός να μάθει να τιμά τους Έλληνες.
Είναι δε θετικό από την άποψη αυτή ότι το ίδιο υποστηρίζει και ο κ. Ανδρέας Ανδρεάδης, πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Τουρισμού Ελλάδος (ΣΕΤΕ). Ιδιαίτερα θετική είναι επίσης και η θέληση σημαντικού τμήματος της ελληνικής βιομηχανίας να διαδραματίσει αναπτυξιακό και μεταρρυθμιστικό ρόλο στη μετά την πανδημία εποχή, που θα επιβάλει και νέους ανταγωνιστικούς κανόνες. Στο επίπεδο αυτό, επαναλαμβάνουμε για πολλοστή φορά ότι καίρια μπορεί να αποδειχθούν ο ρόλος και η φήμη της ελληνικής βιομηχανίας ειδών διατροφής, σε συνδυασμό με τον γεωργικό τομέα και μια επανεξέταση της παραγωγής του.Ας μη μας διαφεύγει ότι τα χρόνια που έρχονται τα θέματα της υγείας και της υγιεινής διατροφής θα βρίσκονται στο προσκήνιο. Η δε Ελλάδα στους τομείς αυτούς έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, που θα ήταν μεγάλο λάθος να τα αφήσει να πάνε χαμένα.
Για όλα αυτά, απαιτούνται προσοχή, σοβαρότητα και ευθύνη. Με τη θετική εικόνα που η Ελλάδα απέκτησε παγκοσμίως διαχειριζόμενη την υγειονομική κρίση, έχει στη φαρέτρα της ένα ανεκτίμητο πλεονέκτημα, που ίσως αποδειχτεί καλύτερη πηγή ρευστότητας από τα πολυθρύλητα… ευρωομόλογα.