Νέος κοροναϊός: Τα επιβεβαιωμένα κρούσματα και τα επιδημιολογικά δεδομένα

Τη συνοπτική επικαιροποιημένη ενημέρωση για τον νέο κοροναϊό, καταγράφει ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος, σημειώνοντας πως υπάρχουν 67.097 επιβεβαιωμένα κρούσματα σε 29 χώρες παγκοσμίως, ενώ δεν έχει επιβεβαιωθεί κανένα θετικό κρούσμα στη χώρα μας.

Ονοματολογία

• Διεθνής Επιτροπή για την Ταξινόμηση των Ιών (ICTV): SARS-CoV-2 (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο από Κορωνοϊό 2)
• Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ): Covid-19 (Κορωνοϊός 19)
• Ο ΠΟΥ πρωτίστως ενδιαφέρθηκε να δοθεί ένα όνομα που να μην «ενοχοποιεί» την Κίνα και να μην αναφέρεται άμεσα σε γεωγραφικές τοποθεσίες, ομάδες ανθρώπων ή ζώα, ώστε να αποφευχθεί κάθε στιγματισμός.

Ιολογία

• Κορωνοϊοί: είναι μεγάλοι RNA ιοί και 2 από τους 4 υποτύπους τους προσβάλλουν τον άνθρωπο.

Αλλοι ξενιστές: νυχτερίδες, θηλαστικά πχ καμήλες, μυρμηγκοφάγοι

Τέσσερις ανθρώπινοι κορωνοϊοί είναι ενδημικοί παγκοσμίως > 10-30% των λοιμώξεων ανώτερου αναπνευστικού ήπιας συμπτωματολογίας (το λεγόμενο κοινό κρυολόγημα)

Επιδημίες

• 2002 Ιός του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) - 8.096 λοιμώξεις και 774 θανάτους – πανδημία ανά την υφήλιο
• 2012 Κορωνοϊός του αναπνευστικού συνδρόμου της Μέσης Ανατολής (MERS) - 2.494 λοιμώξεις και 858 θανάτους – περιορισμένη επέκταση εκτός Μέσης Ανατολής
• 2019 Covid-19 - Διαρκής πρόκληση των αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών και η σημασία της διαρκούς ετοιμότητας.

Επιδημιολογικά δεδομένα

15 Φεβρουαρίου 2020 (παρατηρητήριο του Νοσοκομείου Johns Hopkins CSSE)

67.097 επιβεβαιωμένα κρούσματα σε 29 χώρες παγκοσμίως

• Κίνα 66.497
• Σιγκαπούρη 72
• Χονγκ Κονγκ 56
• Ταϊλάνδη 33
• Ιαπωνία 29
• Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής 15
• Αυστραλία 15
• Ευρώπη 46 (κυρίως σε Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία)
• Αίγυπτος 1

1.527 θάνατοι [2% θνητότητα]

• Κίνα 1.523
• Χονγκ Κονγκ 1
• Ιαπωνία 1
• Φιλιππίνες 1
• Γαλλία 1 (80χρονος Κινέζος τουρίστας)

Κλινική εικόνα

• Όλες οι ηλικιακές ομάδες, διάμεση ηλικία 56 έτη, οριακά συχνότερο σε άνδρες
• Μεταδοτικότητα ακόμα και από ασυμπτωματικούς φορείς πριν την εκδήλωση συμπτωμάτων και για 7-14 ημέρες
• Άτυπη πνευμονία - Πυρετός, Καταβολή, Ξηρός Βήχας, Δύσπνοια - Εργαστηριακά: λεμφοπενία, παράταση χρόνου προθρομβίνης, αυξημένη γαλακτική δεϋδρογενάση - Αξονική τομογραφία θώρακος: αμφοτερόπλευρα διηθήματα, θολερότητα τύπου θαμβής υάλου
• Επιπλοκές: Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (ARDS), σηπτική καταπληξία, αρρυθμίες - 26% ανάγκη για νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας (δεδομένα από Wuhan) – μεγαλύτερο κίνδυνο ασθενείς με συμπαραμαρτούντα νοσήματα (καρδιαγγειακά, καρκίνο, ανοσοανεπάρκεια)
• !! Υψηλό ποσοστό ενδονοσοκομειακής μετάδοσης μεταξύ ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και νοσηλευόμενων ασθενών έως 30% >> Σημασία της εκπαίδευσης, διαθεσιμότητας προστατευτικών μέτρων και φροντίδας των νοσούντων

Θεραπεία

• Υποστηρικτική αγωγή
• Ευρέως φάσματος αντι-ιικοί παράγοντες (ρεμδεσιβίρη, λοπιναβίρη/ριτοναβίρη, ιντερφερόνη-β)
• Εμβόλιο (πλατφόρμες παρασκευής αντίστοιχων εμβολίων για το SARS-MERS, νεότερες τεχνολογίες βασιζόμενες στο αγγελιαφόρο mRNA)

Πρόληψη

• Απλά μέτρα υγιεινής
• τακτικό πλύσιμο των χεριών
• κάλυψη του στόματος στο βήχα ή το πτέρνισμα
• τακτική απολύμανση των χώρων που συναθροίζονται άτομα
• εθελοντική απομόνωση ατόμων που έχουν συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης

Ελλάδα

• Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) εκδίδει ανά τακτά χρονικά διαστήματα επικαιροποιημένες οδηγίες για τους υγειονομικούς φορείς σχετικά με τη διαχείριση περιστατικού με πιθανή λοίμωξη από το νέο κοροναϊό.
• Ύποπτο κρούσμα: ασθενής με οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού και ιστορικό ταξιδιού στην Κίνα ή επαφή με ασθενή τις προηγούμενες 14 ημέρες.
• Δεν έχει επιβεβαιωθεί κανένα θετικό κρούσμα στη χώρα μας (15 Φεβ. 2020)

Έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Υγείας της Ε.Ε.

• Αυξημένη ετοιμότητα για έγκαιρη αναγνώριση και διακοπή της αλυσίδας μετάδοσης
• Μηχανισμός αλληλεγγύης και υποστήριξης των χωρών της ΕΕ αλλά και τρίτων χωρών που θα παραστεί ανάγκη
• Εισήγηση Ελλάδας > ψηφιακή πλατφόρμα on time (Ποια είναι αυτά τα περιστατικά τα οποία είναι επικίνδυνα, ποια έρχονται, ποια ελέγχονται, ποια είναι θετικά, ποια αρνητικά, ποια η επιδημιολογική αλληλουχία, πώς αντιδρούν στη φαρμακευτική αγωγή, ποια οδηγούνται σε ίαση)

Οργάνωση υγειονομικών δομών

1. Ταχεία αναγνώριση των κρουσμάτων
2. Δημιουργία ειδικών χώρων υποδοχής, απομόνωσης και θεραπείας
3. Μέριμνα για εξυπηρέτηση μεγάλου αριθμού περιστατικών – δημιουργία κέντρων αναφοράς
4. Ενημέρωση και εκπαίδευση πολιτών ώστε να απευθύνονται στην κατάλληλη δομή ανάλογα με τα συμπτώματά τους με έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα και παραπομπή μόνο των επιπλεγμένων περιστατικών στα τριτοβάθμια νοσοκομεία
5. Διασφάλιση της υγείας του προσωπικού των υγειονομικών δομών

• ξεκάθαρο σχέδιο για τα μέσα προστασίας (μάσκες με φίλτρα προστασίας, γάντια, ειδικά γυαλιά ώστε να αποφεύγεται η επαφή με τα βιολογικά υγρά των ασθενών)
• επάρκεια και συνεχής ανεφοδιασμό με μέσα προστασίας
• εκπαίδευση του προσωπικού για την εφαρμογή και την αφαίρεση των προστατευτικών μέσων

Υποστήριξη τρίτων χωρών – Αφρική

• 1 νέο κρούσμα στην Αίγυπτο είναι αρκετό για να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου
• Η κοινωνική και οικονομικοπολιτική κατάσταση στις Αφρικανικές χώρες τις καθιστούν ανοχύρωτες απέναντι στη νέα επιδημία (αντίστοιχα με Εbola)
  Σε 7 κράτη υπάρχει 1 νοσηλευτής ανά 1000 κατοίκους
  50% των κατοίκων της Αφρικής (1.2 δισεκατομμύρια) δεν έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά
• Οικονομική υποστήριξη
  ΠΟΥ: 675εκατομμύρια δολάρια για υποστήριξη καθώς και και εξοπλισμό 14 χωρών με διαγνωστικά εργαλεία
  Bill & Melinda Gates Foundation: 100 εκατομμύρια δολάρια δωρεά

Ωστόσο, η πραγματική πρόκληση έγκειται στην ανεύρεση σταθερής και όχι εφάπαξ χρηματοδότησης και επενδύσεων ώστε να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία νοσοκομειακών δομών με τα απαραίτητα υλικά, και παροχή σε ηλεκτρικό και πόσιμο νερό

Μέτρα καραντίνας

• Πολλές χώρες μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ έχουν απαγορεύσει την είσοδο στα εδάφη τους κινέζων πολιτών αλλά και ατόμων που έχουν επισκεφθεί την Κίνα τις τελευταίες 14 ημέρες.
• Στο παρελθόν τέτοια μέτρα λίγο μόνο βοήθησαν στην καθυστέρηση της επέκτασης μετάδοσης ιογενών λοιμώξεων
• Προληπτικός έλεγχος στις πύλες εισόδου ταξιδιωτών κάθε χώρας και η ιχνηλασιμότητα των επαφών που είχε κάθε ασθενής μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικά.
• Ατομικές ελευθερίες (??)

Η επιβολή υποχρεωτικών μέτρων δημόσιας υγείας θα πρέπει να αξιολογείται και να δικαιολογείται βάσει ενός νομικού και δεοντολογικού πλαισίου (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ):

1. Τα άτομα πρέπει να ενέχουν σημαντικό κίνδυνο εξάπλωσης μιας επικίνδυνης, μολυσματικής νόσου
2. Οι παρεμβάσεις πρέπει να βελτιώνουν τους κινδύνους
3. Απαιτούνται τα λιγότερο περιοριστικά μέσα που είναι απαραίτητα για την επίτευξη των στόχων δημόσιας υγείας
4. Η χρήση του εξαναγκασμού πρέπει να είναι ανάλογη προς τον κίνδυνο
5. Οι αξιολογήσεις πρέπει να βασίζονται στα καλύτερα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία.

Σε αναδυόμενες κρίσεις, όταν η επιστήμη είναι αβέβαιη, η υιοθέτηση της "αρχής της προφύλαξης" είναι λογική για τη διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας.

Ωστόσο, οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την υγεία δεν δικαιολογούν αδιάκριτα, υπέρμετρα ή υπερβολικά εξαναγκαστικά μέτρα χωρίς τη δέουσα επιστημονική τεκμηρίωση.