πό τότε που για πρώτη και τελευταία φορά πήγα στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός έχουν περάσει 40 χρόνια. Θυμάμαι όμως καλά την τότε θυελλώδη συνάντηση της παγκόσμιας ελίτ, η οποία αναζητούσε λύσεις και απαντήσεις σε προβλήματα όπως η ανατροπή του Σάχη στο Ιράν, η εκτίναξη στα ύψη των τιμών του πετρελαίου, η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, η άνοδος των επιτοκίων και ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ. Με είχε εντυπωσιάσει επίσης το γεγονός ότι στην εκδήλωση συμμετείχαν και αρκετοί Κινέζοι, κομμουνιστές μεν, αλλά υπέρμαχοι της ελεύθερης οικονομίας, σε βαθμό τέτοιο που ο σοσιαλδημοκράτης Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ εξέφρασε πολύ φωναχτά την απορία του.
Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Από τότε που για πρώτη και τελευταία φορά πήγα στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός έχουν περάσει 40 χρόνια. Θυμάμαι όμως καλά την τότε θυελλώδη συνάντηση της παγκόσμιας ελίτ, η οποία αναζητούσε λύσεις και απαντήσεις σε προβλήματα όπως η ανατροπή του Σάχη στο Ιράν, η εκτίναξη στα ύψη των τιμών του πετρελαίου, η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, η άνοδος των επιτοκίων και ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ. Με είχε εντυπωσιάσει επίσης το γεγονός ότι στην εκδήλωση συμμετείχαν και αρκετοί Κινέζοι, κομμουνιστές μεν, αλλά υπέρμαχοι της ελεύθερης οικονομίας, σε βαθμό τέτοιο που ο σοσιαλδημοκράτης Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ εξέφρασε πολύ φωναχτά την απορία του.
Όχι όμως και ένας πολύ γνωστός τότε Αμερικανός οικονομολόγος, ο Τζορτζ Γκίλντερ, ο οποίος εντελώς προφητικά έλεγε ότι δειλή είσοδος της Λαϊκής Κίνας στην παγκόσμια αγορά θα ήταν το κορυφαίο γεγονός των αρχών του 21ου αιώνα. Στηρίζοντας τότε την υποψηφιότητα του μετέπειτα προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν για το ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ, ο Τζορτζ Γκίλντερ, τόνιζε με θέρμη ότι απέναντι στον αναδυόμενο ασιατικό ανταγωνισμό η Δύση έπρεπε να επανεφεύρει το «επιχειρηματικό πνεύμα», γιατί αυτό είναι και το κύριο ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. «…Σήμερα», έλεγε τότε ο Αμερικανός οικονομολόγος, «έχουμε έναν καπιταλισμό χωρίς καπιταλιστές και αυτό είναι το πρόβλημα…». Αμφιβάλλει κανείς ότι είχε δίκιο;
Ποιοι όμως τότε πήραν τα λόγια του στα σοβαρά; Μα οι Κινέζοι, που τον άκουγαν με τεράστια προσοχή. Θυμάμαι τον Κινέζο οικονομολόγο Κιαν Τσουνρουΐ, θύμα πριν από λίγα χρόνια της μαοϊκής μορφωτικής επανάστασης, να μου λέει σε άπταιστα γαλλικά ότι «…ο Γκίλντερ είχε δίκιο και πως αυτόν τον δρόμο θα ακολουθούσε η Κίνα…».
Δεν είχε άδικο. Από το 1980 έως το 1995 η Κίνα ανέδειξε πάνω από 100.000 επιχειρηματίες, κάποιοι από τους οποίους βρίσκονται σήμερα στην κορυφή της παγκόσμιας πυραμίδας. Δεν είναι επίσης διόλου τυχαίο ότι τα πέντε τελευταία χρόνια η κινεζική συμμετοχή στην εκδήλωση του Νταβός ανέρχεται σταθερά σε 70 με 80 άτομα.
Και το ερώτημα που σήμερα βρίσκεται στα χείλη πολλών συμμετεχόντων είναι αυτό του ρόλου που η παγκόσμια αυτή συνάντηση παίζει στη διεθνή σκακιέρα. Κατά την εκτίμησή μας είναι μια λαμπρή ευκαιρία για διεθνείς δημόσιες σχέσεις και διά ζώσης ανταλλαγές θέσεων και απόψεων, που επιτρέπουν την καλύτερη κατανόηση. Επιτρέπει επίσης την ανάδειξη στο προσκήνιο προβλημάτων, που είναι σοβαρά και μόνο μέσω συζητήσεων μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Το 1980, για παράδειγμα, ο Αμερικανός πρώην υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ προειδοποίησε τη Δύση για το σοβιετικό πυρηνικό οπλοστάσιο και έφερε στην επιφάνεια ένα θέμα που κάποιοι στην Ευρώπη κρατούσαν κάτω από το χαλί. Το 1988, η συνάντηση στο Νταβός σημαδεύτηκε από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ενώ το 1992 έγινε αφορμή να αρχίσουν οι συνομιλίες του Νοτιοαφρικανού λευκού ηγέτη Ντε Κλερκ με τον αείμνηστο Νέλσον Μαντέλα. Στις μέρες μας, το Νταβός φιλοδοξεί να γίνει παγκόσμιο βήμα για τις διάφορες πτυχές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, παράλληλα όμως θέλει να ενισχύσει και τον ρόλο της Ευρώπης ως διεθνούς οικολογικού ηγέτη.
Όπως μας δήλωσε σε διαδικτυακή συνομιλία μας η κυρία Μαρτίνα Λάρκιν, ανώτατο στέλεχος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η Ένωση πρέπει να παίζει πρωτεύοντα ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας, ταυτόχρονα όμως έχει κάθε δυνατότητα να γίνει και διεθνής οικολογικός ηγέτης. «…Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, ώστε η Ε.Ε. να καταστεί πιο ανταγωνιστική, οι δαπάνες της για Έρευνα και Ανάπτυξη θα χρειαστεί να ξεπεράσουν το 2,07% του ΑΕΠ της, έναντι 2,16% στην Κίνα και 2,84% στις ΗΠΑ. Είναι απαραίτητο έτσι να γίνουν σημαντικές επενδύσεις στην παιδεία, σε ερευνητικούς θεσμούς και σε σύνδεση των ανώτατων επενδυτικών ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις…».
Η πρόκληση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης είναι τεράστια για την Ευρώπη και το μέλλον της. Συνδέεται δε άμεσα και με τις παγκόσμιες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, στις οποίες συμμετέχουν πλέον νέοι παίκτες με σοβαρές απαιτήσεις. «…Υπό αυτές τις πιεστικές συνθήκες», μας είπε η κυρία Λάρκιν, «η Ευρώπη μέσω των ηγετών της θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η ενότητά της είναι ένα κρίσιμο μέγεθος που απαιτεί σοβαρότητα και ευθύνη.
Η δημιουργία μιας καινοτόμου και βιώσιμης Ευρώπης έχει υψηλό κόστος και δεν σηκώνει πολλούς εθνικοκεντρισμούς…». Θέλουμε να ελπίζουμε ότι η κυρία Μ. Λάρκιν τις απόψεις αυτές τις μετέφερε και στον πρωθυπουργό μας Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος σίγουρα στο μέρος όπου ο Τόμας Μαν έγραψε «Το μαγικό βουνό», θα έμαθε αρκετά πράγματα από πρώτο χέρι…