Αλήθεια, μπορεί ένα παγκόσμιο συμβόλαιο να σώσει τους εργαζομένους και να προστατεύσει τον πλανήτη; Και πώς μπορούν να σπάσουν τα κοινωνικά κατεστημένα; Μπορεί να υπάρξει ένας κανόνας δίκαιης και ασφαλούς διακυβέρνησης στην οικονομία; Όπως χαρακτηριστικά είχε πει στο κοινωνικό του συμβόλαιο ο Γάλλος διαφωτιστής Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, «ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος, παντού όμως γύρω του υπάρχουν αλυσίδες», γράφει η Έφη Τριήρη.
Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Αλήθεια, μπορεί ένα παγκόσμιο συμβόλαιο να σώσει τους εργαζομένους και να προστατεύσει τον πλανήτη; Και πώς μπορούν να σπάσουν τα κοινωνικά κατεστημένα; Μπορεί να υπάρξει ένας κανόνας δίκαιης και ασφαλούς διακυβέρνησης στην οικονομία; Όπως χαρακτηριστικά είχε πει στο κοινωνικό του συμβόλαιο ο Γάλλος διαφωτιστής Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, «ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος, παντού όμως γύρω του υπάρχουν αλυσίδες».
Ο Γάλλος επιχειρηματίας Ντενίς Περ έχει μία πρόταση που αξίζει προσοχής: οι χώρες θα μπορούσαν να υπογράψουν ένα παγκόσμιο συμβόλαιο που θα ορίζει τις ανθρώπινες και περιβαλλοντικές προδιαγραφές τις οποίες θα πρέπει να τηρούν οι πάντες στο εμπόριο. Στο στόχαστρο βρίσκονται οι διψασμένες για κέρδη επιχειρήσεις της Δύσης που ανέπτυξαν outsourcing δραστηριότητες σε χώρες χαμηλού κόστους, γεγονός που με τη σειρά του έδωσε τη δυνατότητα στην Κίνα να αποκτήσει τεράστια δύναμη σε πολλές στρατηγικές βιομηχανίες, όπως ηλιακά πάνελ, μπαταρίες λιθίου, σπάνιες γαίες και τηλεπικοινωνιακά δίκτυα πέμπτης γενιάς. Όμως στην Κίνα η παιδική εργασία έχει γίνει το σύνηθες, τα δικαιώματα των εργαζομένων καταπιέζονται, η δημιουργία ελεύθερων εργατικών συνδικάτων είναι κάτι ανέφικτο, οι συλλογικές συμβάσεις δεν είναι αποδεκτές, ενώ η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και συντάξεις είναι άκρως περιορισμένη.
Για τον λόγο αυτό ο Περ προτείνει την επιβολή ενός ειδικού δασμού 10% ή και λιγότερο σε μη στρατηγικά προϊόντα που εισρέουν στις ανεπτυγμένες χώρες. Το ήμισυ των χρημάτων από τους φόρους αυτούς θα χρηματοδοτεί κοινωνικά προγράμματα και θεσμούς στις αναπτυσσόμενες χώρες, πρωτίστως μέσω μη κυβερνητικών οργανισμών, για την πάταξη της διαφθοράς και των φαινομένων απάτης. Το άλλο μισό θα προορίζεται για τη βοήθεια περιοχών σε ανεπτυγμένες χώρες που έχουν πληγεί από την παγκοσμιοποίηση, μέσω επενδύσεων και άλλων εποικοδομητικών μέτρων.
Για τις στρατηγικές βιομηχανίες, οι δασμοί θα είναι υψηλότεροι, ενώ προτείνονται και δασμοί για περιβαλλοντικά θέματα. Κατά τον Γάλλο επιχειρηματία, το πρόγραμμα θα μπορούσε να εποπτεύει ένας υπερεθνικός οργανισμός ή μία συμμαχία του ΠΟΕ και του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας. Επιβολή δασμών, της τάξης του 20% σε περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και 10% σε περιπτώσεις παραβίασης περιβαλλοντικών συμφωνιών, έχει προταθεί κατά καιρούς από αρκετούς οικονομολόγους. Βεβαίως, σε όλα αυτά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι οικονομίες των φτωχότερων χωρών που θα δουν τις εξαγωγές τους να μειώνονται και οι καταναλωτές των ανεπτυγμένων οικονομιών που θα κληθούν να πληρώνουν περισσότερα χρήματα για εγχώρια προϊόντα. Βάζοντας συνεπώς τάξη στο ένα σκέλος πλήττεται κάποιο άλλο, αφού η οικονομία είναι αλυσίδα. Πριν λοιπόν από κοινωνικά συμβόλαια, ίσως να πρέπει να μπουν φραγμοί στα υπέρογκα κέρδη των πολυεθνικών και στις πρακτικές τους που προκαλούν συνθήκες ανισότητας. Και, βεβαίως, παράλογα συμφέροντα...