Ελλάδα - Τουρκία: Τρεις δρόμοι οδηγούν στη Χάγη

Ανάλυση

Του Γιώργου Φωκιανού
[email protected]

Η διένεξη Ελλάδας - Τουρκίας για την υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα και τις θαλάσσιες ζώνες πηγαίνει αρκετές δεκαετίες πίσω, όπως και το αφήγημα για την επίλυση των διαφορών μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Πρόκειται ουσιαστικά για τη βασική εθνική θέση όλων των ελληνικών κυβερνήσεων μετά το 1976 -τουλάχιστον για το θέμα της υφαλοκρηπίδας- και το οποίο επανέρχεται στη δημόσια συζήτηση.

Μια σειρά από εμπειρογνώμονες θεωρεί ότι η προσφυγή των δύο χωρών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θα πρέπει να είναι το βασικό πρόταγμα της Ελλάδας, όπως και η συνεχής δημοσιοποίηση και επικοινωνία αυτής της προοπτικής στα διεθνή fora. Άσχετα από το γεγονός ότι στο εσωτερικό της χώρας η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο εισπράττεται ενίοτε ως υπαναχώρηση επί των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Εν μέσω της κλιμάκωσης της έντασης από την Τουρκία αυτήν την περίοδο, ο πρώην πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης, εκτόξευσε βέλη κατά του διαδόχου του, Κώστα Καραμανλή, για τους χειρισμούς του στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες το 2004, μεταξύ άλλων, υπογραμμίζοντας πως «η προσφυγή στη Χάγη δεν αποκλείει ούτε την ανάπτυξη των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών, ούτε την πραγματοποίηση διερευνητικών συνομιλιών για την αντιμετώπιση των μεταξύ τους προβλημάτων. Είναι ένα μέσο για την ειρηνική διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών».

Την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία για κοινή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης πρότεινε και η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ντόρα Μπακογιάννη, μιλώντας χθες στην εκδήλωση «Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο και ελληνοτουρκικές σχέσεις» που διοργάνωσε ο Κύκλος Ιδεών. Εκεί ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος, τόνισε επίσης από την πλευρά του πως τελικός στόχος θα πρέπει να είναι η υπογραφή συνυποσχετικού με την Άγκυρα για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο.

Τρεις δυνατότητες για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο

Δύο χώρες που αντιδικούν έχουν τρεις τρόπους να προσφύγουν στο Δ.Δ. της Χάγης.

• Με την υπογραφή ενός συνυποσχετικού, στο οποίο καταγράφονται τα σημεία στα οποία συμφωνούν και αυτά στα οποία διαφωνούν, αφήνοντας στο δικαστήριο να βγάλει την ετυμηγορία. Όμως η Τουρκία στο παρελθόν δεν εμφανιζόταν διατεθειμένη να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο, καθώς Τούρκοι αξιωματούχοι, με επίσημες δηλώσεις τους, δεν δέχονταν τη δικαιοδοσία του, κάτι που δεν φαίνεται να έχει αλλάξει έως σήμερα.

• Με έναν έμμεσο τρόπο που δεν είναι άλλος από την πίεση της Ελλάδας προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο με τη σειρά του, με τον ρόλο του «διαιτητή», θα υποχρέωνε την Άγκυρα να προσέλθει στη διεθνή δικαιοσύνη.

• Μέσω της συμβολής των «μεγάλων δυνάμεων» και δη των ΗΠΑ και της Ρωσίας, η οποία στην παρούσα συγκυρία έχει και μεγαλύτερη επιρροή στην Τουρκία. Αν οι δύο αυτές χώρες έπειθαν την Τουρκία για την ανάγκη της επίλυσης των διμερών ζητημάτων με την Ελλάδα μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. 

Με την κατάσταση στη ανατολική Μεσόγειο να κλιμακώνεται, το βασικό ερώτημα είναι αν και τι μπορεί η Ελλάδα να κερδίσει από μια προσφυγή στη Χάγη. Η απάντηση δεν είναι εύκολη, καθώς αν αφετηρία της διαδικασίας για την Ελλάδα είναι ότι έχει 100% δίκιο στην αντιπαράθεση με την Τουρκία, τότε μια απόφαση που θα κατέληγε στο 70% - 75% υπέρ των ελληνικών θέσεων θα μπορούσε να θεωρηθεί στο εσωτερικό «συμβιβασμός», αν όχι «ξεπούλημα», γεγονός που συν τοις άλλοις θα επέφερε -καλώς ή κακώς- το ανάλογο πολιτικό κόστος.

Συνεπώς, θεωρητικά υπάρχουν τα εργαλεία και τα μέσα για μια διευθέτηση του ζητήματος, υπό συνθήκες και προϋποθέσεις, ωστόσο, οι όποιοι χειρισμοί κρίνονται εκ των πραγμάτων και εξ ορισμού ως εξαιρετικής δυσκολίας.