Η ψυχική υγεία στον εργασιακό χώρο, την οποία πολλοί οργανισμοί ενδεχομένως να παραβλέπουν, αποτελεί, όπως ακριβώς και η σωματική υγεία, παράγοντα-κλειδί για την ασφάλεια στην εργασία και την επιτυχία κάθε επιχείρησης.
Η υγεία και ασφάλεια στον χώρο εργασίας αφορά όλες τις πτυχές της επαγγελματικής ζωής. Ξεκινά από την ασφάλεια του φυσικού περιβάλλοντος, τον τρόπο με τον οποίο οι εργαζόμενοι αισθάνονται για την εργασία τους, το κλίμα και την οργάνωσή της και επεκτείνεται στην ψυχολογική ευεξία των εργαζομένων.
Του Βαγγέλη Μακρή*
Η ψυχική υγεία στον εργασιακό χώρο, την οποία πολλοί οργανισμοί ενδεχομένως να παραβλέπουν, αποτελεί, όπως ακριβώς και η σωματική υγεία, παράγοντα-κλειδί για την ασφάλεια στην εργασία και την επιτυχία κάθε επιχείρησης.
Η υγεία και ασφάλεια στον χώρο εργασίας αφορά όλες τις πτυχές της επαγγελματικής ζωής. Ξεκινά από την ασφάλεια του φυσικού περιβάλλοντος, τον τρόπο με τον οποίο οι εργαζόμενοι αισθάνονται για την εργασία τους, το κλίμα και την οργάνωσή της και επεκτείνεται στην ψυχολογική ευεξία των εργαζομένων.
Αυτό ακριβώς αποδεικνύει πληθώρα ερευνών τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στη χώρα μας, τα ευρήματα των οποίων εξηγούν γιατί η ενίσχυση της ψυχικής υγείας έχει λάβει αυξημένη προσοχή τα τελευταία χρόνια: υψηλά επίπεδα στρες επηρεάζουν αρνητικά τη σωματική και ψυχική υγεία, προκαλούν συχνά παραλείψεις, λάθη και ατυχήματα και οδηγούν σε απώλειες παραγωγικότητας εκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
Βασιζόμενοι στα ευρήματα των ερευνών, το μεγαλύτερο στοίχημα των επιχειρήσεων σήμερα είναι να καταφέρουν να ανταποκριθούν ολιστικά στις σημαντικότερες σύγχρονες προκλήσεις στον εργασιακό χώρο που σχετίζονται με τη διαχείριση του επαγγελματικού κινδύνου, των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και του εργασιακού στρες που προκαλούν σωματικές και ψυχικές ασθένειες. Προκλήσεις που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα, απόδοση και συγκέντρωση των εργαζομένων και μπορούν να προκαλέσουν λάθη και ατυχήματα, δημιουργώντας κινδύνους και υψηλά κόστη που πλήττουν τη βιωσιμότητα αλλά και το κοινωνικό προφίλ της επιχείρησης.
Για την πρόληψη και διαχείριση των συμπεριφοριστικών επικινδυνοτήτων, ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός επιχειρήσεων εφαρμόζει εξειδικευμένα προγράμματα στον εργασιακό χώρο, όπως τα Employee Assistance Programs (EAP). Στόχος αποτελεί από κοινού με τις υπηρεσίες Υγείας & Ασφάλειας να εδραιωθεί ένα μοντέλο ανάπτυξης της ασφάλειας που βασίζεται στη βελτίωση της συμπεριφοράς και στην ατομική υπευθυνότητα, στην απόκτηση δεξιοτήτων για την αποτελεσματικότερη διαχείριση της αντίστασης των εργαζομένων στην τήρηση κανόνων ασφαλείας, στην πρόληψη και διαχείριση της κόπωσης, στην αποτελεσματική διαχείριση του λειτουργικού κινδύνου που συνδέεται με το άτομο.
Βάσει ερευνών, τα ΕΑΡ συσχετίστηκαν με σημαντική μείωση των ατυχημάτων και απουσιών λόγω τραυματισμού στην εργασία, ιδίως στους κλάδους των κατασκευών και μεταφοράς, των τηλεπικοινωνιών και βιομηχανιών κοινής ωφέλειας. Η δυνατότητα πρόσβασης των εργαζομένων σε 24ωρη Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης αλλά και σε Πρόσωπο με Πρόσωπο Υπηρεσίες Συμβουλευτικής, οδηγούν στην πρόληψη και αποτελεσματική διαχείριση του στρες, μείωση της πιθανότητας εμφάνισης ψυχικών ή/και σωματικών ασθενειών, υψηλότερη συγκέντρωση και μικρότερες πιθανότητες πρόκλησης ατυχήματος από λάθος ή κούραση.
Επιπλέον, το εργασιακό στρες έχει αποδειχτεί ως βασικό αίτιο της χαμηλής δέσμευσης των εργαζομένων στην επιχείρηση που εργάζονται. Σε μεγάλη έρευνα της Gallup το 2017 καταγράφηκε ότι οι μη δεσμευμένοι εργαζόμενοι είχαν 37% υψηλότερες απουσίες, 49% περισσότερα ατυχήματα και 60% περισσότερα λάθη και αστοχίες, συμβάλλοντας σε 450-500 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε απώλειες στην παραγωγικότητα. Επιπλέον, αποδείχθηκε ότι τα υψηλά επίπεδα στρες συχνά οδηγούν σε συναισθηματική εξάντληση (burn out), η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε «αποκλίνουσες» συμπεριφορές, όπως απουσίες, αυξημένη εχθρικότητα προς το υπόλοιπο προσωπικό και τη διοίκηση και παρουσιασμό (ψυχαγωγικοί περισπασμοί εν ώρα εργασίας).
Τα οφέλη των επιχειρήσεων από την ενίσχυση της ψυχικής ευεξίας του ανθρώπινου δυναμικού δεν περιορίζονται μόνο στην ασφάλεια στο εργασιακό περιβάλλον. Οι επιχειρήσεις που επενδύουν στην οικοδόμηση και διατήρηση της ψυχικής ευεξίας καταγράφουν υψηλότερη παραγωγικότητα, αυξημένες πωλήσεις, περισσότερη δημιουργικότητα και αυξημένα ποσοστά ικανοποίησης των πελατών. Είναι σημαντικό επίσης, ότι ενισχύεται και η δημόσια εικόνα της επιχείρησης, διευκολύνοντας την πρόσληψη και διατήρηση των καλύτερων εργαζομένων/ταλέντων αλλά και ασκώντας θετική επιρροή στις προτιμήσεις των καταναλωτών.
Το ψυχολογικό λοιπόν και οικονομικό κόστος του στρες, των θεμάτων ψυχικής υγείας και των προσωπικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι επηρεάζουν σημαντικά την απόδοση και κερδοφορία των επιχειρήσεων.