«Από τότε που υπάρχει ο κόσμος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την τοιχοποιία ως πολιτικό κώδικα, χτίζοντας ή γκρεμίζοντας... Όποιος φοβάται κατασκευάζει τείχη, όποιος κοιτάει με εμπιστοσύνη το μέλλον κατασκευάζει γέφυρες... Όποιος έχει ελπίδα, κατασκευάζει δρόμους. Στις οδούς της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ταξίδεψαν ο πολιτισμός, εμπορεύματα και ιδέες, στρατιώτες και ιεραπόστολοι. Στο απόγειό του, το δίκτυο εκτεινόταν για 100.000 χιλιόμετρα και ένωνε 32 από τα σημερινά έθνη. Χωρίς εκείνους τους δρόμους ο χριστιανισμός δεν θα κατάφερνε ποτέ να διαδοθεί με τόσο μεγάλη ταχύτητα σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και η ιστορία της Ευρώπης ίσως να ήταν διαφορετική», γράφει η Κατερίνα Τζωρτζινάκη.
Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
«Από τότε που υπάρχει ο κόσμος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την τοιχοποιία ως πολιτικό κώδικα, χτίζοντας ή γκρεμίζοντας... Όποιος φοβάται κατασκευάζει τείχη, όποιος κοιτάει με εμπιστοσύνη το μέλλον κατασκευάζει γέφυρες... Όποιος έχει ελπίδα, κατασκευάζει δρόμους. Στις οδούς της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ταξίδεψαν ο πολιτισμός, εμπορεύματα και ιδέες, στρατιώτες και ιεραπόστολοι. Στο απόγειό του, το δίκτυο εκτεινόταν για 100.000 χιλιόμετρα και ένωνε 32 από τα σημερινά έθνη. Χωρίς εκείνους τους δρόμους ο χριστιανισμός δεν θα κατάφερνε ποτέ να διαδοθεί με τόσο μεγάλη ταχύτητα σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και η ιστορία της Ευρώπης ίσως να ήταν διαφορετική». («La nuova epoca segnata dai muri», Αntonio Polito, Corriere della Sera 13/1/2019)
Ορατά και αόρατα τείχη χτίζουν την πλοκή. Στη Βρετανία γίνεται μυθιστορηματική με την ταραγμένη διάθεση μιας διχασμένης κοινωνίας. Στη Γερμανία έγινε και κινηματογραφική. «Οι ζωές των άλλων», «H γέφυρα των κατασκόπων», Γκλίνικε, το μοναχικό φωταγωγημένο πέρασμα από το Δυτικό Βερολίνο στην Ανατολική Γερμανία, όπου γίνονταν οι ανταλλαγές και όλα θύμιζαν Τζον Λε Καρέ, «Ο Τρίτος Άνθρωπος», με τον μαυραγορίτη Όρσον Γουέλς.
Τριάντα χρόνια μετά την Πτώση του Τείχους, αυτό που ξεχνάμε είναι ότι άλλες οι δημόσιες διακηρύξεις και άλλες οι πραγματικές προθέσεις. Η δημοσιοποίηση της κρίσιμης συζήτησης μεταξύ του «Γκόρμπι» και της Μάργκαρετ Θάτσερ τον Αύγουστο του 1989 στη Μόσχα, είναι άκρως αποκαλυπτική. Η «σιδηρά κυρία» εμφανίζεται να ομολογεί στον Γκορμπατσόφ ότι «ούτε η Βρετανία ούτε η Δυτική Ευρώπη επιθυμούν την επανένωση της Γερμανίας». Του καθιστά μάλιστα σαφές ότι θα ήθελε από εκείνον να βάλει φρένο στη διαδικασία αυτή. Προς Θεού, μην πέσει το Τείχος... «θα έπληττε τη σταθερότητα ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας και θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλειά μας».
Τα τείχη δίνουν την αίσθηση της ασφάλειας. Ίσως γι’ αυτό και οι λαοί που ζούσαν περιορισμένοι πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα έχουν το μεγαλύτερο άγχος για νέα. Η Ουγγαρία, η χώρα που άνοιξε στο Τείχος του Βερολίνου την πρώτη ρωγμή, είναι στην πρώτη γραμμή. Της περίφραξης.
Η Ιστορία, που είχε τελειώσει, κατά Φουκουγιάμα, έχει τεθεί ξανά σε κίνηση. Πλην, αντίστροφη.