Ποιοι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν από τον ιό της γρίπης, πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι μια απλή γριπούλα, όπως τη θεωρούμε, μπορούμε να την προλάβουμε ή να προστατευθούμε από αυτήν; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που τίθενται κάθε χρόνο με την έναρξη της χειμερινής περιόδου όπου η γρίπη κάνει την εμφάνισή της δημιουργώντας πολλές φορές σοβαρά προβλήματα, μέχρι και θανάτους.
Της Ανθής Αγγελοπούλου
Ποιοι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν από τον ιό της γρίπης, πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι μια απλή γριπούλα, όπως τη θεωρούμε, μπορούμε να την προλάβουμε ή να προστατευθούμε από αυτήν; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που τίθενται κάθε χρόνο με την έναρξη της χειμερινής περιόδου όπου η γρίπη κάνει την εμφάνισή της δημιουργώντας πολλές φορές σοβαρά προβλήματα, μέχρι και θανάτους.
Ο λόγος σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι ότι κάθε χρόνο παρουσιάζονται νέα στελέχη του ιού ο οποίος δυστυχώς μεταλλάσσεται συνέχεια με αποτέλεσμα τα υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές σε πολλούς από τους ασθενείς. Η συνήθης ανάρρωση κρατάει 1-2 εβδομάδες, όμως όταν εμφανιστούν επιπλοκές από βακτήρια (συνήθως από πνευμονιόκοκκο ή σταφυλόκοκκο, τότε ο ασθενής εμφανίζει βακτηριακή πνευμονία. Ενώ, η ίδια η γρίπη μπορεί να προκαλέσει ιογενή πνευμονία. Στις περιπτώσεις αυτές, πολλές φορές υπάρχει κίνδυνος ο ασθενής να χάσει τη ζωή του.
Η γρίπη στην Ελλάδα
Στη χώρα μας η γρίπη ξεκινά να κάνει την εμφάνιση της συνήθως στα μέσα Δεκεμβρίου και σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ένα ποσοστό από 5-15% του πληθυσμού νοσεί κάθε χρόνο.
Την περίοδο 2018-2019 νόσησαν 300.000 άνθρωποι όλων των ηλικιών εκ των οποίων καταγράφηκαν 388 περιστατικά με σοβαρές επιπλοκές που χρειάσθηκαν αντιμετώπιση στο νοσοκομείο. Οι 374 από τους ασθενείς νοσηλεύτηκαν στην εντατική, ενώ 154 έχασαν τελικά τη μάχη και έφυγαν από τη ζωή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα 374 αυτά κρούσματα, μόνο τα 56 (15%) ήταν εμβολιασμένα, ενώ τα 287 από τα 374 (76,7%) αφορούσαν σε κλινική ομάδα υψηλού κινδύνου, για την οποία συστήνεται εμβολιασμός για την εποχική γρίπη, σύμφωνα με τη σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας. Η συντριπτική πλειονότητα τόσο των νοσηλευθέντων σε ΜΕΘ κρουσμάτων γρίπης, όσο και των θανάτων, αφορούσε ηλικίες άνω των 40 ετών.
Παρότι, όμως, αυτά είναι τα επισήμως καταγεγραμμένα περιστατικά, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο αληθινός αριθμός των θανάτων είναι πολύ μεγαλύτερος, δεδομένου ότι αναλογούν 9,8 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού.
Η γρίπη στην Ευρώπη
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ειδικού γραμματέα της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, Παθολόγου - Λοιμωξιολόγου, συντονιστή διευθυντή της παθολογικής κλινικής του ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία» κ. Άγγελου Πεφάνη, το 30% των περιστατικών μεταδοτικών (λοιμωδών) νοσημάτων στην Ευρώπη οφείλεται στη γρίπη. Όπως λέει, κάθε χρόνο εκτιμάται ότι, στις χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ, έως 50 εκατομμύρια άνθρωποι θα νοσήσουν από συμπτωματική γρίπη. Ως αποτέλεσμα, εκτιμάται ότι 15.000 – 70.000 άτομα στην ΕΕ θα πεθάνουν από αιτίες που σχετίζονται με τη γρίπη, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται ότι 290.000 - 646.000 θάνατοι από αναπνευστικά προβλήματα σχετίζονται με τη γρίπη. Επιπλέον, ο μεγάλος αριθμός ελαφρών έως μέτριων λοιμώξεων οδηγεί σε απουσίες από την εργασία, απώλειες στην παραγωγή και πίεση στις υπηρεσίες υγείας.
Στον Ευρωπαϊκό πληθυσμό ηλικίας περίπου 50 ετών αναμένεται να εμφανισθούν τουλάχιστον 1.700.000 νέα περιστατικά έρπητα ζωστήρα ανά έτος (7-8 περιστατικά ανά 1.000 κατοίκους ηλικίας >50 ετών, και μέχρι 10 περιστατικά ανά 1.000 κατοίκους ηλικίας >80 ετών). Ένας σημαντικός αριθμός (260.000 περιστατικά ανά έτος) ασθενών θα αναπτύξουν, στη συνέχεια, μεθερπητική νευραλγία. Στην Ευρώπη, η συνολική επίπτωση της πνευμονίας εκτιμάται ότι είναι 1 περιστατικό ανά 1000 άνθρωπο-έτη. Όμως, στα άτομα >65 ετών και σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια αυτή εκτοξεύεται σε 14 και 22 περιστατικά ανά 1000 άνθρωπο-έτη, αντίστοιχα. Ο πνευμονιόκοκκος είναι το κύριο και το πιο θανατηφόρο μικροβιακό αίτιο της πνευμονίας.
Πώς αναπτύσσεται η λοίμωξη
Όπως μας εξηγούν οι επιστήμονες από το Τμήμα Ανοσολογίας του πανεπιστημίου του Κονέκτικατ, όταν ένας άνθρωπος μολυνθεί από τον ιό της γρίπης, αναπτύσσεται λοίμωξη στην αναπνευστική οδό (μύτη, φάρυγγα, πνεύμονες) η οποία προκαλεί φλεγμονή και παρεμποδίζει τη ροή του αέρα. Καθώς περνούν οι μέρες, η φλεγμονή και οι άλλες αντιδράσεις του οργανισμού στη λοίμωξη προκαλούν βλάβες στον πνευμονικό ιστό οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να εξελιχθούν σε πνευμονία.
Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί στους ηλικιωμένους, στις εγκύους, σε ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και στους πάσχοντες από χρόνια νοσήματα, όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, άσθμα, καρδιακή νόσο, νεφροπάθεια, παχυσαρκία διαβήτη, δρεπανοκυτταρική νόσο κ.λπ.
Βήχας και φτέρνισμα μεταδίδουν τον ιό
Σύμφωνα με την Αμερικανική Πνευμονολογική Εταιρεία (ALA), ένας ασθενής με γρίπη μπορεί να μεταδίδει τον υπαίτιο ιό από 1 ημέρα πριν εκδηλώσει συμπτώματα έως και 5-7 ημέρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Μερικοί ασθενείς (ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό) μπορεί να είναι μεταδοτικοί για ακόμα περισσότερες μέρες.
Επειδή ο ιός της γρίπης μεταδίδεται με τα σταγονίδια που απελευθερώνονται με τον βήχα και το φτάρνισμα και τα οποία μολύνουν τόσο τον αέρα, όσο και τις επιφάνειες των αντικειμένων όπου καταλήγουν, έχει μεγάλη σημασία η απομάκρυνση των ιών της γρίπης και άλλων παθογόνων τόσο από τον αέρα όσο και από τις επιφάνειες.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους: Ο ένας είναι να αυξηθεί η κυκλοφορία του αέρα στους χώρους όπου συγχρωτίζονται πολλά άτομα, δηλαδή να γίνεται πολύ καλό αερισμός των χώρων και ο άλλος είναι να χρησιμοποιούνται στους χώρους ειδικές συσκευές καθαρισμού του αέρα και απολύμανσης οι οποίες εξουδετερώνουν γρήγορα τους ιούς.
Ο εμβολιασμός
Η γρίπη δεν έχει ηλικία, ούτε φύλο, ούτε κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Μας αφορά όλους γιατί μπορεί να είμαστε εν δυνάμει ασθενείς ανά πάσα στιγμή. Η πρόληψη έναντι της γρίπης τα τελευταία χρόνια γίνεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό με τον εμβολιασμό.
Η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων έχει ξεκινήσει ειδική εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού για τα οφέλη εμβολιασμού όχι μόνο έναντι της εποχικής γρίπης, αλλά και της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας και του έρπητα ζωστήρα.
Σύμφωνα με έρευνες, ο εμβολιασμός έναντι του ιού της γρίπης μειώνει κατά 56% τις επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν από τη νόσο, κατά 79% τις νοσηλείες και κατά 58% τους θανάτους σε διαβητικούς ασθενείς. Παράλληλα, μειώνει κατά 67% τους κινδύνους εμφράγματος του μυοκαρδίου, κατά 54% του εγκεφαλικού επεισοδίου, κατά 75% τους θανάτους από καρδιολογικό αίτιο και κατά 56% των οξέων καρδιολογικών περιστατικών σε καρδιολογικούς ασθενείς. Τέλος, μειώνει κατά 22-41% τις παιδιατρικές κρίσεις άσθματος, κατά 52% τις νοσηλείες λόγω γρίπης των ηλικιωμένων και κατά 70% τους θανάτους ηλικιωμένων, σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα.
Στις ειδικές ομάδες που πρέπει να εμβολιασθούν με προτεραιότητα, ανήκουν και οι έγκυες γυναίκες οι οποίες φαίνεται ότι κινδυνεύουν περισσότερο από σοβαρές επιπλοκές, ενώ η λοίμωξη από τον ιό της γρίπης δύναται να επηρεάσει αρνητικά την έκβαση της ίδιας της κύησης και το έμβρυο. Ο εμβολιασμός έναντι της γρίπης θα προστατεύσει την ίδια την έγκυο, αλλά και το νεογέννητο βρέφος στους πρώτους 6 μήνες της ζωής του, διάστημα στο οποίο δεν μπορούμε να το εμβολιάσουμε με κανένα εμβόλιο κατά της γρίπης.
Σημειώνεται ότι τα εμβόλια που συστήνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για τους ενήλικες άνω των 60 ετών, είναι η αναμνηστική δόση του εμβολίου για τέτανο, διφθερίτιδα και κοκκύτη, το εμβόλιο της γρίπης ετησίως και το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα άπαξ. Τα εμβόλια έναντι του πνευμονιόκοκκου συστήνονται σε άτομα >65 ετών. Σε ενήλικες με συνοδές ιατρικές καταστάσεις (ομάδες αυξημένου κινδύνου) τα εμβόλια έναντι της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου, καθώς και άλλα εμβόλια (έναντι ηπατίτιδας Α και Β, μηνιγγίτιδας κ.α.), χορηγούνται και σε νεότερα άτομα. Όλα αυτά τα εμβόλια χορηγούνται δωρεάν από τα ασφαλιστικά Ταμεία.