Θα ανήκε λογικά το σημερινό σημείωμα στη φιγούρα και το έργο της Esther Duflo, νεότερου βραβείου Νόμπελ Οικονομικών και μόλις δεύτερης γυναίκας που τιμήθηκε μ’ αυτό. Την προσοχή στην περίπτωση της Duflo μονοπώλησε η ενασχόλησή της με το μεγάλο -αλλά συνήθως αγνοημένο από τα οικονομικά της εποχής- ζήτημα της φτώχειας. όμως εκείνο που αληθινά την ξεχωρίζει είναι το ότι βάσισε την προσέγγισή της, γράφει ο Α. Δ. Παπαγιαννίδης.
Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Θα ανήκε λογικά το σημερινό σημείωμα στη φιγούρα και το έργο της Esther Duflo, νεότερου βραβείου Νόμπελ Οικονομικών και μόλις δεύτερης γυναίκας που τιμήθηκε μ’ αυτό. Την προσοχή στην περίπτωση της Duflo μονοπώλησε η ενασχόλησή της με το μεγάλο -αλλά συνήθως αγνοημένο από τα οικονομικά της εποχής- ζήτημα της φτώχειας. όμως εκείνο που αληθινά την ξεχωρίζει είναι το ότι βάσισε την προσέγγισή της.
Όμως είχαμε αποφασίσει να δώσουμε, σήμερα, μια συνέχεια στις αναφορές της στήλης σε έναν οικονομολόγο ένα κλικ πιο κάτω στο ακαδημαϊκό cursus honorum του χώρου, αλλά με μοναδική επιδραστικότητα στην οικονομική πραγματικότητα: τον Μάριο Ντράγκι που διέσωσε την Ευρωζώνη. Τον οποίο ήδη είδαμε στο σημείωμα της 9/10 να προσεγγίζει την πλευρά εκείνη της μαγικής χύτρας της Ευρωζώνης που αφορούσε (και) την ελληνική περίπτωση. Όμως, από την τοποθέτηση του Σούπερ Μάριο στην Ακαδημία Αθηνών αξίζει να έχει κανείς κρατήσει μιαν ευρύτερη ανάγνωση του πού πορεύεται η Ευρώπη εκεί που μας αφορά, την οποία θα προτείνουμε παρευθύς στον αναγνώστη.
Όμως, σαν εισαγωγική παρατήρηση, μια πρώτη στάση στην ανάλογη τοποθέτησή του, όταν του απονεμήθηκε διδακτορικό επί τιμή από τη Universita Cattolica του Μιλάνου. Μιλώντας, εκεί, σε ακόμη πιο οικείο κοινό, ο Ντράγκι απευθύνθηκε σε όσους «σε κάποια στιγμή στη διαδρομή τους θα κληθούν να υπηρετήσουν το Δημόσιο […]. Η κοινωνία εξαρτάται από τα καλύτερα νέα μυαλά της, να δώσουν την ενεργητικότητά τους στο δημόσιο συμφέρον».
Δείτε όμως και τη συνέχεια: «Καθώς οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής βρίσκονται αντιμέτωποι με σημαντική διάσταση αβεβαιότητας, θα πρέπει να προσπαθούν να βασίζουν τις αποφάσεις τους σε εξειδικευμένη γνώση. [Αντίθετα] είναι εύκολο οι υπεύθυνοι να αντανακλούν απλώς εκείνο που θεωρούν ότι αποζητά η κοινή γνώμη, να αποφεύγουν την ειδική γνώση και να υιοθετούν πιο φατριαστικές στάσεις, να ακολουθούν το ένστικτο αντί για τη λογική. Κάτι τέτοιο, συνήθως, δεν υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον». Με τέτοιες λοιπόν διανοητικές αποσκευές και προθέσεις αντιμετώπισε ο Ντράγκι την κρίση της Ευρωζώνης απέναντι σε έναν πεισματικό εμπειριστή του τύπου Σόιμπλε…
Επιστροφή όμως στην Αθήνα, εκεί που είχαμε αφήσει την τελευταία φορά τον Ντράγκι να μιλά για την ανθεκτικότητα της Ευρωζώνης. Πρώτη θεμελιακή του παρατήρηση, η ανάγκη «να υπάρχει επαρκής σύγκλιση μεταξύ των κρατών-μελών, ώστε η νομισματική πολιτική να είναι κατάλληλο για όλα τα μέλη […] με μηχανισμούς ασφάλισης ώστε τα κράτη-μέλη να διατηρούν τη δυνατότητα σταθεροποίησης των οικονομιών τους, όταν οι δικοί τους οικονομικοί κύκλοι αποκλίνουν».
Ενώ λοιπόν σε επίπεδο πραγματικής σύγκλισης χώρας της Ευρωζώνης όπως οι Βαλτικές, η Σλοβακία, η Σλοβενία ή και η Μάλτα μείωσαν την απόκλιση, χώρες όπως η Πορτογαλία ή η Ελλάδα δεν το πέτυχαν. Όμως «είναι θέμα ζωτικής σημασίας να υπάρξουν οι κατάλληλες εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές που θα συμβάλουν στην εκ νέου σύγκλιση […] ιδίως της Ελλάδας». Όσο για τη σύγκλιση του οικονομικού κύκλου, οι διαφορετικές απόψεις που είχαν διατυπωθεί για το πώς θα επενεργούσε η λειτουργία της Ευρωζώνης, έτσι που άλλαξε η πραγματικότητα του διεθνούς (και ενδοΕυρωπαϊκού) εμπορίου με τις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, και την εξειδίκευση […], δείχνει να προκύπτει συγχρονισμός των οικονομικών κύκλων». Εδώ, για τον Ντράγκι, η λειτουργία της Ευρωζώνης λειτούργησε παράλληλα με την ενιαία αγορά, όμως και πάλι υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα.
Γι’ αυτό, «πρέπει να υπάρχει ασφάλιση σε όλες τις χώρες του ευρώ […] ωστόσο έχει σημειωθεί πολύ μικρότερη πρόοδος σ’ αυτόν τον τομέα». Μόλις το 1/4 των τοπικών διαταραχών εξομαλύνεται -κατά Ντράγκι- διά μέσου των χρηματοπιστωτικών αγορών. Και έχει παρατηρηθεί «μικρή ουσιαστική πρόοδος όσον αφορά τον συντονισμό της δημοσιονομικής πολιτικής». Μην έχοντας λοιπόν θέσει σε εφαρμογή τον μηχανισμό ασφαλείας του ESM για το ενιαίο ταμείο εξυγίανσης (των τραπεζών) ή ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων, η Ευρωζώνη πλέει με βάρκα την ελπίδα (η διατύπωση δική μας, η ανησυχία του Ντράγκι). Το δίλημμα διχάζει την Ευρωζώνη: δημόσια ή ιδιωτική ασφάλιση; «Ιδιωτική ασφάλιση [κινδύνων] δεν μπορεί ποτέ να υποκαταστήσει πλήρως τον αποτελεσματικό επιμερισμό της στον δημόσιο τομέα». Εδώ, ακριβώς, έρχεται η αλλεργία στον ηθικό κίνδυνο/moral hazard.
Όμως «η υποτιθέμενη διαδικασία, ότι η απουσία μηχανισμών ασφάλειας οδηγεί σε οικονομική πειθαρχία τις κυβερνήσεις και, κατ’ επέκταση, προάγει τις μεταρρυθμίσεις, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα».
Να θυμίσουμε ότι τις ημέρες παρουσίας του Μάριο Ντράγκι στην Αθήνα ξεκινούσε ο νέος γύρος συζητήσεων για τα κόκκινα δάνειά «μας»;