Λίγες μέρες μας χωρίζουν από την σύνοδο (στις 24 Ιανουαρίου) των αντιπροσωπειών των κοινοβουλίων των 46 κρατών - μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης* που θα συζητήσει την πρόταση του πολιτικού συμβουλίου για την ψήφιση του αντικομμουνιστικού, όπως έχει επικρατήσει να αποκαλείται, μνημονίου.
Στην Ελλάδα «όχι» στο μνημόνιο είπαν όλα τα πολιτικά κόμματα, φορείς και κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες που δεν συμφωνούν με την κομμουνιστική ιδεολογία. Δεν έχω γνώση του μνημονίου, κάποιοι ισχυρίζονται ότι ζητεί την καταδίκη ορισμένων εγκλημάτων που αφορούν κυρίως τη σταλινική περίοδο, δεν θεωρώ ότι ο σοσιαλισμός -όπως και καμία ιδεολογία- είναι υπεράνω κριτικής, αλλά, προς τι τέτοια σπουδή από το Συμβούλιο της Ευρώπης να καθαρίσει το τοπίο του 20ου αιώνα από λάθη και παραλείψεις, από αστοχίες και επιλογές;
Η όλη ιστορία μου θύμισε παρόμοιο ψήφισμα προ δύο ετών που υιοθέτησε με πλειοψηφία το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), το οποίο είχαν καταθέσει τα μέλη από τις χώρες του πάλαι ποτέ ανατολικού μπλοκ.
Στο ψήφισμα εκείνο με τίτλο «Kαταδικάζοντας τον ολοκληρωτικό κομμουνισμό» εξισωνόταν ο κομμουνισμός με το ναζισμό με το επιχείρημα ότι «ο εικοστός αιώνας γνώρισε δύο ολοκληρωτικά καθεστώτα εξίσου απάνθρωπα, τον κομμουνισμό και το ναζισμό, τα οποία προκάλεσαν εκατομμύρια θύματα... Ενώ τα εγκλήματα του ναζισμού αποτέλεσαν αντικείμενο ερευνών και καταδίκης των ενόχων, δεν συνέβη το ίδιο μετά την πτώση του κομμουνισμού». Για την ιστορία, εκείνο το ψήφισμα καταψηφίστηκε από το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας και τη Νέα Δημοκρατία με το επιχείρημα ότι υιοθετούνται ακραίες θέσεις.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγονται ή γράφονται τέτοιες απόψεις. Το 1997 κυκλοφόρησε στη Γαλλία ένα ογκώδες βιβλίο, «Η Μαύρη Βίβλος του Κομμουνισμού», γραμμένο από αριστερούς κυρίως γάλλους διανοουμένους.
Σαφώς τα γκουλάγκ και οι άλλοι καρποί του σοβιετικού «παραδείσου» διαψεύδουν τον μύθο περί ανθρωπισμού ή δημοκρατικότητας της κομμουνιστικής πρακτικής και επιβεβαιώνουν με τον πιο τραγικό τρόπο τη φύση του καθεστώτος.
Αλλά άλλο η πρακτική, άλλο η αντίθεση στο δόγμα, στην πολιτική, στην κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα που αντιπροσωπεύει ο κομμουνισμός, κι άλλο μια πνευματική εχθρότητα προς οτιδήποτε έχει σχέση με την Αριστερά. Και σε τελευταία ανάλυση, καθώς δεν υπάρχουν και πολλά κρυφά για τον 20ο αιώνα, ο κάθε καλόπιστος ή και κακόπιστος μελετητής έχει πεδίον δόξης λαμπρό να εμπλακεί σε συζητήσεις -επιστημονικές και μη- και διαμάχες.
K.T.
* Αντιγράφω από τον ιστότοπο του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Ο πρωταρχικός στόχος του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η επίτευξη μεγαλύτερης σύμπνοιας μεταξύ των κρατών-μελών του στη διαφύλαξη της ελευθερίας του ατόμου, της πολιτικής ελευθερίας και της εφαρμογής των νόμων, αρχές οι οποίες αποτελούν τη βάση της πραγματικής δημοκρατίας και οι οποίες αγγίζουν τις ζωές όλων των Ευρωπαίων με πολλούς διαφορετικούς τρόπους... Από την δημιουργία του το 1949 το Συμβούλιο αποτελεί μια δύναμη ειρήνης και συνεργασίας, θεμελιωμένη στην κοινή μας πολιτιστική κληρονομιά, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 και την διάδοση των δημοκρατικών αξιών σε όλη την Ευρώπη, ο Οργανισμός απέκτησε νέα πολιτική διάσταση».