Υπάρχει ευημερία χωρίς παιδεία, παραγωγική εργασία και σύγχρονες δεξιότητες;

Του κ. Χρήστου Ιωάννου*

Υπάρχει ευημερία χωρίς παιδεία, παραγωγική εργασία και σύγχρονες δεξιότητες; Πολλοί πίστεψαν -και πιστεύουν- ότι υπήρξε στην Ελλάδα για κάποια χρόνια, τέτοια ευημερία. Ήταν όμως δανεική και χρεοβόρος. Προϋπέθετε διαρκή ελλείμματα του Δημοσίου και αυξανόμενα δανεικά. Όχι μόνο απεδείχθη εφήμερη και καταστροφική, αλλά φόρτωσε στις νεότερες γενιές δισεκατομμύρια δημοσίου και ιδιωτικού χρέους.  

Επιπλέον, υπέσκαψε τις αξίες της παιδείας, της παραγωγικής εργασίας και των εργασιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Αξίες που δεν κτίζονται εύκολα. Με αποτέλεσμα μετά από 10 χρόνια κρίσης και αναπόφευκτων προσαρμογών, η οικονομική ανόρθωση και η ευημερία της ελληνικής κοινωνίας να είναι κάθε άλλο παρά διασφαλισμένες.

Η ευημερία κάθε κοινωνίας, και της ελληνικής, το αυξημένο κοινωνικό εισόδημα, η ποιότητα ζωής, προϋποθέτουν αυξημένη κοινωνική παραγωγή. Αυτό απλά σημαίνει ταχύτερη αύξηση των απασχολούμενων και της παραγωγικότητάς τους.

Στην Ελλάδα το ποσοστό απασχόλησης του πληθυσμού ηλικίας 20-64 ετών είναι 59,5%, το χαμηλότερο στην Ε.Ε., όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. των 28 είναι 73,2%. Η μέση παραγωγικότητα ανά ώρα εργασίας στην Ελλάδα είναι στο 80% του μέσου όρου της Ε.Ε. των 28. Και στην Ελλάδα μειώνεται, ενώ στα κράτη μέλη που είναι χαμηλότερο αυξάνεται με τάση υπέρβασης και της ελληνικής επίδοσης.

Η μέση παραγωγικότητα ανά ώρα εργασίας δεν είναι, ευτυχώς, η χαμηλότερη στην Ε.Ε. Κι αυτό γιατί η Ελλάδα διατήρησε, αν και τον συρρίκνωνε συστηματικά τα χρόνια της, χωρίς παιδεία χωρίς παραγωγική εργασία και χωρίς σύγχρονες δεξιότητες, δανεικής ευημερίας, έναν τομέα παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, που αντιστοιχεί στο 24% του ΑΕΠ. Τα χρόνια της χρεοκοπίας το 2009-2010 τον είχε συρρικνώσει στο 18,7% με τα γνωστά αποτελέσματα.

Τα τελευταία χρόνια, η οικονομία απέφυγε την κατάρρευση το 2015-2016 και κρατιέται σε θετικό πρόσημο το 2017-2018 λόγω της παραγωγής, των επενδύσεων, και των εξαγωγών των κλάδων των διεθνώς εμπορευσίμων: Μεταποιητικών κλάδων, τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας, μεταλλευτικών, διεθνών μεταφορών (ναυτιλίας συμπεριλαμβανομένης), τουρισμού.

Με πρώτο ρόλο των κλάδων και των επιχειρήσεων που παρακολουθούν την τεχνολογική αιχμή στη μεταποίηση και στην πληροφορική και επικοινωνία, πρέπει να μειωθεί το διευρυνόμενο χάσμα που χωρίζει τη χώρα από την 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Χρειάζεται κινητοποίηση πολλών παραγωγικών επενδύσεων, και του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού για την αναγκαία αύξηση του μεριδίου της βιομηχανίας στο 12% του ΑΕΠ από 9,6% σήμερα, όταν η Ε.Ε. είναι στο 16% και επιδιώκει το 20%. Και τον διπλασιασμό του σημερινού 2,9% των ΤΠΕ.

Όμως η Ελλάδα αντί να αντιμετωπίζει δημιουργικά τις νέες ευκαιρίες δυναμικής ανάπτυξης που δίνουν στις οικονομίες η σύγχρονη τεχνολογία και η σύγχρονη διεθνής ανοικτή οικονομία, αντιμετωπίζει επιπλέον θεμελιώδεις και στοιχειώδεις ελλείψεις παιδείας και δεξιοτήτων. Πρόσφατη έρευνα του ΣΕΒ, που επιβεβαίωσε ευρήματα διεθνών συγκρίσεων των Ε.Ε. και ΟΟΣΑ, δείχνει ότι το 35,6% των επιχειρήσεων του παραγωγικού τομέα της οικονομίας ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες στην κάλυψη κενών θέσεων εργασίας. Το ποσοστό είναι υψηλότερο στις εξωστρεφείς (45,9%) και τις μεγάλες επιχειρήσεις (44,7%). Δηλαδή στις επιχειρήσεις που κατά τεκμήριο δραστηριοποιούνται σε περισσότερο ανταγωνιστικές αγορές.

Οι ανάγκες του παραγωγικού μετασχηματισμού της Ελλάδας καθιστούν την παιδεία πρωταρχικό παράγοντα της ενδογενούς και βιώσιμης ανάπτυξης. Οι αξίες της παραγωγικής εργασίας, των εργασιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων πρέπει να ενισχυθούν με την κατάλληλη πολιτική απασχόλησης και πολιτική εκπαίδευσης. Να γίνουν κοινωνικά ισχυρές. Διότι δεν υπάρχει ευημερία χωρίς παιδεία, παραγωγική εργασία και σύγχρονες δεξιότητες και σύγχρονες επιχειρήσεις.