Υπεύθυνη για τη μόλυνση με διοξίνες των ζωοτροφών που εντοπίστηκαν στην Ολλανδία, είναι, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφάλειας Τροφίμων του Βελγίου (Afsca), η βελγική εταιρεία Tessenderlo Chemie.
Η Tessenderlo Chemie προμηθεύει με υδροχλωρικό οξύ, τη θυγατρική της, PB Gelatins, για την παρασκευή ζωικού λίπους που προορίζεται για ζωοτροφές χοίρων και πουλερικών. Κατά την παρασκευή του λίπους χρησιμοποιείται υδροχλωρικό οξύ (προκειμένου να αφαιρεθεί το λίπος από τα κόκαλα των χοίρων), ενώ προηγουμένως πρέπει να αφαιρεθούν, με ειδικά φίλτρα, οι διοξίνες που δημιουργούνται κατά την παρασκευή του υδροχλωρικού οξέος.
Σύμφωνα με την Afsca, δύο από τα φίλτρα που χρησιμοποιούσε η εταιρεία Tessenderlo Chemie, δεν λειτουργούσαν σωστά για αρκετές εβδομάδες κατά τον περασμένο Οκτώβριο. Η Tessenderlo Chemie παραδέχτηκε ότι, χωρίς αμφιβολία, η μόλυνση του ζωικού λίπους με διοξίνες, οφείλεται σε ένα προσωρινό πρόβλημα των φίλτρων που χρησιμοποιούσε κατά την παρασκευή υδροχλωρικού οξέος. Ωστόσο, η ίδια εταιρεία επιμένει πως η μόλυνση είναι περιορισμένη, διαβεβαιώνοντας πως «μόνο ελάχιστη ποσότητα λίπους ήρθε σε επαφή με το μολυσμένο με διοξίνες υδροχλωρικό οξύ».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημερώθηκε από τις ολλανδικές αρχές για τον εντοπισμό των ύποπτων ζωοτροφών στις 25 Ιανουαρίου. Στη συνέχεια, στις 29 και 30 Ιανουαρίου, η Oμοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφάλειας Τροφίμων του Βελγίου (Afsca), αποφάσισε να κλείσει, για προληπτικούς λόγους, 405 εκτροφεία χοίρων και πουλερικών στο Βέλγιο. Η Afsca προχωρεί σε δειγματοληπτική σφαγή στα 405 εκτροφεία του Βελγίου, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχουν ζώα και κρέατα μολυσμένα με διοξίνη. Για τον ίδιο λόγο, έκλεισαν, με απόφαση των αρμόδιων αρχών, 275 εκτροφεία στην Ολλανδία και 7 εκτροφεία στη Γερμανία, που προμηθεύονταν ζωοτροφές από το Βέλγιο.
Ωστόσο, η Afsca είναι καθησυχαστική, διαβεβαιώνοντας ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, καθώς το επίπεδο διοξινών είναι πολύ χαμηλότερο από το προηγούμενο ατύχημα που είχε συμβεί στο Βέλγιο το 1999.
Σημειώνεται, τέλος, ότι μία από τις πέντε εταιρείες που παράγουν ζωοτροφές και προμηθεύονται ζωϊκό λίπος από την PB Gelatins, είναι η φλαμανδική εταιρεία "Προφάτ", η οποία αποτελεί, σύμφωνα με τον βελγικό Τύπο, την παλαιά εταιρεία "Βέρκεστ". Η "Βέρκεστ" ήταν η εταιρεία που είχε προκαλέσει την κρίση με τις διοξίνες το 1999 στο Βέλγιο.
Διοξίνες: Τι είναι, τι προξενούν
Ο όρος διοξίνες αναφέρεται σε μια μεγάλη οικογένεια οργανικών αρωματικών ενώσεων οι οποίες είναι άχρωμες και άοσμες και περιέχουν στο μόριο τους άνθρακα, υδρογόνο, οξυγόνο και χλώριο. Δεδομένου ότι η οικογένεια αυτή των οργανικών ενώσεων είναι εξαιρετικά λιπόφιλη, είναι δυνατό να βιοσυσσωρεύεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο λιπώδη ιστό των διαφόρων ανωτέρων θηλαστικών και ψαριών.
Βιοχημικές και τοξικολογικές μελέτες οι οποίες έλαβαν χώρα τόσο σε πειραματόζωα όσο και σε ομάδες ανθρώπων που είχαν υποστεί υψηλή έκθεση σε διοξίνες κατέδειξε οι τοξικές αυτές ουσίες είχαν ένα ευρύ φάσμα βλαπτικών επιδράσεων όπως τοξικότητα στο ανοσολογικό, ενδοκρινολογικό και νευρικό σύστημα ενώ σχετίζονται με γενετικές ανωμαλίες στις ανδρικές ορμόνες, και δεισλειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα. Περαιτέρω, υπάρχει η δυνατότητα εισόδου των διοξινών μέσω του πλακούντα και στο έμβρυο εγκύων γυναικών δημιουργώντας γενετικές ανωμαλίες σε αυτό. Η δράση των διοξινών είναι αθροιστική (cumulative), οι δε βλάβες που προκαλούνται εμφανίζονται μετά από πάροδο ετών και βιοσυσσώρευση υψηλών συγκεντρώσεων διοξίνης στον οργανισμό.
Για να αυξηθεί σημαντικά όμως ο κίνδυνος καρκινοπάθειας θα πρέπει το άτομο να καταναλώσει σημαντικές ποσότητες μολυσμένων σε τρόφιμα διοξινών για μεγάλο διάστημα της ζωής του. Θα πρέπει να σημειωθεί οι τοξικές επιπτώσεις των διοξινών έχουν μελετηθεί μέσω επιδημιολογικών και πειραματικών δεδομένων, ενώ η καρκινογόνος δράση τους τεκμηριώθηκε επιδημιολογικά μετά την καταστροφή του Seveso.
Δεδομένου ότι το 90% της ποσότητας των διοξινών που προσλαμβάνει ένας μέσος Δυτικοευρωπαίος οφείλεται σε κατανάλωση τροφίμων, η Ευρωπαϊκή Ενωση θέσπισε σειρά μέτρων (Κανονισμός Ε.Κ. 466/2001 της 8ης Μαρτίου 2001, όπως τροποποιήθηκε με τον υπ'αριθμόν 2375/2001 Κανονισμό του Ε.Σ., Οδηγία 2002/69/Ε.Κ. 26/07/2002, Οδηγία 2002/70/Ε.Κ. 26/07/2002), τα οποία υποχρεώνουν τα κράτη μέλη σε πρόγραμμα παρακολούθησης των περιβαλλοντικών και βιομηχανικών ρυπαντών και διοξινών στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές. Η Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων (Ε.Ε.Τ.) γνωμοδότησε σχετικά με την αξιολόγηση του κινδύνου των διοξινών, ορίζοντας ως ανώτατο ανεκτό όριο εβδομαδιαίας πρόσληψης (Α.Ο.Ε.Π.) για τις διοξίνες και τα ανάλογα διοξινών τα 14 pg τοξικών ισοδυνάμων (T.E.Q.) ανά kg ζώντος βάρους ανθρώπου.