Μάτι: Ένας χρόνος αναπάντητα «γιατί;»

«23.7.18. Άλλο ένα ήσυχο απόγευμα Δευτέρας, σαν όλα, που όμως άλλαξε μια για πάντα τις ζωές όσων ήμασταν εκείνη την ημέρα εκεί. Ποιος θα φανταζόταν ότι θα μπορούσε να εκτεθεί σε τέτοια απειλή; Ποιος περίμενε ότι μια περιοχή που κάθε χρόνο σχεδόν φλέγεται θα έμενε απροστάτευτη, ανοχύρωτη; (...) Κανένας δεν βρέθηκε ικανός να σταματήσει, να περιορίσει έστω, ή να αναλάβει πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να αλλάξουν την έκβαση αυτής της τραγωδίας. Και κάπως έτσι ο “βασιλιάς” ξεγυμνώθηκε και μαζί αναδείχθηκαν οι παθογένειες και οι ελλείψεις τους. Με κόστος τις ζωές μας όμως (...) Μια φωτιά, που επί τουλάχιστον 40 λεπτά έκαιγε χαμηλή βλάστηση, σε μια έκταση που μια ρίψη ελικοπτέρου θα αρκούσε, που ΠΟΤΕ όμως δεν ήρθε στην ώρα του γιατί ήταν αλλού. Πού; Γιατί; Από πού και ως πού απομακρύνθηκαν όλα τα μέσα; Κανείς δεν έμεινε πίσω. Κανένας δεν έδωσε σημασία. Τι κι αν γνώριζαν για την επικινδυνότητα εκδήλωσης πυρκαγιάς από την προηγούμενη ημέρα; Απλά μας άφησαν. Ούτε οι καμπάνες της εκκλησίας δεν χτύπησαν (...) Άνθρωποι νέοι, μεγάλοι, μωρά και παιδιά. Τρέχαμε σαν τα μυρμήγκια να ξεφύγουμε, να σωθούμε με κάθε τρόπο, χωρίς να μπορούμε να δούμε μπροστά μας στο μισό μέτρο. Μαύρος πυκνός καπνός παντού κι αυτός ο αέρας, τα αποκαΐδια που σφυροκοπούσαν κυριολεκτικά τα σώματα (...) Στα νοσοκομεία άνθρωποι με εγκαύματα εκτενή παλεύουν από εκείνη την ημέρα και κάθε μέρα να κρατηθούν στη ζωή και για μήνες ατέλειωτους μετά (...) Μόνη ουσιαστική βοήθεια από εθελοντές, που έφθασαν κι ακόμη έρχονται από κάθε μέρος της γης και προσφέρουν, μόνοι και αυτοί (...) Αλλά, αύριο είναι μια άλλη ημέρα. Και όπως με κάθε τι που δεν βολεύει να βλέπουμε σε αυτή τη χώρα, με τον καιρό θα ξεχαστούμε όπως και άλλοι. Εκατό και πλέον ζωές πήρε η φωτιά που κανείς δεν σταμάτησε στην αρχή της στις 23/7/2018, γιατί κάποιοι αδιαφόρησαν. Κι όσοι έμειναν πίσω, εξαντλημένοι και παραμορφωμένοι συναισθηματικά και σωματικά, με πληγές που δύσκολα θα κλείσουν, απλά θα υποφέρουν. Κι αν καμιά φορά θα μας θυμάσαι όταν - δυστυχώς - μια καινούρια φωτιά ξεσπάσει κάπου αλλού, ίσως βρεθείς να απορείς. Γιατί;».

Η «ανηφόρα» των εγκαυματιών

Την ίδια ώρα, και άλλοι δεκάδες εγκαυματίες του Ματιού συνεχίζουν να ανεβαίνουν τον δικό τους «Γολγοθά». Συνολικά, με ελαφρά έως πολύ βαριά εγκαύματα νοσηλεύτηκαν 94 ενήλικες και 32 παιδιά. Από αυτούς, 18 κατέληξαν στα νοσοκομεία, με πλέον χαρακτηριστική την περίπτωση του 73χρονου Σπύρου Σπυρίδη, του επονομαζόμενου από τους γιατρούς και ως «Χαϊλάντερ» για τις αντοχές του, που τελικά «έφυγε» μετά από τιτάνιο αγώνα 145 ημερών στον «Ευαγγελισμό». Πολλοί άλλοι έμειναν για μήνες νοσηλευόμενοι. Τελευταία πήρε εξιτήριο η 66χρονη Πηνελόπη (Πόπη) Κωνσταντάκη, που, έπειτα από οκτώ μήνες νοσηλείας, γλίτωσε κυριολεκτικά από θαύμα! Μεταφέρθηκε στη συνέχεια στο ειδικό Κέντρο Αποκατάστασης «Θησέας», στην Αθήνα, όπου κατάφερε μεν να σταθεί όρθια και να περπατήσει, ωστόσο, λόγω της σοβαρότητας της κατάστασής της, παραμένει εκεί, στην ουσία είναι σαν να νοσηλεύεται ακόμα.

Εκεί, την ίδια αλλά και άλλους 32 εγκαυματίες, εξέτασαν την περασμένη εβδομάδα εξειδικευμένοι στα εγκαύματα ξένοι φυσιοθεραπευτές-πλαστικοί ιατροί. Ήρθαν από την Ελβετία, στο πλαίσιο τριημέρου που οργάνωσε το Ίδρυμα Λάτση, σε συνεργασία με εθελοντές από την πρωτοβουλία της Συντονιστικής Επιτροπής Κατοίκων από το Μάτι (ΣΕΚΜΑ), τη «Flavie» (Ένωση Γαλλόφωνης Ελβετίας για την υποστήριξη των θυμάτων σοβαρών εγκαυμάτων) και το Τμήμα Εγκαυμάτων του Νοσοκομείου CHUV της Λωζάνης, για να δουν την πορεία της αποκατάστασης των σωματικών πληγών των εγκαυματιών, αλλά και να μοιραστούν επιστημονική γνώση με Έλληνες συναδέλφους τους.

«Άνθρωποι που μέχρι το μεσημέρι της 23ης Ιουλίου οδηγούσαν, περπατούσαν και κολυμπούσαν, μετατράπηκαν σε εξαρτώμενα άτομα για την καθημερινότητά τους ή και μπαινοβγαίνουν στο νοσοκομείο. Κάποιοι έχουν να κάνουν αρκετά χειρουργεία ακόμα στο μέλλον, λειτουργικότητας των μελών τους, πέρα από τα θέματα αισθητικής αποκατάστασης» λέει στο naftemporiki.gr η Μαρίνα Καρύδα, μέλος της ΣΕΚΜΑ, που, από κοινού με τον Αλέξανδρο Ανδρονόπουλο, έχουν από την πρώτη στιγμή αναλάβει εθελοντικά τη φροντίδα και τις υποθέσεις όλων των εγκαυματιών.

Περίπου 30-35 άτομα εξακολουθούν να δίνουν καθημερινή μάχη για την επούλωση των εγκαυμάτων  τους και τις επιπτώσεις τους, εξηγεί. Όπως περιγράφει, «κάποιοι εγκαυματίες, εκτός από τον αγώνα για τη δική τους υγεία, θρηνούσαν και τους ανθρώπους τους, γονείς ή συντρόφους μιας ζωής. Ο ψυχολογικός παράγοντας και η πάλη με την κατάθλιψη, αυτονόητα. Η απλή καθημερινότητα για τον εγκαυματία και το περιβάλλον του απέκτησε επιπλέον απαιτήσεις: Να μη μπορούν να κυκλοφορήσουν όσο υπάρχει ήλιος. Να πλένονται με ειδικό σαπούνι, να χρησιμοποιούν αποστειρωτικά υλικά και να κάνουν αλλαγές στη διάρκεια της ημέρας, να αλείφονται κάθε λίγο με ειδικές ενυδατικές κρέμες, να φορούν φύλλα σιλικόνης και πιεστικά ενδύματα που δύσκολα τα βάζουν μόνοι τους κι ανυπόφορα τα ανέχονται επάνω τους το κατακαλόκαιρο. Και όλα αυτά να κοστίζουν και μια μικρή περιουσία, που καλύφθηκε μέχρι τώρα όχι από το κράτος και τον ασφαλιστικό φορέα τους, αλλά από φιλανθρωπικά Ιδρύματα και αγώνα εθελοντών-ιδιωτών για να τα εξασφαλίσουν. Άνθρωποι παραγωγικής ηλικίας είναι πλέον ανίκανοι για εργασία, ζουν με την αγωνία της επιβίωσης της οικογένειάς τους. Όπως και να’ χει, η αποκατάσταση των εγκαυμάτων είναι χρονοβόρα διαδικασία κι αυτοί οι άνθρωποι έχουν ανηφορικό δρόμο μπροστά τους για τα επόμενα δυο-τρία χρόνια...» τονίζει η Μαρίνα Καρύδα.

Μέτρα στήριξης

Την ίδια ώρα, και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που βρέθηκε σήμερα στο Μάτι, χθες από το βήμα της Βουλής στη συζήτηση επί των προγραμματικών κυβερνητικών δηλώσεων, μίλησε για τα πολλά ζητήματα που έχουν «σκαλώσει» και πρέπει να ξεμπλοκάρουν άμεσα, ώστε να ξαναζήσει η πληγείσα περιοχή. Όπως είπε, «στον Ειδικό Λογαριασμό Αρωγής των πυρόπληκτων έχουν κατατεθεί 37,8 εκατ. ευρώ από 2.770 φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Έναν χρόνο μετά, τα 31 εκατ. από αυτά, λιμνάζουν. Οι πρώτες εκταμιεύσεις έγιναν μόλις πρόσφατα, λίγες μέρες πριν τις εκλογές». Και όχι μόνο. «Από τα 475 κτήρια προς κατεδάφιση, κατεδαφίστηκαν μόνο 61. Πολλοί από τους πληγέντες θέλουν να αγοράσουν άλλο ακίνητο, αλλά δε μπορούν, γιατί πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η κατεδάφιση, ώστε να εισπράξουν την ενίσχυση. Σε εκκρεμότητα είναι και πολλά άλλα έργα της κεντρικής διοίκησης: Από τις 2.430 αιτήσεις αποκατάστασης εκδόθηκαν εντολές μόνο για 440. Επί 270 αιτήσεων ανακατασκευής χρηματοδοτήθηκαν μόνο οι 146. Ενώ από τις 885 περιπτώσεις επισκευών, δόθηκαν άδειες για 342» απαρίθμησε ο πρωθυπουργός, που δεσμεύτηκε, μεταξύ άλλων, ότι με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου θα είναι διαθέσιμα από τον Αύγουστο τα 31 εκατ. ευρώ του Ειδικού Λογαριασμού Αρωγής.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε και πως «οι συμπολίτες μας με βαριά εγκαύματα θα έχουν δωρεάν πρόσβαση σε όλα τα φάρμακα, σε θεραπεία, αλλά και σε κάθε άλλη ιατρική παροχή» και πως οι πυρόπληκτοι στο Μάτι, συνολικά 4.334 κάτοικοι, απαλλάσσονται για πέντε χρόνια από τον ΕΝΦΙΑ.

Εκκρεμεί είπε, επίσης, η πλήρης αποψίλωση του αμιάντου, ωστόσο καθαρίζεται το οικόπεδο Αντωνίου, στον Νέο Βουτζά, όπου συγκεντρώθηκε και παραμένει από πέρυσι τεράστια ποσότητα καύσιμης ύλης.

Σε κάθε περίπτωση, μόνο εύκολη υπόθεση δε θα είναι η, έστω στοιχειώδης, αποκατάσταση του Ματιού. «Με βάση αντίστοιχα ευρωπαϊκά παραδείγματα, από χώρες που δεν έχουν το δικό μας, ελληνικό γραφειοκρατικό σύστημα, η αποκατάσταση οικισμών μετά από μια τέτοια καταστροφή θα πάρει τρία χρόνια. Είμαστε πολύ πίσω από αυτό που θέλουμε όλοι μας, δηλαδή απ' το να γυρίσουμε σπίτια μας, στην κανονικότητα της ζωής μας. Υπάρχουν Υπηρεσίες που δεν αντιλαμβάνονται ότι εδώ πρόκειται για ειδική κατάσταση, ώστε να υπάρξει επιτάχυνση των διαδικασιών» είχε πει πρόσφατα, σε εκδήλωση που οργάνωσε το Παρατηρητήριο για το Μάτι, ο Βαγγέλης Μπουρνούς, ο επανεκλεγείς δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου. «Όλα αυτά που τώρα αντιμετωπίζουμε, δεν τα έχουμε συναντήσει ξανά. Στο Μάτι τα περισσότερα κτήρια είναι χωρίς άδειες, κολλήσαμε λοιπόν εξ αρχής. Τα προβλήματα είναι ασύλληπτα, κάθε φορά βρίσκουμε κι ένα νέο μπροστά μας. Έχουμε ένα σωρό θέματα να λύσουμε, αλλά μόνο 30 μηχανικούς για ολόκληρη τη χώρα» είχε εξηγήσει τότε και η Μαρία Κλεάνθη, γενική διευθύντρια Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών στο υπουργείο Υποδομών.

«Έχει καταρρεύσει ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας»

Στο μεταξύ, την ώρα που η δικαστική έρευνα και η απονομή Δικαιοσύνης για τους υπευθύνους για τη φονική πυρκαγιά αναμένεται να πάρει χρόνια και η πολιτική αντιπαράθεση - και για την επικοινωνιακή διαχείριση της κατάστασης από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - είναι ακόμα νωπή, το περσινό πάθημα δε δείχνει να έχει γίνει ακόμα μάθημα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στα θέματα Πολιτικής Προστασίας.

«Η παρούσα αντιπυρική περίοδος καθίσταται, εκτός από άλλους λόγους - π.χ. μεγάλος αριθμός πυρκαγιών - ιδιαίτερα επικίνδυνη και για άλλον έναν. Πιο συγκεκριμένα, οι πρόσφατες τριπλές εκλογές εν μέσω αντιπυρικής περιόδου ήταν ένας πολύ σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για την προετοιμασία και ετοιμότητα του μηχανισμού πολιτικής προστασίας για τη διαχείριση των πυρκαγιών» επισημαίνει ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης, αντιστράτηγος-υπαρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος ε.α, νομικός, ειδικός ερευνητής-δικαστικός πραγματογνώμονας διερεύνησης εγκλημάτων εμπρησμού.

Όπως εξηγεί, ο εν λόγω μηχανισμός δεν έχει προχωρήσει στις αναγκαίες δράσεις πρόληψης δασικών πυρκαγιών λόγω των εκλογών και ως εκ τούτου ο υπό κατάρρευση, ήδη από πέρυσι, όπως διαπιστώθηκε από την εθνική τραγωδία στο Μάτι, μηχανισμός αυτός κατά την τρέχουσα περίοδο έχει καταρρεύσει. Ενδεικτικό αυτής της διαπίστωσης και γενικά της απαξίωσής του από τις προηγούμενες πολιτικές ηγεσίες του αποτελεί το γεγονός ότι μέχρι σήμερα, που βρισκόμαστε στην καρδιά της αντιπυρικής περιόδους, δεν έχει ακόμη συγκληθεί το ανώτατο όργανο πολιτικής προστασίας - το Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας, για να δώσει τις γενικές οδηγίες και κατευθύνσεις στην οργάνωση και προετοιμασία του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και ακόμη δεν έχει εκδοθεί από τη ΓΓΠΠ η σχετική με τις δασικές πυρκαγιές εγκύκλιος, που κάθε χρόνο εκδίδεται τον Μάιο. Ακόμη και ο νέος γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας δεν έχει προβεί ακόμη στη σύγκληση του ΚΣΟΠΠ και την έκδοση της εγκυκλίου. Οι πυρκαγιές όμως δεν θα περιμένουν πότε θα οργανωθεί ο μηχανισμός πολιτικής πυροπροστασίας…» τονίζει με νόημα ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης.