Η Αυστραλία μπορεί να ταλανίζεται κατά καιρούς από την επικίνδυνη εποχιακή γρίπη, ωστόσο, έχει καταφέρει κάτι εξαιρετικά σημαντικό για τη Δημόσια Υγεία των πολιτών της αφού, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Υγείας, το 95% των παιδιών ηλικίας πέντε ετών σε όλη τη χώρα, είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου ανοσοποιημένα κατά των θανατηφόρων παιδικών ασθενειών.
Της Ανθής Αγγελοπούλου
Η Αυστραλία μπορεί να ταλανίζεται κατά καιρούς από την επικίνδυνη εποχιακή γρίπη, ωστόσο, έχει καταφέρει κάτι εξαιρετικά σημαντικό για τη Δημόσια Υγεία των πολιτών της αφού, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Υγείας, το 95% των παιδιών ηλικίας πέντε ετών σε όλη τη χώρα, είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου ανοσοποιημένα κατά των θανατηφόρων παιδικών ασθενειών.
Σύμφωνα με τους ειδικούς σε παγκόσμιο επίπεδο, η εμβολιαστική κάλυψη έφθασε το 85% περίπου, καθιστώντας αυτό ένα αξιόλογο επίτευγμα το οποίο αξίζει την εξομοίωση σε όλα τα επίπεδα.
Οι ασθένειες που μπορούν να προληφθούν και καλύπτονται από τον εμβολιασμό στην παιδική ηλικία συμπεριλαμβάνουν τα εμβόλια για διφθερίτιδα, πολιομυελίτιδα, κοκκύτη, τετάνου και τον ιό που προκαλεί νηπιακή μηνιγγίτιδα, Hemophilus influenza τύπου Β, καθώς και τον ιό της ηπατίτιδας Β. ενώ, άλλα εμβόλια που είναι στο πρόγραμμα συμπεριλαμβάνουν τους ιούς της παρωτίτιδας, της ιλαράς και της ερυθράς.
Η προστασία της «αγέλης»
Ο καθολικός εμβολιασμός κατά την παιδική ηλικία προωθείται ευρέως ως ένας απλός, ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη αυτών των ασθενειών στα παιδιά, προτού εκτεθούν σε ασθένειες. Η ανοσοποίηση λειτουργεί όχι μόνο προστατεύοντας το άτομο που κάνει το εμβόλιο, αλλά και υποκινώντας ένα φαινόμενο που ονομάζεται αγέλη ή κοινοτική ανοσία καθώς βοηθά στην ανθεκτικότητα απέναντι στην εξάπλωση μεταδοτικών ασθενειών εντός ενός πληθυσμού στον οποίο η παρουσία της ανοσίας είναι σε υψηλό ποσοστό. Με λίγα λόγια όσο πιο πολλά παιδιά είναι εμβολιασμένα καλύπτουν με τη δική τους ανοσοποίηση και κάποια λίγα που πιθανώς δεν έχουν εμβολιαστεί.
Αυτή η λεγόμενη «κοινοτική ασυλία ή ανοσοποίηση» παρέχει ένα είδος προστασίας που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα νεογέννητα βρέφη, τους ηλικιωμένους, τους ασθενείς με χημειοθεραπεία, τους ασθενείς με εξασθενημένη ανοσία και εκείνους που είναι άρρωστοι και δεν μπορούν να ανοσοποιηθούν, αλλά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης. Ωστόσο, η ασυλία της αγέλης δεν προστατεύει το άτομο από ασθένειες που προλαμβάνονται με εμβόλια, τόσο αποτελεσματικά όσο η ανοσοποίηση, και δεν πρέπει να προωθείται ως εναλλακτική λύση στην ανοσοποίηση.
Σημαντική η ατομική ανοσοποίηση σε κάθε παιδί
Ωστόσο, δεν μπορούν να προληφθούν από την ασυλία της αγέλης όλες οι ασθένειες που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό. Για παράδειγμα, ο τετανός μεταδίδεται μέσω των περιβαλλοντικών σπόρων του βακίλου του τετάνου και όχι από άλλους ανθρώπους. Γι’ αυτές τις ασθένειες, η ατομική ανοσοποίηση είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί η προστασία του παιδιού.
Η ανοσοποίηση λειτουργεί με την παρουσία μιας εξασθενημένης μορφής των μορίων στον ιό ή τα βακτηρίδια που παράγουν αυτές τις ασθένειες στο σώμα πριν εκτίθεται στα πραγματικά μικρόβια. Η παρουσία αυτών των μορίων, που ονομάζονται αντιγόνα, προκαλεί ανοσολογική αντίδραση στο σώμα, η οποία εκδηλώνεται ως ελαφρύ πυρετό και άλλες ήπιες τοπικές ή συστηματικές αντιδράσεις. Αυτό ακολουθείται από την αποθήκευση της μνήμης αυτών των δεδομένων αντιγόνου εντός του ανοσοποιητικού συστήματος, εντός των κυττάρων μνήμης ή των Β-λεμφοκυττάρων.
Όταν αντιμετωπίσει και πάλι αυτή τη λοίμωξη, το σώμα γρήγορα μπαίνει σε μια εξαιρετικά ειδική και ισχυρή αμυντική λειτουργία, καθώς τα Β-λεμφοκύτταρα που αποθηκεύουν τις σχετικές πληροφορίες πολλαπλασιάζονται και μετατρέπονται σε εργοστάσια αντισωμάτων. Αυτά διαχέουν ειδικά αντισώματα, πρωτεϊνικά μόρια που αναγνωρίζουν και δεσμεύονται με το αντιγόνο στα συγκεκριμένα βακτήρια στα οποία ανοσοποιήθηκε το σώμα.
Το δεσμευμένο αντίσωμα βοηθά τα άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού να εξουδετερώνουν ταχέως και να καταστρέφουν τα εισβάλλοντα μικρόβια που περιέχουν τη μόλυνση πριν το άτομο αρρωστήσει. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το άτομο δεν γνωρίζει καθόλου ότι έχει εκτεθεί στη λοίμωξη, λόγω της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας της ανοσολογικής αντίδρασης.
Το 95% των παιδιών στην Αυστραλία έχουν εμβολιασθεί
Τα στοιχεία της τριμηνιαίας έκθεσης στην Αυστραλία δείχνουν ότι το 95% περίπου των παιδιών ηλικίας πέντε ετών έχουν λάβει πλήρη εμβολιασμό φέτος. Η κάλυψη είναι ακόμη υψηλότερη, σχεδόν 97%, μεταξύ των ιθαγενών παιδιών ηλικίας πέντε ετών. Η Βικτώρια και η Τασμανία είναι περιοχές με εξαιρετικά υψηλά ποσοστά πλήρους ανοσοποίησης. Ενώ, όλο και περισσότερα παιδιά εμβολιάζονται πλήρως σε ένα, δύο και πέντε χρόνια σε ολόκληρη τη χώρα.
Η σημασία αυτού του ομοιόμορφου τρόπου κάλυψης εκτιμάται καλύτερα σε σύγκριση με χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες έχουν υψηλά ποσοστά ανοσοποίησης σε εθνική βάση, αλλά με σημαντικούς θύλακες κακής κάλυψης ανοσοποίησης. Αυτό αφήνει αρκετό περιθώριο για μεταδοτικές ασθένειες να εξαπλωθούν και να προκαλέσουν τοπικές ή περιφερειακές εστίες, όπως συνέβη με την ιλαρά το 2013, στην Ουαλία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ένα μη ανοσοποιημένο άτομο σε αυτές τις περιοχές που εκτίθεται σε ιλαρά, για παράδειγμα, είναι πιθανό να έρθει σε επαφή με πολλούς άλλους μη ανοσοποιημένους ανθρώπους και να μεταδώσει την ασθένεια.
Πηγές:
Australian Government Department of Health (2019). About immunisation.
https://beta.health.gov.au/health-topics/immunisation/about-immunisation
Oxford vaccine group (2018). Herd immunity (Herd protection)