Σε λίγο στη Δύση θα συμπληρωθούν 80 χρόνια χωρίς πολέμους και με πολύ σημαντικά επιτεύγματα, τα οποία σίγουρα σηματοδοτούν τον δυτικό χρυσό αιώνα, γράφει ο Αθανάσιος Παπανδρόπουλος.
Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ.Χ. Παπανδρόπουλου
Σε λίγο στη Δύση θα συμπληρωθούν 80 χρόνια χωρίς πολέμους και με πολύ σημαντικά επιτεύγματα, τα οποία σίγουρα σηματοδοτούν τον δυτικό χρυσό αιώνα. Από την άλλη πλευρά, στη διάρκεια του 20ού αιώνα όλες οι φαιοκόκκινες θεωρίες που δήθεν θα έκαναν καλύτερη τη ζωή των ανθρώπων, όχι μόνον διαψεύστηκαν παταγωδώς από την πραγματικότητα, αλλά προκάλεσαν παγκόσμιους πολέμους και ως καθεστώτα μεταφράστηκαν σε εκατοντάδες εκατομμύρια νεκρούς, χωρίς αιτία.
Παρ’ όλα αυτά, ο φαιοκόκκινος ολοκληρωτισμός είναι πάντα ιδεολογικά ενεργός και σήμερα διαβρώνει τις φιλελεύθερες ανοικτές κοινωνίες μέσω πολιτικών σχηματισμών που αντί να υπόσχονται «σωτηρίες», «παραδείσους» και «υπερανθρώπους», καλλιεργούν τον φόβο και την απαισιοδοξία, δύο συναισθήματα που από μόνα τους οδηγούν στην υποταγή και την ακινησία. Ταυτόχρονα όμως χρησιμοποιούν με μοναδική μαεστρία και την ψηφιακή τεχνολογία, πάνω στην οποία στηρίζεται και όλο το οικοδόμημα των αποκαλούμενων κοινωνικών μέσων επικοινωνίας. Έτσι, τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, όποιο μέσο μαζικής επικοινωνίας και αν χρησιμοποιήσει κανείς, στις πρώτες σειρές θα βρει διάφορες κατηγορίες δεινών: πόλεμοι, εγκληματικότητα, κλιματική αλλαγή και φυσικές καταστροφές είναι στην ημερήσια διάταξη και λαϊκιστές πολιτικοί, με πρώτους τους Ντόναλντ Τραμπ και Μπένι Σάντερς στις ΗΠΑ, μας σφυροκοπούν με προβλέψεις ότι πάμε όλοι συλλήβδην προς την καταστροφή. Πρόκειται για μαζική πλύση εγκεφάλου που έναν και μόνον στόχο έχει. Τη διάδοση του φόβου και της απαισιοδοξίας, για τη δημιουργία «εσχατολογικών ψευδαισθήσεων», τονίζει ο καθηγητής Steven Radelet, που κατέχει την έδρα για την Παγκόσμια Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν.
«Ο κόσμος όντως αντιμετωπίζει προκλήσεις, γράφει στο περιοδικό “Φόρεϊν Αφέαρς”. Ωστόσο, σχεδόν με οποιοδήποτε μέτρο, η ζωή για τους περισσότερους ανθρώπους βελτιώνεται με κάθε τρόπο. Τα επίπεδα του πολέμου και των συγκρούσεων είναι κοντά στα ιστορικά χαμηλά. Οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και υγιέστερες ζωές και είναι καλύτερα μορφωμένοι από ποτέ άλλοτε. Τα εισοδήματα για τις περισσότερες οικογένειες είναι υψηλότερα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην Ιστορία. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ανά τον κόσμο έχουν αρθεί από την ακραία φτώχεια τις τελευταίες δύο δεκαετίες και, αν και η εισοδηματική ανισότητα έχει επιδεινωθεί σε πολλές δυτικές χώρες, σε όλο τον κόσμο, το εισόδημα είναι πιο ισοκατανεμημένο από όσο ήταν επί αιώνες. Πολύ λιγότεροι άνθρωποι από ποτέ πεινούν, και ο κόσμος τώρα παράγει περισσότερη τροφή από όση χρειάζεται. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες ευκαιρίες, η δημοκρατία έχει επεκταθεί και τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι ευρύτερα σεβαστά από ποτέ. Η ηλεκτρική ενέργεια, τα αυτοκίνητα, το διαδίκτυο, τα σύγχρονα φάρμακα, και οι απλές ανέσεις έχουν κάνει τη ζωή των περισσότερων ανθρώπων πολύ πιο εύκολη από ό,τι θα μπορούσαν να φανταστούν οι προπαππούδες τους. Και έπειτα από αιώνες που περιορίζονταν σε μεγάλο βαθμό στη Δύση, από τη δεκαετία του 1980 και μετά αυτά τα οφέλη έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο - όχι μόνο στην Κίνα και την Ινδία, αλλά και στη Βραζιλία, τη Χιλή, την Κόστα Ρίκα, την Γκάνα, την Ινδονησία, τη Μαλαισία, τη Μογγολία, τη Μοζαμβίκη, το Περού, τη Νότια Αφρική, τη Νότια Κορέα και δεκάδες άλλες χώρες».
Παρ’ όλα αυτά, επειδή οι σκοταδιστές, οι «σωτήρες», οι διάφοροι νονοί της ανθρωπότητας και όλοι οι πολιτικοί απατεώνες γνωρίζουν ότι τα «καλά νέα δεν πουλούν», η έκταση αυτής της προόδου κυκλοφορεί σχεδόν στη ζούλα. Αυτή η οργάνωση της άγνοιας όμως έχει στόχους και σημασία, επισημαίνουν τον τελευταίο καιρό τρία καταπληκτικά βιβλία - το «It’s Better Than It Looks» του Gregg Easterbrook, το «Factfulness» του Hans Rosling και το «Enlightenment Now» του Steven Pinker, που καθιστούν σαφές ότι η συνέχιση αυτής της προόδου είναι δυνατή, αλλά δεν είναι εγγυημένη αν οι άνθρωποι αποτύχουν να εκτιμήσουν τους θεσμούς και τις πολιτικές που έχουν δημιουργήσει αυτή την επιτυχία, οι πολίτες και οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής είναι πιο πιθανό να τα εγκαταλείψουν στην πορεία. Η πλήρης κατανόηση της άνευ προηγουμένου προόδου στην ανθρώπινη ανάπτυξη είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι θα συνεχιστεί η πρόοδος.
Και εδώ είναι το πρόβλημα. Για να συνεχιστεί η πρόοδος του ανθρώπου, θα πρέπει όλο και περισσότερο να απελευθερώνονται οι δημιουργικές δυνάμεις του. Ιδιαίτερα σήμερα, που όλες οι προβλέψεις λένε ότι στο τέλος του 21ου αιώνα ο πλανήτης θα έχει πάνω από 10 δισεκατομμύρια κατοίκους. Κάτοικοι οι οποίοι, κατά τον δικό μας Νίκολας Νεγκρεπόντε, θα ζουν κατά μέσο όρο περίπου 90 με 100 χρόνια. Φαντάζεται λοιπόν κανείς τι επιφυλάσσει το μέλλον στους απατεώνες της πολιτικής; Όπως συνέβαινε πάντα, οι υποστηρικτές της φιλελεύθερης τάξης θα πρέπει να αγωνιστούν σκληρά για να την διατηρήσουν και να την βελτιώσουν. Μόνο με αυτόν τον τρόπο ο κόσμος θα υποστηρίξει την άνευ προηγουμένου πρόοδο στην ανθρώπινη κατάσταση που η τάξη συνέβαλε να δημιουργηθεί και συνεχίζει να επεκτείνει την εμβέλεια της ειρήνης, της ευημερίας και της ελευθερίας.