Οι «Ξένες πόρτες» του Μάνου Ελευθερίου ανεβαίνουν στην Πειραιώς 260 - Χώρος Ε, από τις 11 έως τις 15 Ιουλίου στις 9 μ.μ., στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Οι «Ξένες πόρτες» του Μάνου Ελευθερίου ανεβαίνουν στην Πειραιώς 260 - Χώρος Ε, από τις 11 έως τις 15 Ιουλίου στις 9 μ.μ., στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη.
Οι «Ξένες πόρτες» είναι ένα αδημοσίευτο κείμενο που ηχογράφησε και απομαγνητοφώνησε ο Μάνος Ελευθερίου και, πέντε χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, το εμπιστεύτηκε στη Νένα Μεντή. Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στη Σύρο από τις αρχές του 20ού αιώνα κι έπειτα, μέσα από τη διήγηση της γιαγιάς του, Ευαγγελίας Διγενή-Αντωνοπούλου-Πίσσα.
Στη σπαρακτική αυτή διήγηση ζωντανεύουν τα βασικά μοτίβα του έργου του μεγάλου ποιητή και στιχουργού, όπως η σκληρότητα της επαρχίας, η κοινωνική αδικία, η μελαγχολία και ο φόβος του θανάτου. Γι’ αυτό και την παράσταση διατρέχουν χαρακτηριστικές μελωδίες και ποιήματα που έχουν συνδεθεί με τον Μάνο Ελευθερίου και την ιδιαίτερη πατρίδα του. Οι «Ξένες πόρτες», ένα κείμενο βαθιά προσωπικό για τον μεγάλο δημιουργό, εκφράζουν ίσως εντέλει το συλλογικό ασυνείδητο ενός ολόκληρου λαού.
Ερμηνεύει η ηθοποιός Νένα Μεντή, που μίλησε μαζί μας.
Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για την παράσταση;
«Πιστεύω και θέλω η παράστασή μας να έχει την ατμόσφαιρα του κειμένου που είναι όχι ένα θεατρικό ή λογοτεχνικό κείμενο, αλλά η αφήγηση της γιαγιάς του Μάνου Ελευθερίου, στα πρώτα χρόνια της ζωής της, αρχές του εικοστού αιώνα, στη Σύρο. Να προβάλλει την αυθεντικότητά του».
Τι πραγματεύονται στον πυρήνα τους οι «Ξένες Πόρτες»;
«Την αφόρητα σκληρή ζωή ενός μικρού κοριτσιού, από 6 έως16 χρονών, από μια πολύ φτωχή οικογένεια στη Σύρο. Και βασικά την αδικία!».
Η Ευαγγελία Πίσσα -γιαγιά του Μάνου Ελευθερίου, διηγείται. Μια περιγραφή σας για αυτή τη γυναίκα;
«Η περιγραφή θα είναι πολύ ελλιπής γιατί δεν τη γνώριζα και ούτε ο Μάνος μου είχε πει, παρά ελάχιστα, για την γιαγιά του. Πιο πολύ, συμπεραίνω από πληροφορίες από δω και από κει…Πρέπει να ήταν ένα ελεύθερο πνεύμα, με καλλιτεχνικές ανησυχίες και ευαισθησίες… Η ίδια η αφήγησή της αφορά στα πρώτα χρόνια της και όχι στην εξέλιξή της. Ξέρω, όμως, ότι τραγουδούσε ωραία, ζωγράφιζε! Έπαιζε θέατρο! Μόνη της!».
«Καταφυγή» ονομάζει τη γιαγιά του ο μεγάλος μας δημιουργός. Κάποιο σχόλιό σας;
«Νομίζω ότι ο Μάνος θα ταίριαζε πολύ με την γιαγιά του…και κάπου έχει πει κι ο ίδιος, που πρέπει να ήταν αρκετά μαζεμένος και ντροπαλός, ότι η γιαγιά του τον ενθάρρυνε…!».
Συναισθήματα και σκέψεις που κυριαρχούν στην επαφή σας με το έργο;
«Έχω αληθινή συγκίνηση, γιατί είμαι σίγουρη ότι ο Μάνος θα είναι πολύ χαρούμενος που η αφήγηση της γιαγιάς του θα γίνει παράσταση!».
Πείτε μας κάποια λόγια του έργου –αυτά που σας έρχονται πρώτα στον νου.
«“Η γιαγιά μου ζητιάνεψε. Η γιαγιά εβγήκε στις ξένες πόρτες, για να μεγαλώσει εμένα και να δώσει τη κόρης της λίγο ψωμάκι να φάει”».
Ο Μάνος Ελευθερίου εμπιστεύτηκε σε εσάς το αδημοσίευτο κείμενό του. Θα θέλατε να μας πείτε κάτι παραπάνω γι’ αυτό;
«Ο Μάνος μου έδωσε πριν 6-7 χρόνια το κείμενο, λέγοντάς μου: “Είναι κάτι της οικογένειας, δες το μήπως το κάνεις κάτι”. Εγώ δεν το διάβασα τότε, κάπου το ξέχασα, κι όταν στις 22 Ιουλίου του 2018 πέθανε ο Μάνος…, το θυμήθηκα, με τύψεις πρέπει να πω… Έμαθα από φίλους Συριανούς που ξέρουν τον Μάνο, ότι αυτή η γυναίκα είναι η γιαγιά του, Ευαγγελία Διγενή-Αντωνοπούλου-Πίσσα, κι από δω αρχίζει η ιστορία της παράστασης…».
Πού εστιάζει η σκηνοθετική ματιά του Μάνου Καρατζογιάννη;
«Στην ίδια την αληθινή-αφήγηση χωρίς κανένα φτιασίδι… Με κάποιον τρόπο θα είναι παρών και ο Μάνος Ελευθερίου, κι αυτό με συγκινεί ιδιαίτερα!».
Και λίγα λόγια σας για τον Μάνο Ελευθερίου;
«Πολύ ξεχωριστός. Μας λείπει! Γενναιόδωρος σε όλα -στο μυαλό του, στην τσέπη του, στα αισθήματά του…! Και συγχρόνως σαρκαστικός, δύσκολος, ξινός….έπιανε τόπο ο Μάνος!».
Μια εικόνα που έχετε για τη σημερινή ελληνική επαρχία;
«Είναι σίγουρα καλύτερη από αυτή της Αθήνας, πιο ανθρώπινη!».
Και μία για την Αθήνα;
«Εκτός από εκεί που μένουν οικονομικά εύρωστοι Αθηναίοι, είναι στα όρια της αθλιότητας και κάπου τα έχει ξεπεράσει».
Ταυτότητα Παράστασης
Δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης, δραματουργική συνεργασία: Θανάσης Νιάρχος και Χριστιάνα Μαντζουράνη, μουσική: Γιώργος Ανδρέου, σκηνικά: Γιάννης Αρβανίτης, κοστούμια: Βασιλική Σύρμα, φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου. Ερμηνεία: Νένα Μεντή.