Την προηγούμενη εβδομάδα παρουσίασα συνοπτικά σ’ αυτήν τη στήλη το οικονομικό πρόγραμμα των τεσσάρων φιλοευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων στο μέσον του πολιτικού φάσματος. Σήμερα θα ήθελα να συνεχίσω παρουσιάζοντας συγκριτικά τα προγράμματα των ίδιων αυτών κομμάτων σε σχέση με την επικαιροποίηση και αναδιαμόρφωση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου, γράφει ο Ιωάννης Παπαδόπουλος.
Από την έντυπη έκδοση
Του Ιωάννη Παπαδόπουλου,
αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Την προηγούμενη εβδομάδα παρουσίασα συνοπτικά σ’ αυτήν τη στήλη το οικονομικό πρόγραμμα των τεσσάρων φιλοευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων στο μέσον του πολιτικού φάσματος. Σήμερα θα ήθελα να συνεχίσω παρουσιάζοντας συγκριτικά τα προγράμματα των ίδιων αυτών κομμάτων σε σχέση με την επικαιροποίηση και αναδιαμόρφωση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου.
Όπως είναι φυσικό, σ’ αυτό το πεδίο πολιτικής παρατηρείται εντονότερα η βασική διαιρετική τομή που κληρονομήσαμε από τον 19ο αιώνα, ήτοι η διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Παρά ταύτα, και εδώ οι συγκλίσεις είναι σημαντικά μεγαλύτερες από ό,τι στο παρελθόν λόγω μιας κεντρομόλου πορείας τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά προς πολιτικές του κέντρου. Ξεκινώντας και πάλι από την πρώτη σε δύναμη ευρωπαϊκή πολιτική δύναμη, τους χριστιανοδημοκράτες του ΕΛΚ, η κυρίαρχη τάση εδώ είναι η έμφαση στην οικογένεια ως κύτταρο της κοινωνικής ζωής και προστασίας, κάτι που οι χώρες του Νότου της Ευρώπης έχουν ως βάση του κοινωνικού τους ιστού.
Έτσι, το ΕΛΚ τονίζει τη σημασία μιας καλύτερης εξισορρόπησης μεταξύ της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, καθώς και πολιτικών δημόσιας υγείας για τους ηλικιωμένους προκειμένου να στηριχθούν οι οικογένειες που αντιμετωπίζουν στην πρώτη γραμμή τη γήρανση του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Επίσης, οι Χριστιανοδημοκράτες επιθυμούν την οικονομική ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Μετάβασης, το οποίο αποζημιώνει ανθρώπους που έχουν χάσει τη δουλειά τους λόγω της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιοποίησης της οικονομίας. Οι σοσιαλδημοκράτες των Σ&Δ παρουσιάζουν ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο κοινωνικό πρόγραμμα, το οποίο αναμιγνύει γνωστά στοιχεία του 20ού αιώνα με κάποιες καινοτομίες του 21ου αιώνα. Έτσι, επιθυμούν το τέλος των πολιτικών λιτότητας και καλούν σε μάχη κατά των ανισοτήτων μέσω της ενίσχυσης των εργασιακών δικαιωμάτων και της πρόσβασης όλων σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης και συνταξιοδότησης. Και αυτοί επιζητούν καλύτερη ισορροπία μεταξύ της εργασίας και της οικογένειας για τις εργαζόμενες και βεβαίως, θέλουν περισσότερη ισότητα στις αμοιβές και στην ανέλιξη της καριέρας των γυναικών σε σχέση με αυτές των ανδρών.
Ακόμα, είναι υπέρ της θέσπισης ενός ελάχιστου εγγυημένου μισθού ανά την Ευρώπη, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές στην αγοραστική δύναμη μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., καθώς και ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης κατά της ανεργίας, συμπληρωματικού προς τα αντίστοιχα εθνικά, προκειμένου να γίνονται άμεσες μεταβιβάσεις στους ανέργους των χωρών που πλήττονται από ασύμμετρο οικονομικό σοκ, με αποτέλεσμα την άνοδο της ανεργίας σε ποσοστό υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τέλος, οι Σ&Δ επιθυμούν την ενίσχυση της προταθείσας από την Επιτροπή Γιούνκερ Ευρωπαϊκής Αρχής Εργασίας για την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των διασυνοριακών εργαζομένων. Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες της ALDE δίνουν πολύ περισσότερη έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη καθαυτή παρά στην κοινωνική πολιτική. Έτσι, επικεντρώνονται κυρίως στην κάλυψη του μισθολογικού κενού μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, με ενεργητικές πολιτικές για προσιτές και καλής ποιότητας υπηρεσίες αναπαραγωγικής και σεξουαλικής υγείας και για στήριξη των μητέρων κατά την προσχολική ηλικία των παιδιών.
Επίσης, τοποθετήθηκαν και αυτοί υπέρ της θέσπισης ενός πανευρωπαϊκού ελάχιστου εγγυημένου μισθού. Εν ολίγοις, η ALDE θεωρεί ότι η μαζική ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας και η πανευρωπαϊκή εξίσωση των ευκαιριών αποτελούν θεμελιώδεις όρους ανταγωνιστικότητας της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς στην Ευρώπη.
Τέλος, οι Πράσινοι παρουσιάζουν ένα προωθημένο κοινωνικό μοντέλο περισσότερο στραμμένο από τους Σ&Δ προς το μέλλον, καθώς συνδέουν την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με την αναδιαμόρφωση ενός ισχυρού πλαισίου κοινωνικής προστασίας για τους ασθενέστερους, οι οποίοι πλήττονται περισσότερο από την ενεργειακή φτώχεια και την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Οι Πράσινοι προτείνουν ευρωπαϊκή νομοθεσία για την κατοχύρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές μεταξύ των εθνικών βιοτικών επιπέδων και συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας.
Επίσης, επιζητούν προστασία και για τους επισφαλείς εργαζομένους μη παραδοσιακών επαγγελμάτων και προτείνουν την καθιέρωση ενός πανευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης κατά της ανεργίας για τις χώρες της Ευρωζώνης. Επιμένουν στην ίση προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών αλλά και των ανάπηρων, με ισχυρότερη νομοθεσία για ισότητα αμοιβών, καλύτερη προστασία των εγκύων εργαζομένων και ενισχυμένη πρόσβαση σε καλής ποιότητας φύλαξη παιδιών. Προχωρώντας ακόμα περισσότερο και από τους Σ&Δ αναφορικά με την προστασία των διασυνοριακών εργαζομένων, οι Πράσινοι κάνουν έκκληση για τη θέσπιση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού αριθμού κοινωνικής ασφάλισης και για καλύτερη αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων κάθε Ευρωπαίου ανεξαρτήτως της χώρας στην οποία διαμένει και εργάζεται ή αναζητεί εργασία.
Συνοπτικά, μπορούμε να πούμε ότι σε μια νοητή κλίμακα κοινωνικών πολιτικών, οι Πράσινοι αναδεικνύονται ως οι πιο φιλόδοξοι και ρηξικέλευθοι από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, ακολουθούμενοι από τους πιο παραδοσιακούς στις αντιλήψεις Σοσιαλδημοκράτες, κατόπιν από τους ακόμα πιο παραδοσιακούς και επικεντρωμένους στην οικογενειακή πολιτική Χριστιανοδημοκράτες και τέλος, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες φαίνονται ως η πολιτική δύναμη η οποία δίνει τη μικρότερη σχετικά έμφαση στον κοινωνικό πυλώνα της βιώσιμης ανάπτυξης. Παρά την προδιαγραφόμενη συνέχεια στο πολιτικό φάσμα αριστερά-δεξιά, οι συγκλίσεις μεταξύ των Πράσινων και των Σοσιαλδημοκρατών είναι ήδη αρκετά έντονες, ενώ είναι πιθανές οι κατά περίπτωση πολιτικές συμφωνίες με τους κοινωνικά φιλελεύθερους Χριστιανοδημοκράτες, αλλά και με τους οικονομικά φιλελεύθερους της ALDE, ιδίως όσον αφορά την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών.