Δύο θα είναι οι σημαντικότερες εξελίξεις που θα σημαδέψουν το 2006 τα Βαλκάνια. Η μία είναι το δημοψήφισμα για την πιθανή ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου, που είναι προγραμματισμένο για τον Μάιο ή τον Ιούνιο. Η άλλη είναι οι διαπραγματεύσεις για το τελικό καθεστώς του Κοσόβου http://www.naftemporiki.gr/news/static/06/02/21/1156693.htm .
Η κατάσταση είναι σήμερα πολύ διαφορετική από τις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν η δημιουργία νέων κρατών συνοδεύτηκε από βομβαρδισμούς, πολιορκίες και ξένες επεμβάσεις. Η διεθνής παρουσία στην πρώην Γιουγκοσλαβία εμποδίζει την εκδήλωση νέων συγκρούσεων και η προοπτική συμφωνιών σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί μια σημαντική κινητήρια δύναμη σ' αυτές τις κοινωνίες.
Η βελτίωση της κατάστασης έχει όμως ένα κόστος για τους Ευρωπαίους. Η στρατιωτική αντιπροσωπεία της Ενωσης στη Βοσνία (Althea) αποτελείται από 6.000 άνδρες, στους οποίους πρέπει να προστεθούν 500 αξιωματικοί της αστυνομίας. Απαραίτητη για τη διατήρηση της ειρήνης είναι και η επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο (Kfor).
Η προοπτική νέων ανεξαρτήτων χωρών στα Βαλκάνια προκαλεί μια δικαιολογημένη ανησυχία. Η περίπτωση του Κοσόβου είναι ιδιαίτερη. Η πολιτική και διοικητική εξουσία ανήκει de facto αυτή τη στιγμή περισσότερο στην τοπική αρχή και στα Ηνωμένα Εθνη, παρά στο Βελιγράδι. Η πλειοψηφία των Αλβανών, που αποτελούν το 90% του πληθυσμού, θέλει ανεξαρτησία. Σε αυτές τις συνθήκες, η συνέχιση της σημερινής κατάστασης είναι αδύνατη και πρέπει να βρεθεί ένα νέο καθεστώς που να ικανοποιεί όλες τις πλευρές. Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων θα είναι ενδεχομένως μια μεταβατική φάση, όπου οι αρχές του Κοσόβου θα πρέπει να αποδείξουν ότι πληρούν ορισμένες συνθήκες και προδιαγραφές, όπως ο σεβασμός των μειονοτήτων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το κλειδί για την επιτυχία των διαπραγματεύσεων είναι η μεταχείριση των μειονοτήτων, τόσο των Σέρβων όσο και των υπολοίπων. Αλλιώς, είναι περιττό να μιλάμε για τελικό καθεστώς.
Σημαντικά για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων είναι και η αποκέντρωση της εξουσίας στο Κόσοβο, ένας μηχανισμός που θα επιτρέψει την επιστροφή των προσφύγων και η αποζημίωση όσων έχασαν τις περιουσίες τους καθώς και ειδική μνεία για τους εξαφανισμένους.
Η περίπτωση του Μαυροβουνίου είναι διαφορετική, καθώς ο πληθυσμός του είναι διχασμένος σε ό,τι αφορά τις σχέσεις με τη Σερβία. Αν πραγματοποιηθεί τελικά το δημοψήφισμα, το αποτέλεσμά του θα πρέπει να είναι πολύ καθαρό για να δικαιολογήσει την ανεξαρτησία.
Το κυριότερο μάθημα της πρόσφατης ιστορίας των Βαλκανίων είναι ότι το όνειρο της ανεξαρτησίας παράγει τέρατα. Η έννοια της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν συμβαδίζει με εθνικιστικές διεκδικήσεις, αλλά προϋποθέτει την υπέρβαση όλων των εθνικισμών.
Πηγές: El Pais, Le Monde