Η βιώσιμη ανάπτυξη και η εταιρική υπευθυνότητα ως συγκοινωνούντα δοχεία

Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί τρέχον θέμα συζήτησης υψηλής προτεραιότητας για τους πολίτες, τη δημόσια διοίκηση και τις επιχειρήσεις. Αυτό συμβαίνει λόγω των σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων που υφίσταται όλη η ανθρωπότητα από τη μη βιώσιμη ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι δυναμικά αυξανόμενος ο αριθμός των επιχειρήσεων που ενεργούν ως υπεύθυνοι συμμέτοχοι (responsible stakeholders) του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος. Οι εν λόγω επιχειρήσεις αναπτύσσουν στρατηγική εταιρική υπευθυνότητα, έναντι της εταιρικής φιλανθρωπίας και αξιοποιούν επιχειρηματικές ευκαιρίες, προσελκύοντας εργαζομένους, πελάτες και επενδυτές. Αποτελεί πλέον ασφαλές εύρημα ότι οι υπεύθυνες επιχειρήσεις επιτυγχάνουν υψηλότερες χρηματοοικονομικές αποδόσεις.

Τα παραπάνω σημειώνει στη «N» ο κ. Κωστής Μανασάκης, Οικονομολόγος (MBA, PhD), Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης, εξηγώντας ότι από την παρατήρηση σχετικών επιχειρηματικών πρακτικών και αναδεικνύοντας την επιχειρηματική αξία των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ γίνεται σαφές ότι η βιώσιμη ανάπτυξη και η υπεύθυνη επιχειρηματικότητα είναι αλληλοσυμπληρούμενες. 

Η πορεία για την επίτευξη των ΣΒΑ αναδεικνύει τεράστιες νέες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις. Παράλληλα, μόνο με την αξιοποίηση των εν λόγω ευκαιριών μέσω της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας μπορούν να επιτευχθούν πλήρως οι ΣΒΑ και να παραχθεί διαμοιραζόμενη αξία (shared value) με οφέλη στην οικονομική μεγέθυνση, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην κοινωνική ισότητα. 

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Business and Sustainable Development Commission, οι εξήντα σημαντικότερες επιχειρηματικές ευκαιρίες που σχετίζονται με την επίτευξη των ΣΒΑ σε τέσσερις οικονομικούς κλάδους (αγροδιατροφή, ζωή στις πόλεις, ενέργεια, υγεία) δημιουργούν ετήσια έσοδα για τις επιχειρήσεις ύψους δώδεκα τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Επιπλέον, έως το 2030, προβλέπεται να δημιουργήσουν τριακόσια ογδόντα εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις

Αναφορικά με την περίπτωση της Ελλάδας, τα πλέον πρόσφατα και έγκυρα στοιχεία παρουσιάζονται στη “Μελέτη για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ στην Ελλάδα - Η επιχειρηματική οπτική” η οποία εκπονήθηκε για τον ΣΕΒ το 2017. Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης αυτής δείχνουν ότι:

• Η σημαντικότητα των ΣΒΑ αναγνωρίζεται από την πλειοψηφία των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως μεγέθους. Ειδικότερα, το 92% του συνόλου των μεγάλων επιχειρήσεων, το 94% των μεσαίων και το 80% των μικρών θεωρούν από αρκετά έως εξαιρετικά σημαντική την ενσωμάτωση των ΣΒΑ στη στρατηγική και λειτουργία τους.
• Ωστόσο, μόνο το 56% των μεγάλων επιχειρήσεων θα προχωρήσουν σε επόμενο στάδιο ενσωμάτωσης μέχρι το 2020, ενώ για τις μεσαίες και τις μικρές το ποσοστό αυτό μειώνεται σε 41% και 25% αντίστοιχα.
• Το 68% των ανώτατων και ανώτερων στελεχών, ανεξαρτήτως μεγέθους επιχειρήσεων, έχουν υψηλό επίπεδο επίγνωσης των ΣΒΑ. Η κατάσταση διαφοροποιείται στα μεσαία στελέχη, όπου το αντίστοιχο επίπεδο επίγνωσης είναι 35%. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει ένα κενό στη διάχυση της επίγνωσης των σχετικών θεμάτων εντός των επιχειρήσεων και μία ευκαιρία περαιτέρω εμπλοκής των μεσαίων στελεχών, μέσω ενημέρωσης και εκπαίδευσης.

Τα παραπάνω ευρήματα καθιστούν αναγκαία μια σειρά προτάσεων προς τους φορείς επιχειρηματικότητας προκειμένου να υπάρξει ευαισθητοποίηση και παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών για τη διάγνωση και αξιοποίηση των επιχειρηματικών ευκαιριών που αναδεικνύουν οι ΣΒΑ. Ο κ. Μανασάκης συνοψίζει ορισμένες ενδεικτικές προτάσεις ως εξής:

• Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση σε ιδιοκτήτες/μετόχους, στελέχη επιχειρήσεων για θέματα στρατηγικής και λειτουργικής ενσωμάτωσης ΣΒΑ. 
• Ενδυνάμωση ικανοτήτων διοίκησης και ηγεσίας για θέματα ενσωμάτωσης ΣΒΑ.
• Σεμινάρια κατάρτισης στελεχών και συμβούλων επιχειρήσεων για την υποβοήθηση της ενσωμάτωσης ΣΒΑ.
• Πλατφόρμες επικοινωνίας μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών ενός κλάδου για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα αμοιβαία επωφελή αποτελέσματα της ενσωμάτωσης ΣΒΑ από τις επιχειρήσεις του κλάδου.
• Συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων ενός κλάδου για την αξιοποίηση συγκεκριμένων ΣΒΑ με βάση τα χαρακτηριστικά του κλάδου και των επιχειρήσεών του.
• Ορισμός ενός κλαδικού οράματος έναντι συγκεκριμένων ΣΒΑ και οργάνωση των απαραίτητων συνεργασιών.

Εστιάζοντας στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθήνας, προτείνεται η σύσταση χρηματιστηριακού δείκτη, στη λογική του Dow Jones Sustainability Index κ.λπ., για επιχειρήσεις οι οποίες δημοσιεύουν απολογισμούς περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιδόσεων.

Παρά το ότι το ζήτημα της βιώσιμης ανάπτυξης ενσωματώνεται ταχύτατα στις επιχειρηματικές πρακτικές, πρόσφατες μελέτες συμπεραίνουν ότι τα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και εταιρικής υπευθυνότητας δεν βρίσκονται στον πυρήνα των μαθημάτων διοίκησης επιχειρήσεων.

Εν κατακλείδι, αναφορικά με την περίπτωση της Ελλάδας, αναδεικνύεται η ευθύνη και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για την ενσωμάτωση θεμάτων βιώσιμης ανάπτυξης και εταιρικής υπευθυνότητας σε προγράμματα προπτυχιακών σπουδών, καθώς και η ίδρυση προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών, σε συνεργασία με σχετικούς φορείς.