Τα νέα ευρωμπλόκ και η Ελλάδα

Από την έντυπη έκδοση 

Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]

Υποσχεθήκαμε στη θέση αυτή ότι θα επενδύσουμε τα μέχρι τις ευρωεκλογές σημειώματα με κάτι από την «ευρωπαϊκή συζήτηση» - έτσι για το καλό! Και ως άμυνα στον τρόπο με τον οποίο είδαμε τη δική μας δημόσια συζήτηση να εξελίσσεται στις προηγούμενες προεκλογικές εβδομάδες.

Δεν είναι απλό πράγμα αυτή η αυτοπειθαρχία, όμως συνεχίζουμε την προσπάθεια! Σήμερα θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το πώς διαμορφώνονται στην Ευρώπη/Ευρωπαϊκή Ένωση τα ουσιαστικά μπλοκ, από τα οποία θα προκύψουν μετά τις ευρωκάλπες οι συσχετισμοί που θα διαμορφώσουν τα θεσμικά όργανα (πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προφίλ / κατανομή χαρτοφυλακίων στην Επιτροπή, σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου, σκυλοκαβγάς για πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και για την κορυφή της ΕΚΤ), καθώς και οι κεντρικές ισορροπίες πολιτικής. Πού θα πάει η καημένη εκείνη η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης; Πώς θα πορευθεί η Τραπεζική Ένωση / η Ένωση Κεφαλαιαγορών; Τι θα γίνει με τα δομικά προβλήματα της Ευρωζώνης, που όλοι τα διεκτραγωδούν, αλλά μένουν ουσιαστικά ανέγγιχτα; Πώς προδιαγράφεται το αύριο του μεταναστευτικού / προσφυγικού; Οι σχέσεις με ΗΠΑ και Κίνα; 

Πρώτα πρώτα, όμως, να έχουμε ξεκαθαρίσει μέσα μας πόσο έχουν ξεπεραστεί τα στερεότυπα με τα οποία πολλοί από μας έχουμε μεγαλώσει, με τις σειρήνες μιας υπεραπλουστευτικής ευρωπαϊκής συζήτησης. Η ιδέα ότι υπήρχε πολιτικά εκφραζόμενη αν μη αποκρυσταλλωμένη διάκριση Βορρά - Νότου στην Ε.Ε. έχει προ πολλού διαψευστεί - ομοίως η σύλληψη μιας «συμμαχίας του Νότου», που θα δημιουργούσε ένα συνεχές Πορτογαλίας - Ισπανίας - Γαλλίας - Ιταλίας - Ελλάδας. Ναι μεν κατά καιρούς στήθηκε κάτι σαν μια τέτοια ομάδα πίεσης, όπως σε φάσεις της διαπραγμάτευσης των Διαρθρωτικών Ταμείων ή πάλι σε ορισμένους μαραθώνιους για τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό, όμως κάποια δομή δεν προέκυψε. Η άλλη μεγάλη διχοτομία -μεταξύ μεγαλύτερων και μικρότερων κρατών-μελών- σαφώς διεμβόλιζε. Η Γαλλία, άλλωστε, μέχρι και πριν από λίγα χρόνια λειτουργούσε με τη λογική του άξονα Παρισίων-Βόννης, ύστερα Παρισίων-Βερολίνου, εν συνεχεία… Βερολίνου-Παρισίων, έως ότου φάνηκε (ήδη επί Σαρκοζί) ότι ο εν λόγω άξονας ήταν μακρινή ανάμνηση. Όμως και η Ιταλία είναι/αισθάνεται μεγάλη χώρα, αλλά και η Ισπανία.

Όμως και οι πιο πρόσφατες συσσωματώσεις κρατών-μελών έχουν αφενός ρηχό, αλλά και ενδεχομένως πρόσκαιρο χαρακτήρα. Εκεί όπου είχαμε συνηθίσει να ζούμε με τις χώρες Βίσεγκραντ και τα αντιμεταναστευτικά/αντι-νότια αντανακλαστικά τους -Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Σλοβακία, με Αυστρία και Σλοβενία κατά καιρούς να συμπράττουν- μας προέκυψε στην ύστερη φάση της κρίσης η «νέα Χανσεατική Ένωση» γύρω από τη δημοσιονομική πειθαρχία και την εμμονή με την τήρηση των (συμφωνημένων) κανόνων - Ολλανδία, βαλτικές χώρες (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία με ακόμη αισθητή τη μνήμη της βίαιης μετάβασης από τον υπαρκτό σοσιαλισμό), σκανδιναβικές (εν μέρει Δανία, σίγουρα Σουηδία, από δίπλα και Φινλανδία, οι δύο τελευταίες με τη δική τους μνήμη βίαιης προσαρμογής μετά από κρίσεις) και Ιρλανδία. Μια εκδοχή Hansa-plus, με τη σύμπλευση χωρών όπως Πολωνία και Τσεχική Δημοκρατία, αλλά και Πορτογαλία ή Μάλτα τείνει να λειτουργήσει σαν λόμπι φιλελεύθερου προσανατολισμού. Μέχρις ότου δρομολογήσει το Brexit της, η Μεγ. Βρετανία λειτουργούσε πολλαπλά ως υποβολέας…

Αν, τώρα, υφάνει κανείς πάνω σ’ αυτόν τον καμβά την παραδοσιακή διάκριση Χριστιανοδημοκρατών - Σοσιαλδημοκρατών (αμφότερες οι κυρίαρχες αυτές παρατάξεις θα είναι σε αισθητή υποχώρηση σ’ αυτές τις Ευρωεκλογές), κι αν θελήσει να αναζητήσει τα πολιτικά - λειτουργικά τους αντανακλαστικά δίπλα στων παραδοσιακά μικρότερων αλλά διόλου αμελητέων Φιλελεύθερων (οι οποίοι πλέον κατέληξαν θετικά στο μακρόσυρτο valse hesitation με τους μακρονιστές) ή πάλι των Πρασίνων (οι οποίοι έχουν μεν αποιζοσπαστικοποιηθεί, αλλά με την άνοδό τους στη Γερμανία και με την εκεί προοπτική βάθους για σχήμα Rot-Rot-Gruen αναζητούν νέες ισορροπίες) και της Αριστεράς (η οποία, ευρωπαϊκά, όντως τείνει να καταστεί «πληθυντική»), βλέπει μιαν καθημερινή πολυπλοκότητα να έχει εγκατασταθεί.

Με αυτή την πολυπλοκότητα θα κληθεί να αναμετρηθεί και των θεσμικών οργάνων η αυριανή ταυτότητα - είναι κάπως ρηχά τα αντανακλαστικά του τύπου «με πρόεδρο της Επιτροπής τον Μάνφρεντ Βέμπερ θα μπούμε σε νέα εποχή», αλλά και η συζήτηση για το αν η Προεδρία της ΕΚΤ θα περάσει σε Γερμανό/Γενς Βάιντμαν: Φινλανδός/Έρκι Λιικάνεν θα ήταν πιο διαλλακτικός; Ενώ σε μέτωπα όπως του μεταναστευτικού / προσφυγικού, εκείνο που θα παιχτεί είναι η αμφιθυμία (ιδίως των Χριστιανοδημοκρατών/του ΕΛΚ): να συνεχίσουν να επιχειρούν ενσωμάτωση / «αφοπλισμό» ακραίων στοιχείων όπως του Fidesz του Όρμπαν ή να το αφήσουν στην αγκαλιά ευρω-αρνητών του τύπου Λεπέν/Rassemblement National ή Σαλβίνι/Lega Nord (ήδη χωρίς το «Νοrd»);

Έτσι θα παιχτούν τα ευρωπαϊκά μετά τις κάλπες 23-26 Μαΐου. Κάπως έτσι.