Με ειδικές αναφορές στο ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας και στην κατάσταση των μειονοτήτων, ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Αλβάρο Χιλ-Ρόμπλες, παρουσίασε χθες την έκθεση για την Ελλάδα όσον αφορά την εφαρμογή των Συστάσεων για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ο ίδιος είχε υποβάλλει το 2002.
Ο Επίτροπος είχε επισκεφθεί την Ελλάδα το 2002, ενώ οι συνεργάτες του παρακολούθησαν τις εξελίξεις επισκεπτόμενοι τη χώρα το Νοέμβριο του 2005. Η έκθεσή του βασίζεται στις πληροφορίες που συνέλεξαν οι συνεργάτες του από τις ελληνικές αρχές, τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλους φορείς.
Η έκθεση περιλαμβάνει του εξής τομείς: δικαστικός τομέας και φυλακές, θρησκευτική ελευθερία και ελευθερία συνείδησης, μειονότητες και μετανάστες.
Δικαστικός τομέας και φυλακές
Στην έκθεση γίνεται αναφορά στις τελευταίες συνταγματικές και νομοθετικές αλλαγές που επιτρέπουν μεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στο δικαστικό τομέα.
Σε ό,τι αφορά τις φυλακές, ο Επίτροπος κάνει ειδική αναφορά στο μεγάλο αριθμό των κρατουμένων, οι οποίοι διπλασιάστηκαν τα τελευταία 10 χρόνια. Το νέο δεδομένο είναι ότι το 44% του πληθυσμού αυτού είναι αλλοδαποί. Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για τη δημιουργία 17 νέων φυλακών προσκρούει συχνά στις τοπικές αντιδράσεις. Ο Επίτροπος χαρακτηρίζει ως απαραίτητη τη δημιουργία νέων σωφρονιστικών ιδρυμάτων.
Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας
Ο κ. Αλβάρο Χιλ-Ρόμπλες είχε συναντήσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, τον Καθολικό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Νικόλαο Φώσκολο, το Μουφτή της Ξάνθης Μεχμέτ Εμίν Σινίκογλου, τον κ. Κωνσταντίνη, εκπροσώπο της εβραϊκής κοινότητας, εκπροσώπους των Μαρτύρων του Ιεχωβά, ενώ η εκκλησία της Σαϊεντολογίας υπέβαλε γραπτώς τις απόψεις της για τη νομοθεσία που αφορά τις αιρέσεις.
Στον τομέα αυτό σημειώνει κατ' αρχάς οτι "εδώ και μερικά χρόνια έχουν γίνει σημαντικοί πρόοδοι", ότι το Σύνταγμα αναγνωρίζει την Ορθοδοξία ως την "επικρατέστερη θρησκεία", στοιχείο που δεν είναι ασυμβίβαστο με τις αρχές του Συμβουλίου της Ευρώπης, "εφόσον για τις ελληνικές δικαστικές αρχές η λέξη "επικρατέστερη" ερμηνεύεται ως η θρησκεία με το μεγαλύτερο αριθμό πιστών".
Από τη συνάντησή του με τον κ. Κωνσταντίνη, ο Επίτροπος αποκόμισε την άποψη οτι η εβραϊκή κοινότητα είναι "γενικά ικανοποιημένη" και έχει ως κύριο αίτημα την οικονομική βοήθεια από την Ε.Ε., για την προστασία της εβραϊκής κληρονομιάς, όπως παλιές συναγωγές ή κοιμητήρια.
Στο κεφάλαιο αυτό η έκθεση έχει τρεις ειδικές παραγράφους : Για τον προσηλυτισμό, τους τόπους λατρείας και τους αντιρρησίες συνείδησης.
- Σε ό,τι αφορά τον προσηλυτισμό σημειώνεται ότι παραμένει ποινικά δικάσιμος βάσει των νόμων 1363/1938 και 1672/1939." Ο Επίτροπος εκτιμά οτι η διατήρηση της νομοθεσίας για τον προσηλυτισμό είναι "άχρηστη και επικίνδυνη για το σεβασμό της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας". Σημειώνει παράλληλα ότι η κατάργηση της νομοθεσίας για τον προσηλυτισμό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να θεωρηθούν όλα επιτρεπτά, κάτω από το πρόσχημα της ελευθερίας της σκέψης.
- Σε ό,τι αφορά το θέμα των τόπων λατρείας ο Επίτροπος σημειώνει οτι σύμφωνα πάντα με την ισχύουσα νομοθεσία του 1939, η έγκριση γιά την άδεια δημιουργίας ενός τόπου λατρείας εμπίπτει στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η πρακτική όμως αποδεικνύει οτι ο αρμόδιος υπουργός ζητά συστηματικά την άποψη του τοπικού ορθόδοξου επισκόπου. "Δεν διακρίνουμε σαφώς πάνω σε ποιά στοιχεία βασίζεται μία τέτοια πρακτική, για ένα θέμα που είναι αποκλειστικά της αρμοδιότητας του κράτους", αναφέρει, και υποστηρίζει οτι "καλό θα είναι να αλλάξει η νομοθεσία".
To ζήτημα της κατασκευής τεμένους στην Αθήνα
Ειδικά για τους μουσουλμάνους, σημειώνεται η έλλειψη ενός επίσημου τζαμιού στην Αθήνα, όπου πέρα από τους Ελληνες μουσουλμάνους στο θρήσκευμα, περνά και ένας σημαντικός αριθμός μουσουλμάνων μεταναστών και ταξιδιωτών. Σύμφωνα με στοιχεία των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, τα οποία επιβεβαιώθηκαν από τις αρχές, οι μουσουλμάνοι ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα σε χώρους ακατάλληλους, όπως διαμερίσματα, υπόγεια, γκαράζ ή άλλους ιδιωτικούς χώρους. Σύμφωνα με τον κ. Αλβάρο Χιλ - Ρόμπλες, τόσο ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος όσο και ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας κ. Ιωάννης Κονιδάρης, δεν "είχαν καμία αντίρρηση για την κατασκευή ενός τζαμιού, προέβαλαν μόνο τις αντιδράσεις του κόσμου".
Ο Επίτροπος παρατηρεί στην έκθεσή του ότι παρά τη θετική απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης στην έκθεση του 2002 για την κατασκευή τζαμιού στην Αθήνα, οι εργασίες για την κατασκευή του δεν ξεκίνησαν και έτσι οι μουσουλμάνοι υποχρεώνονται να συνεχίσουν να συγκεντρώνονται μυστικώς σε ακατάλληλα μέρη για προσευχή.
Ο κ. Χιλ-Ρόμπλες προσθέτει ότι η επιλογή της Παιανίας δεν εξυπηρετεί τους πιστούς και τονίζει ότι θα πρέπει "να βρεθεί μια συγκεκριμένη λύση που θα προσφέρει τη δυνατότητα στους πιστούς να προσκυνούν δημοσίως ώστε το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας των μουσουλμάνων της πρωτεύουσας να γίνει σεβαστό. Καλεί επίσης τις τοπικές αρχές να βρούν λύση στο σημαντικό γιά τους μουσουλμάνους θέμα της δημιουργίας μουσουλμανικών νεκροταφείων.
Αντιρρησίες συνείδησης
Για τους αντιρρησίες συνείδησης αναγνωρίζει τις θετικές αλλαγές που έχουν γίνει με τη νομοθεσία 2510/1997. Παρ' ολα αυτά υπογραμμίζει ότι η εναλλακτική θητεία που προτείνεται παίρνει συχνά "τη μορφή ποινής και η διάρκειά της είναι δυσανάλογα μεγάλη". Καλεί να διαμορφωθεί η ισχύουσα νομοθεσία σύμφωνα με τις συστάσεις του ευρωπαίου Διαμεσολαβητή κ. Νικηφόρου Διαμαντούρου.
Mειονότητες
Στην έκθεση για το σεβασμό των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα o Επίτροπος Αλβάρο Χιλ-Ρόμπλες, κάνει επίσης ειδική αναφορά στις μειονότητες. Στο κεφάλαιο αυτό ασχολείται με τους μουσουλμάνους της Θράκης, τους Τσιγγάνους, και γενικότερα με την ελευθερία της έκφρασης.
- Οι μουσουλμάνοι της Θράκης είναι η μόνη μουσουλμανική μειονότητα επισήμως αναγνωρισμένη στην Ελλάδα, και αποτελείται από 50% τουρκόφωνους, 35% Πομάκους και 15% Τσιγγάνους. Γίνεται αναφορά στο θέμα του διορισμού του μουφτή από το κράτος, ενώ η κοινότητα θα προτιμούσε να τον εκλέγει, καθώς και στις σχετικές υποθέσεις που έχουν φθάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Σημειώνεται ότι για τον τομέα αυτό ο Επίτροπος δεν έχει ιδιαίτερες συστάσεις να κάνει εκτός από το να προχωρήσει η Ελλάδα στην επικύρωση της Σύμβασης-Πλαισίου για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων και της Ευρωπαϊκής Χάρτας για τις διαλέκτους ή τις μειονοτικές γλώσσες.
- Τις ανωτέρω δύο επικυρώσεις συνιστά ο Επίτροπος και στο κεφάλαιο για την ελευθερία της έκφρασης στο οποίο καθορίζει το δικαίωμα του κάθε πολίτη "να αποδίδει στον εαυτό του την ταυτότητα που θέλει". Κατακρίνει τις αποφάσεις για στέρηση της ιδιότητας του "Ελληνα πολίτη" βάσει του άρθρου 19 της σχετικής νομοθεσίας, και καλεί τις αρχές να σκεφθούν μέτρα αποζημίωσης για τα άτομα που (ύστερα από τη στέρηση της ιδιότητας αυτής), ζουν σήμερα στο εξωτερικό.
- Για τους Τσιγγάνους ο Επίτροπος δηλώνει ότι "τον ανησυχεί ιδιαίτερα" το θέμα του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων των Ρομ στην Ελλάδα. Το θετικό στοιχείο είναι ότι υπάρχει ένα σημαντικό ποσό 320 εκατ. ευρώ από κοινοτικά και εθνικά κονδύλια με προορισμό τη βελτίωση της διαβίωσης των Τσιγγάνων.
Εκτιμά ότι παρά τις υποσχέσεις που του είχαν δοθεί κατά την επίσκεψή του το 2002, τίποτα ουσιαστικό δεν έχει προχωρήσει. Κάνει ειδική αναφορά στο δήμο του Ασπρόπυργου και στην περιοχή του Αμαρουσίου, απ' όπου Τσιγγάνοι είχαν μετακινηθεί προκειμένου να γίνουν οι ολυμπιακές εγκαταστάσεις. Θεωρεί ότι η κυβέρνηση δεν τήρησε τις υποσχέσεις σε ό,τι αφορά την εξασφάλιση ενός νέου χώρου εγκατάστασης. Αναφέρεται επίσης στη συνοικία Μακρυγιάννη της Πάτρας και "καλεί άμεσα τη νέα κυβέρνηση να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των βασικών δικαιωμάτων των Ρομ" σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Αλλοδαποί - Μετανάστες
Το τελευταίο κεφάλαιο της έκθεσης είναι αφιερωμένο στους αλλοδαπούς. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι πρόσφυγες, αυτοί που ζητούν άσυλο και οι μετανάστες.
- Σε ό,τι αφορά τους ξένους ο Επίτροπος σημειώνει ότι ο πρώτος κύκλος νομιμοποίησης έγινε το 2001, ενώ ο δεύτερος ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες του 2005. Αναφέρει ότι δεν έχει ακόμα τα απαραίτητα στοιχεία για να εκτιμήσει την κατάσταση, ενθαρρύνει όμως τις ελληνικές αρχές για την ολοκλήρωση του τετραετούς προγράμματος 2002-2006 που έχουν υιοθετήσει για το θέμα.
- Η βία ενάντια στους ξένους απασχολεί επίσης τον Επίτροπο, ο οποίος κάνει ειδική αναφορά στην αστυνομική βία. Υπογραμμίζει το γεγονός ότι σύμφωνα με τις αναφορές του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, το ανησυχητικό είναι ότι συχνά οι βιαιότητες ενάντια στους ξένους μένουν ατιμώρητες.
- Για τους αιτούντες άσυλο η κατάσταση δεν είναι ιδιαίτερα ευκολότερη από πριν το 2002. Ο Επίτροπος αναγνωρίζει ότι έχουν γίνει προσπάθειες ως προς τους χώρους υποδοχής και διαμονής τους, παρ' όλα αυτά η δυσκολία για την προσκόμιση όλων των στοιχείων που απαιτούν οι ελληνικές αρχές έχει μεγαλώσει με την αύξηση του αριθμού των αιτούντων.
Ο Επίτροπος συνιστά μεταξύ άλλων τη συνεργασία των κρατικών υπηρεσιών με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, επιτρέποντάς τους την τακτική επίσκεψη στους χώρους όπου κρατούνται οι αιτούντες άσυλο ξένοι.