Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβίβασε τις πρώτες προειδοποιήσεις στην Ελλάδα καλώντας τη να συμμορφωθεί προς τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για δύο υποθέσεις.
Η πρώτη αφορά την κατασκευή συστήματος συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων στο Θριάσιο Πεδίο για να αποφεύγεται η ρύπανση του Κόλπου της Ελευσίνας.
Η δεύτερη αφορά την ανεπαρκή προστασία των άγριων πτηνών στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, η οποία έχει χαρακτηρισθεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) δυνάμει της οδηγίας για την πτερωτή πανίδα και αποτελεί μέρος του δικτύου προστατευόμενων φυσικών τόπων Natura 2000 που καλύπτει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος κ. Σταύρος Δήμας δήλωσε τα εξής: «Η απόρριψη ελλιπώς επεξεργασμένων αστικών λυμάτων συνιστά κίνδυνο και για την υγεία του ανθρώπου και για το περιβάλλον. Λόγω της μη συμμόρφωσης προς την ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι ελληνικές αρχές κινδυνεύουν όχι μόνο να υποστούν περαιτέρω δικαστικές διώξεις, αλλά και να απολέσουν σημαντικά κονδύλια από τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.»
Τα αστικά λύματα στην περιοχή του Θριασίου Πεδίου
Η Επιτροπή απέστειλε μια πρώτη γραπτή προειδοποίηση στην Ελλάδα επειδή δεν εξετέλεσε απόφαση που έλαβε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στις 24 Ιουνίου 2004. Η Ελλάδα καταδικάστηκε διότι αφενός δεν είχε λάβει μέτρα για την κατασκευή συστήματος συλλογής των αστικών λυμάτων της περιοχής του Θριασίου Πεδίου και αφετέρου δεν υπέβαλε σε επιμελημένη επεξεργασία τα αστικά λύματα πριν να καταλήξουν στην ευπαθή περιοχή του Κόλπου της Ελευσίνας.
Η οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων αντιμετωπίζει τα θέματα ρύπανσης που οφείλονται στα αστικά λύματα. Τα αστικά λύματα που περιέχουν θρεπτικά συστατικά σε υπερβολικά υψηλές συγκεντρώσεις, ιδίως μάλιστα φώσφορο και άζωτο, όταν καταλήγουν σε ποταμούς και θάλασσες προκαλούν υπέρμετρο πολλαπλασιασμό των φυκών και άλλων μορφών υδρόβιων φυτών. Η όλη διαδικασία είναι γνωστή ως «ευτροφισμός» και οδηγεί με τη σειρά της στη μείωση της περιεκτικότητας των υδάτων σε οξυγόνο, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η επιβίωση των ψαριών.
Για την απόρριψη λυμάτων σε ευπαθείς περιοχές, η οδηγία καλεί τα κράτη μέλη να ανταποκριθούν σε αυστηρότερες απαιτήσεις (“τριτοβάθμιας”) επεξεργασίας. Η σχετική προθεσμία έληξε τον Δεκέμβριο του 1998.
Τον Δεκέμβριο του 2004, η Επιτροπή ενέκρινε τη συγχρηματοδότηση της κατασκευής συστήματος αποχέτευσης ακαθάρτων και σταθμού καθαρισμού λυμάτων με τριτοβάθμια επεξεργασία, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στις αρχές 2009. Οι ελληνικές αρχές υποτίθεται ότι θα είχαν ολοκληρώσει τη διαδικασία προκήρυξης δημοπρασίας για τα δύο αυτά έργα μέχρι τα τέλη του 2005. Αυτό δεν συνέβη και παρατηρούνται πολύ μεγάλες καθυστερήσεις σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη εισπράξει κοινοτική χρηματοδότηση και η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία επί παραβάσει.
Τα άγρια πτηνά στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου
Η Επιτροπή απέστειλε επίσης μια πρώτη γραπτή προειδοποίηση στην Ελλάδα, επειδή δεν έχει δοθεί στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου καθεστώς νομικής προστασίας, παρά τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2005[4]. Η λιμνοθάλασσα αναγνωρίστηκε διεθνώς με τη Συνθήκη Ramsar για τους υγρότοπους και χαρακτηρίστηκε ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) δυνάμει της οδηγίας για την πτερωτή πανίδα. Οι ΖΕΠ είναι περιοχές που χαρακτηρίζονται με επιστημονικά κριτήρια και θεωρούνται καθοριστικής σημασίας για την επιβίωση των ειδών των πτηνών των οποίων επιδιώκεται η προστασία με τη συγκεκριμένη οδηγία. Οι εν λόγω περιοχές εντάσσονται στο δίκτυο προστατευόμενων φυσικών τόπων και περιοχών Natura 2000 που καλύπτει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση των διατάξεων της οδηγίας για την πτερωτή πανίδα με τις οποίες καλούνται τα κράτη μέλη να επιβάλουν καθεστώς νομικής προστασίας στις ζώνες ειδικής προστασίας. Το καθεστώς θα εξασφαλίζει τόσο την επιβίωση όσο και τον πολλαπλασιασμό των αναφερόμενων στην οδηγία προστατευόμενων ειδών πτηνών καθώς και την αναπαραγωγή, την αλλαγή πτερώματος και τη διαχείμαση των αποδημητικών ειδών που είναι τακτικοί επισκέπτες της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου.
Τα μητρώα εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και τα ύδατα κολύμβησης: δύο επιπλέον πρώτες γραπτές προειδοποιήσεις
Η Ελλάδα έλαβε επίσης πρώτες προειδοποιήσεις από την Επιτροπή για δύο ακόμη υποθέσεις: την πρώτη επειδή δεν μερίμνησε για την έγκαιρη σύνδεσή της με το ηλεκτρονικό μητρώο που καλύπτει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και αφορά την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπής CO2 στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών ρύπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (βλέπε IP/06/469) και τη δεύτερη λόγω της αναιτιολόγητης διαγραφής κολυμβητικών περιοχών από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τα ύδατα κολύμβησης βλέπε IP/06/470
Νομική Βάση
Το άρθρο 226 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να κινεί δικαστικές διαδικασίες κατά των κρατών μελών που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους.
Όταν η Επιτροπή θεωρεί ότι ενδέχεται να στοιχειοθετείται παράβαση των διατάξεων του δικαίου της ΕΕ, που δικαιολογεί την κίνηση διαδικασίας παράβασης, απευθύνει "επίσημη προειδοποιητική επιστολή" (πρώτη γραπτή προειδοποίηση) στο εμπλεκόμενο κράτος μέλος, με την οποία το καλεί να της υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.
Με βάση την απάντηση - ή ελλείψει απαντήσεως - του εμπλεκόμενου κράτους μέλους, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να του απευθύνει "αιτιολογημένη γνώμη" (τελική γραπτή προειδοποίηση). Σε αυτήν αναπτύσσονται σαφώς και ρητά οι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή θεωρεί ότι έχει σημειωθεί εν προκειμένω παράβαση του δικαίου της ΕΕ και καλείται το κράτος μέλος να συμμορφωθεί εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.
Σε περίπτωση που το κράτος μέλος δεν συμμορφωθεί με την αιτιολογημένη γνώμη, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει την παραπομπή της υπόθεσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εάν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρήσει ότι όντως υπήρξε παράβαση των διατάξεων της Συνθήκης, το κράτος μέλος που ευθύνεται για την παράβαση, καλείται να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθεί προς τις εν λόγω διατάξεις.
Το άρθρο 228 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να λαμβάνει μέτρα κατά κράτους μέλους που δεν συμμορφώνεται με προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Το άρθρο αυτό εξουσιοδοτεί επίσης την Επιτροπή να ζητεί από το Δικαστήριο την επιβολή χρηματικού προστίμου στο εμπλεκόμενο κράτος μέλος.