Πολλά «συμβολικά»

Από την έντυπη έκδοση

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]

Συμβολική επίσκεψη, συμβολική κατάληψη, συμβολικός αποκλεισμός, συμβολική κίνηση, συμβολική αμοιβή -αυτό ιδίως στα χρόνια της κρίσης ήταν ουσιαστική γραμμή-, πολλοί διαχειριστές, των συμβόλων εραστές.

«Πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων», είχε πει ο Φρανσουά Μιτεράν, αναδεικνύοντας τον ρόλο λέξεων και εικόνων, που συμπυκνώνουν σημασιοδοτήσεις, τις οποίες επεξεργάζονται και εκφράζουν οι κοινωνικοί δράστες, γύρω από το παίγνιο εξουσίας, κυριαρχίας, συναίνεσης, εξάρτησης, σύγκρουσης, και διεκδίκησης. Ό,τι τέλος πάντων εκτυλίσσεται στην επικράτεια του πολιτικού.  
Όλα «συμβολικά», όλα σημειολογικά; Σύμφωνοι, ο άνθρωπος έχει ανάγκη από ένα είδος φόρμας, τελετουργικού και συμβόλων. Αλλά τι γίνεται όταν χάνεται το περιεχόμενο, ψάχνοντας τη φόρμα; Ενίοτε, καταπώς θα ‘λεγε και ο Μπρεχτ, «βλέποντας τη φόρμα, παύει να σε ενδιαφέρει το περιεχόμενο».

Πολλά «συμβολικά» και άλλα επικοινωνιακώς κατανοητά, που παραπέμπουν στο αμλετικό «λέξεις... λέξεις... λέξεις...». Κάπου στον δρόμο χάνονται τα πραγματικά.

Η πολιτική είναι και σύμβολα. Συμβολικώς έκαιγαν οι φεμινίστριες τους στηθόδεσμους κατά τη δεκαετία του ‘60. Στο σύμβολο, το συγκεκριμένο αντιπροσώπευε το γενικό, την καταπίεση από την πατριαρχική κοινωνία.

Ένας αποκλεισμός δρόμου ή μια κατάληψη, όμως, δεν περιορίζονται στη φαινομενικότητά τους, αλλά παραπέμπουν σε κάτι περισσότερο; Στη σκηνοθεσία των μέσων για την ικανοποίηση αιτημάτων;

Τα σύμβολα είναι ωραία, όταν με τα περιεχόμενα κάνουν παρέα. Αποκομμένα γίνονται φετιχιστικά, μυθολογικά, μουσειακά. Πρόκειται για μια αντίληψη που λατρεύει την εικόνα τους και μισεί την πραγματικότητά τους. Που αναπολεί -κάποιες φορές με ψύχωση κι αγκίστρωση- και ταυτόχρονα αγνοεί το ίδιο το κοινωνικό τους υλικό, δηλαδή τους ζωντανούς ανθρώπους.

Πολλές φορές ξεχνάμε τις συνθήκες και τις αντιφάσεις μέσα στις οποίες διαμορφώθηκαν.

Άλλοτε, επικεντρωνόμαστε σε βολικές αφηγήσεις, αδιαφορώντας για τη συνοχή που αποκτούν σταδιακά. Κάποτε, καταφέρνουμε να τα ερμηνεύσουμε σωστά.

Όταν δεν φωνάζουμε στο σκοτάδι, για να ξεπεράσουμε τον φόβο μας.