Το Ιράν έθεσε σε λειτουργία 164 μηχανές φυγοκεντρισμού και πέτυχε βιομηχανική παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου, δήλωσε στις 11 Απριλίου 2006 στο πρακτορείο του Κουβέιτ KUNA ο πρώην ιρανός πρόεδρος Ραφσαντζανί, επικεφαλής του Συμβουλίου Κρίσεων.
Οι ειδικοί για τους εξοπλισμούς, αλλά και δυτικές κυβερνήσεις, πιστεύουν ότι το Ιράν θέλει να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου στην υπόγεια εγκατάσταση του Νατάνζ, ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να κατασκευάσει ατομικά όπλα.
Η διαφορά ανάμεσα στο εμπλουτισμένο ουράνιο για μια εγκατάσταση πυρηνικής ενέργειας και για ένα ατομικό όπλο έγκειται στο βαθμό εμπλουτισμού. Το καύσιμο για έναν πυρηνικό αντιδραστήρα χρειάζεται ουράνιο 235 σε ποσοστό 2-3%, ενώ μια πυρηνική βόμβα χρειάζεται 90% ή και περισσότερο.
Το καθαρό ουράνιο είναι ένα μείγμα από δύο άλλα, που ονομάζονται γενικά ισότοπα, έχοντας ίδιο αριθμό πρωτονίων και διαφορετικό αριθμό νετρονίων. Το ένα είναι το ισότοπο ουράνιο 238, με ζυγό αριθμό πρωτονίων (92) και ζυγό αριθμό νετρονίων (146). Το άλλο είναι το ισότοπο ουράνιο 235, με μονό αριθμό νετρονίων (143). Το ουράνιο 235 είναι καταλληλότερο για σχάση και πιο δυσεύρετο -βρίσκεται σε αναλογία ενός ατόμου για κάθε 140 ουρανίου 238. Αρα αν πρόκειται για την κατασκευή βόμβας, πρέπει να αλλάξει η αναλογία προς όφελος του ουρανίου 235, γιατί με το ουράνιο 238 «είναι σαν να προσπαθείς να ανάψεις φωτιά σε βρεγμένα φύλλα».
Οι εκτιμήσεις για το χρόνο που χρειάζεται το Ιράν για να κατασκευάσει ατομική βόμβα ποικίλλουν. Ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενεργείας, Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, πιστεύει ότι η εγκατάσταση του Νατάνζ θα είναι έτοιμη σε δύο χρόνια. Από τη στιγμή εκείνη, μια ατομική βόμβα θα είναι «θέμα μηνών».
Υπάρχουν δύο τρόποι να κατασκευαστεί μια ατομική βόμβα: ο απλός τρόπος, που οδηγεί σε μια βόμβα πλουτωνίου, και ο πιο δύσκολος τρόπος με τη χρησιμοποίηση εμπλουτισμένου ουρανίου.
Οποιος τρόπος κι αν ακολουθηθεί, το πρώτο βήμα για την παραγωγή του καυσίμου που χρειάζεται μια ατομική βόμβα -ή ένας πυρηνικός αντιδραστήρας- είναι η εξόρυξη ουρανίου.
Το δεύτερο βήμα είναι το μετάλλευμα να αλεστεί και να καθαριστεί από τις ανεπιθύμητες προσμείξεις. Με τη βοήθεια θειικού οξέος και αμινών θέλουμε να πάρουμε ουρανίτη, ένα οξείδιο του ουρανίου που είναι σε μορφή κίτρινης σκόνης, πιο γνωστής ως «yellow cake».
Το τρίτο βήμα είναι ο μετασχηματισμός αυτού του ιζήματος σε αέριο εξαφθοριούχο ουράνιο.
Και το τέταρτο βήμα είναι η διαβίβαση αυτού του αερίου σε μηχανές φυγοκεντρισμού, που έχουν ύψος ενάμιση μέτρο, όπου γίνεται ο εμπλουτισμός του ουρανίου. Εδώ γίνεται ο διαχωρισμός των ισοτόπων του ουρανίου ώστε να αυξηθεί η περιεκτικότητα του ουρανίου 235.
Δύο μέθοδοι
Το Ιράν έχει πει στους Ευρωπαίους ότι θέλει να εγκαταστήσει στο Νατάνζ 3.000 φυγοκεντρωτές. Σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, με 1.000 φυγοκεντρωτές χρειάζονται δύο χρόνια για να παραχθεί αρκετό εμπλουτισμένο ουράνιο για μια ατομική βόμβα.
Η μέθοδος με το πλουτώνιο είναι απλούστερη, γιατί χρειάζεται μόνο τέσσερα κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου για την κατασκευή μιας βόμβας (έναντι 25 κιλών που χρειάζονται με τον άλλο τρόπο). Η Δύση φοβάται ότι το Ιράν μελετά και τις δύο μεθόδους.
Εχει ένα ορυχείο ουρανίου, έχει μια εγκατάσταση επεξεργασίας έξω από το Ισφαχάν και έχει το εργοστάσιο επεξεργασίας στο Νατάνζ. Στο Αράκ, 240 χιλιόμετρα νοτίως της Τεχεράνης, κατασκευάζεται ένα εργοστάσιο βαρέος ύδατος που μπορεί να επιτρέψει την κατασκευή ενός αντιδραστήρα ικανού να παράγει πλουτώνιο για ένα με δύο όπλα το χρόνο. Οι Ιρανοί διαθέτουν επίσης έναν πειραματικό αντιδραστήρα στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών της Τεχεράνης, όπου πραγματοποιούν πειράματα διαχωρισμού πλουτωνίου.
Οι κυριότερες πυρηνικές δυνάμεις ακολούθησαν αρχικά τη μέθοδο της επεξεργασίας πλουτωνίου για την κατασκευή του σύγχρονου οπλοστασίου τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πειραματίστηκαν τόσο με εμπλουτισμένο ουράνιο όσο και με εμπλουτισμένο πλουτώνιο. Η βόμβα που ισοπέδωσε τη Χιροσίμα τον Αύγουστο του 1945 ήταν μια βόμβα ουρανίου, ενώ η βόμβα που έπληξε το Ναγκασάκι τρεις ημέρες αργότερα περιείχε πλουτώνιο.
Το Ιράκ ακολούθησε για δέκα χρόνια τη μέθοδο των φυγοκεντρωτών, προτού επιθεωρητές του ΟΗΕ ανακαλύψουν και καταστρέψουν το παράνομο πρόγραμμά του. Τη μέθοδο του εμπλουτισμού ακολούθησε και το Πακιστάν, ίσως επειδή ο πατέρας της ατομικής του βόμβας, ο στρατηγός Χαν, εργάστηκε τη δεκαετία του '70 για μια ολλανδική εταιρεία εμπλουτισμού ουρανίου.
Οι Ιρανοί αγόρασαν τον πρώτο πυρηνικό τους αντιδραστήρα από τους Αμερικανούς, την εποχή του Σάχη. Απέκτησαν όμως την τεχνογνωσία από το δίκτυο του Χαν, που λειτουργούσε ως πυρηνικό σούπερ-μάρκετ.
* Στη φωτογραφία βομβαρδισμός πυρήνα ουρανίου με νετρόνια (πυρηνική σχάση)