Σε πολλές χώρες ο πληθωρισμός έχει γίνει τόσο χαμηλός και σταθερός τις τελευταίες δεκαετίες που φαίνεται να έχει ξεθωριάσει. Ενώ ο καλπάζων πληθωρισμός θεωρήθηκε κάποτε ως το νούμερο ένα οικονομικό πρόβλημα, σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι -τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες- δεν μιλάνε σχεδόν ποτέ γι’ αυτόν ή ακόμη ούτε καν δίδουν προσοχή. Αλλά ο «σιωπηλός πληθωρισμός» εξακολουθεί να έχει πολύ απτές επιπτώσεις στην κρίση μας και μπορεί να οδηγήσει σε κάποια επακόλουθα λάθη, γράφει ο Ρόμπερτ Σίλερ.
Από την έντυπη έκδοση
Του Ρόμπερτ Σίλερ
Βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομικών το 2013 και καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Yale είναι συγγραφέας, μαζί με τον Τζορτζ Άκερλοφ του βιβλίου «Phishing for Phools: The Economics of Manipulation and Deception».
Σε πολλές χώρες ο πληθωρισμός έχει γίνει τόσο χαμηλός και σταθερός τις τελευταίες δεκαετίες που φαίνεται να έχει ξεθωριάσει. Ενώ ο καλπάζων πληθωρισμός θεωρήθηκε κάποτε ως το νούμερο ένα οικονομικό πρόβλημα, σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι -τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες- δεν μιλάνε σχεδόν ποτέ γι’ αυτόν ή ακόμη ούτε καν δίδουν προσοχή. Αλλά ο «σιωπηλός πληθωρισμός» εξακολουθεί να έχει πολύ απτές επιπτώσεις στην κρίση μας και μπορεί να οδηγήσει σε κάποια επακόλουθα λάθη.
Δεδομένου ότι η κεντρική τράπεζα της Νέας Ζηλανδίας έθεσε το πρώτο παράδειγμα το 1989, οι νομισματικές αρχές σε όλο τον κόσμο ακολουθούσαν όλο και περισσότερο μια πολιτική καθορισμού στόχων για τον πληθωρισμό που κυμαίνονται πολύ πιο πάνω από το μηδέν. Δηλαδή, οι διαμορφωτές πολιτικής σχεδιάζουν να έχουν πληθωρισμό, αλλά σταθερό πληθωρισμό. Αυτό που συνήθιζε να αποτελεί μια άσχημη λέξη τώρα ανακοινώνεται δημοσίως και η μετριοπάθεια είναι επιβεβλημένη.
Η Central Bank News συγκεντρώνει τους στόχους για τον πληθωρισμό για 68 χώρες. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στοχεύει σε ετήσιο πληθωρισμό για το 2018 σε «κάτω, αλλά κοντά στο 2%». Ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν στόχο για τον πληθωρισμό του 2018 στο 2%. Η Κίνα και το Μεξικό έχουν ένα στόχο 3% για την ετήσια αύξηση των τιμών. Στην Ινδία και στη Ρωσία ο στόχος είναι 4%. Στην Ουκρανία και στο Βιετνάμ κυμαίνεται στο 5% και στο 6% σε Αζερμπαϊτζάν και Πακιστάν.
Ορισμένες χώρες έχουν διψήφιους στόχους για τον πληθωρισμό. Η Αίγυπτος έχει θέσει στόχο 13%, με συν ή μείον 3% για το τρέχον έτος. Ωστόσο, οι περισσότερες χώρες έχουν θέσει τους στόχους για τον πληθωρισμό του 2018 μεταξύ 2% και 6%.
Αξίζει να μεταφραστούν αυτοί οι ετήσιοι στόχοι για τον πληθωρισμό στον πιο μακροπρόθεσμο πληθωρισμό, με την υπόθεση ότι ο στόχος δεν θα αλλάξει τα επόμενα χρόνια. Ο πληθωρισμός στο 2% ετησίως συνεπάγεται πληθωρισμό 22% σε ορίζοντα δεκαετίας ή 81% σε ορίζοντα 30 ετών. Αυτό θα κάνει τους αριθμούς με βάση το νόμισμα να φαίνονται πολύ μεγαλύτεροι με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και αν δεν αλλάξει τίποτα πραγματικά.
Είναι πολύ χειρότερο εάν ληφθεί υπόψη ένα ποσοστό πληθωρισμού 6%. Με αυτόν τον ρυθμό οι τιμές θα αυξηθούν κατά 79% σε δέκα χρόνια και σχεδόν έξι φορές περισσότερο σε 30 χρόνια.
Τέτοιες πολιτικές προκαλούν ένα είδος μεγέθυνσης του παρόντος στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων. Ας υποθέσουμε ότι ζητάς από κάποιον που ζει στο ίδιο σπίτι για 30 χρόνια να υπολογίσει τι έχει πληρώσει. Η τιμή αγοράς μάλλον θα φαίνεται γελοία μικρή. Αν κάποιος αδιαφορήσει για τον αντίκτυπο του πληθωρισμού σε όλες τις τιμές, μπορεί να θεωρήσει ότι ζούμε σε μια εξαιρετικά επιτυχημένη νέα εποχή. Με σιωπηλό πληθωρισμό, μπορεί να είναι εύκολο να ξεχνάμε ότι η αλήθεια είναι πολύ λιγότερο δραματική.
Ταυτόχρονα, σε μια εποχή διασποράς φημολογιών μέσω διαδικτύου και ψευδών ειδήσεων, ο κόσμος σήμερα μπορεί να φαίνεται λίγο ασύνδετος με την ιστορία. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση πραγματικού κινδύνου.
Ο καθορισμός στόχου για τον πληθωρισμό έχει και άλλες επιπτώσεις, οι οποίες φαίνεται να είναι περισσότερο στο μυαλό των κεντρικών τραπεζιτών.
Στο βιβλίο του για τον πληθωρισμό το 1998, ο Μπεν Μπερνάνκι και ο συνεργάτης του με τον οποίο έγραψαν από κοινού το βιβλίο, συμβουλεύτηκαν τους διαμορφωτές πολιτικής για να ανακοινώσουν ένα στόχο πληθωρισμού επειδή «προβάλλει τις προθέσεις της κεντρικής τράπεζας», οι οποίες θα μπορούσαν να «ελαττώσουν την αβεβαιότητα». Το ανακοινωθέν ποσοστό θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα θετικό, επειδή εάν οι αξιωματούχοι προσπάθησαν να το φτάσουν κοντά στο μηδέν, οποιοδήποτε λάθος θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποπληθωρισμό, ο οποίος με τη σειρά του «θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το χρηματοπιστωτικό σύστημα και να προκαλέσει μια οικονομική συρρίκνωση». Ως πρόεδρος της Federal Reserve από το 2006 έως το 2014, ο Μπερνάνκι εισήγαγε τυπικά το στόχο για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ το 2012, ορίζοντας το ετήσιο ποσοστό στο 2%, επίπεδο στο οποίο παραμένει μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, η μείωση της αβεβαιότητας ως προς τις τιμές, διατηρώντας το στόχο για τον πληθωρισμό στο 2% ή περισσότερο, θα μπορούσε να αυξήσει την αίσθηση της αβεβαιότητας για πράγματα πραγματικά, όπως οι τιμές κατοικιών ή οι επενδύσεις. Ενώ είναι σωστό να ανησυχούμε για τον μαζικό αποπληθωρισμό, η ιστορική σχέση μεταξύ αποπληθωρισμού και ύφεσης δεν είναι τόσο ισχυρή.
Ένας λοιπόν στόχος πληθωρισμού μερικών ποσοστιαίων μονάδων μπορεί να φαίνεται ότι προάγει τη σταθερότητα. Πρέπει όμως να εξετάσουμε και το ενδεχόμενο ότι μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες παρερμηνείες οι οποίες να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα στη σταθερότητα των κρίσεών μας.
Copyright: Project Syndicate, 2018 www.project-syndicate.org