Η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών ευθύνεται για τις ανθεκτικές λοιμώξεις

Της Ανθής Αγγελοπούλου

Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα κατά των Αντιβιοτικών στις 18 Νοεμβρίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας( WHO) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων( ECDC) έδωσαν στη δημοσιότητα τα στοιχεία που αφορούν την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών από τον άνθρωπο καθώς και την αρνητική επίδραση που έχει αυτό στην υγεία και τη ζωή μας συνολικότερα.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, μόνο για το 2015 καταγράφηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση 33.000 θάνατοι οι οποίοι οφείλονταν σε βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, ενώ παγκοσμίως ο αριθμός τους αυξάνεται στα 700.000 άτομα ετησίως.

Όπως δημοσίευσαν οι ευρωπαίοι ερευνητές, στην επιθεώρηση «The Lancet Infectious Diseases», η υπερβολική  χρήση αντιβιοτικών  στα ζώα  και τα φυτά  διευκολύνει την μη ανθεκτικότητα του οργανισμού στα μικρόβια. Επιπροσθέτως όπως ανέφεραν, η λήψη αντιβιοτικών για λάθος λόγους, όπως για το κρυολόγημα, τη γρίπη ή τον πονόλαιμο δεν έχει κανένα όφελος  και μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες στον οργανισμό.

Οι επιστήμονες τόνισαν επίσης ότι υπολογίζεται ,  ότι έως το 2050  θα πεθάνουν  10.000.000 άτομα από λοιμώξεις πολυανθεκτικών μικροβίων, οι οποίες θα αποτελούν την 1^η  αιτία θανάτου με περισσότερα περιστατικά από όσα ο καρκίνος και τα τροχαία δυστυχήματα.  Οι περισσότεροι από τους θανάτους αφορούν μωρά μικρότερα των 12 μηνών καθώς και άτομα άνω των 65 ετών.

Επίσης, οι επιπτώσεις σε όρους θνησιμότητας είναι πιο αυξημένες στην Ιταλία και την Ελλάδα, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 1/5 των λοιμώξεων.

Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο ενάντια στις βακτηριακές λοιμώξεις

Ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα  για την ανθεκτικότητα στα μικρόβια, είναι η λήψη αντιβιοτικών για λάθος λόγους, όπως για το κρυολόγημα, τη γρίπη ή τον πονόλαιμο. Στις περιπτώσεις αυτές  τα αντιβιοτικά δεν έχουν κανένα όφελος  και μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες στον οργανισμό. Οι ειδικοί δεν σταματούν να επαναλαμβάνουν ότι τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται  αποκλειστικά για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από μικρόβια και όχι από ιούς.

• Η ορθή διάγνωση και η απόφαση περί αναγκαιότητας των αντιβιοτικών γίνεται μόνο από γιατρό.
• Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο ενάντια στις βακτηριακές λοιμώξεις. Δεν μπορούν να σας βοηθήσουν να αναρρώσετε από λοιμώξεις που προκαλούνται από ιούς, όπως το κοινό κρυολόγημα ή η γρίπη.
• Τα αντιβιοτικά δεν εμποδίζουν τη μετάδοση των ιών σε άλλους ανθρώπους.
• Η λήψη αντιβιοτικών για λάθος λόγους, όπως για το κοινό κρυολόγημα ή τη γρίπη, δεν έχει κανένα όφελος για εσάς.
• Το μόνο που επιτυγχάνετε με την κατάχρηση αντιβιοτικών είναι η ανάπτυξη αντοχής των βακτηρίων στα αντιβιοτικά. Έτσι, όταν θα χρειασθείτε αντιβιοτικά στο μέλλον, αυτά μπορεί να μην έχουν πλέον αποτέλεσμα.
• Τα αντιβιοτικά έχουν συχνά παρενέργειες, όπως η διάρροια.
• Να συμβουλεύεστε πάντοτε το γιατρό σας πριν πάρετε αντιβιοτικά.
• Η χρήση αντιβιοτικών αυξάνει την αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά  επομένως είναι σημαντικό να μην παίρνετε αντιβιοτικά για λάθος λόγους ή να μην κάνετε εσφαλμένη χρήση.
• Να παίρνετε αντιβιοτικά μόνο όταν τα συνταγογραφεί γιατρός και να ακολουθείτε πιστά τις συμβουλές του σχετικά με τον τρόπο λήψης τους, έτσι ώστε να μπορούν και στο μέλλον να έχουν αποτέλεσμα στον οργανισμό σας.
• Μην διατηρείτε αντιβιοτικά που έχουν περισσέψει από προηγούμενη χρήση.
• Αν έχετε στη διάθεσή σας περισσότερες δόσεις από αυτές που αναφέρει η συνταγή, συμβουλευτείτε τον φαρμακοποιό σας για τη διάθεση της

Π.Ο.Υ.: προσοχή στη χρήση αντιβιοτικών σε ζώα και φυτά

Επιπρόσθετα,  ο  Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά στους αγρότες και στις βιομηχανίες τροφίμων να σταματήσουν να χρησιμοποιούν αντιβιοτικά για να προάγουν την ανάπτυξη και να προλαμβάνουν τις ασθένειες σε υγιή ζώα. Η υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών στα ζώα προκαλεί ανθεκτικότητα στα βακτήρια τα οποία περνούν μέσω της τροφικής αλυσίδας στον άνθρωπο. Με αυτό τον τρόπο, τα βακτήρια που περνούν από την τροφική αλυσίδα στον άνθρωπο, λόγω της ανθεκτικότητας τους δεν αντιμετωπίζονται από τα αντιβιοτικά που ενδέχεται να χρειαστεί ο άνθρωπος όταν αρρωστήσει. Εναλλακτικές λύσεις  στη χρήση αντιβιοτικών για την πρόληψη  των ασθενειών στα ζώα  είναι  η βελτίωση της υγιεινής, η σωστότερη χρήση των εμβολιασμών και η αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης των ζώων.

Η χρήση αντιβιοτικών στην Ελλάδα

Ο γενικός ιατρός και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας  Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Π.Φ.Υ.   κ. Στάθης Σκληρός τόνισε ότι  η έρευνα της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας & Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, έδειξε ότι το 25%  των ενηλίκων στη χώρα μας που έχουν βήχα, κρυολόγημα, γρίπη ή πονόλαιμο  επισκέπτονται το γιατρό τους για να τους πει τι θα κάνουν. Όμως το 50% αυτών ζητά λανθασμένα να τους χορηγηθεί αντιβίωση.

Ενώ, ο αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου και αντιπρόεδρος της Πανευρωπαϊκής Ένωσης Φαρμακοποιών κος Θανάσης Παπαθανάσης επεσήμανε ότι, τα αντιβιοτικά δεν θεραπεύουν ούτε βοηθούν στην πρόληψη των ιώσεων και δεν προλαμβάνουν μια μικροβιακή λοίμωξη.

Ο βήχας και ο πονόλαιμος  που είναι από τα πολύ συνηθισμένα συμπτώματα των ιώσεων εάν δεν οφείλονται σε κάποια βακτηριακή λοίμωξη, θα κάνουν τον κύκλο τους, όπως είπε και θα υποχωρήσουν, χωρίς να χρειαστεί η λήψη αντιβίωσης.

Οι ειδικοί συμβουλεύουν:

• Η κατανάλωση άφθονων υγρών και η ανάπαυση μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα οποιασδήποτε χειμερινής ασθένειας.
• Τα προϊόντα που περιέχουν αντιμικροβιακά /αντισηπτικά συστατικά σε μορφή παστίλιας αρκούν για μια απλή αντισηψία της στοματοφαρυγγικής  κοιλότητας όταν υπάρχει πονόλαιμος. Τα προϊόντα αυτά  καταπολεμούν ένα ευρύ φάσμα ιών (όπως το ιό της γρίπης Α, τον RSV, τον SARS-CoV5) και βακτηρίων  και δεν περιέχουν αντιβιοτικό.  
• Όπου είναι εφικτό, αποφύγετε τη λοίμωξη με κατάλληλο εμβολιασμό.
• Πλένετε τακτικά τα χέρια σας και τα χέρια των παιδιών σας, για παράδειγμα μετά από φτέρνισμα ή βήξιμο, πριν αγγίξετε άλλα αντικείμενα ή ανθρώπους.