Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ανακοίνωσαν την τοπική απονομή του Grand Prix, κορυφαίας διάκρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτιστική κληρονομιά / Βραβείου Europa Nostra για το έργο Συντήρησης και Αποκατάστασης του Ι.Ν. Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο της Νάξου.
Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ανακοίνωσαν την τοπική απονομή του Grand Prix, κορυφαίας διάκρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτιστική κληρονομιά / Βραβείου Europa Nostra για το έργο Συντήρησης και Αποκατάστασης του Ι.Ν. Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο της Νάξου.
Το Σάββατο 6 Οκτωβρίου, στις 12 το μεσημέρι, θα πραγματοποιηθεί η τοπική απονομή του Βραβείου από εκπρόσωπο της Europa Nostra στο χώρο του ναού, παρουσία της γενικής γραμματέως του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Την τελετή θα χαιρετίσουν εκπρόσωποι δημόσιων φορέων, η πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, καθώς και οι χορηγοί του έργου.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας θα ακολουθήσει γιορτή στη Σχολή Ουρσουλινών στο κάστρο της Χώρας με σύντομες παρουσιάσεις σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά της Νάξου, με τη συμμετοχή του δήμου καθώς και τοπικών μουσικών και χορευτικών Συλλόγων.
Ο ναός της Αγίας Κυριακής Απειράνθου και το έργο της αποκατάστασής του
Η Αγία Κυριακή αποτελεί μία σπάνια περίπτωση βυζαντινού ναού με διατηρούμενο ανεικονικό διάκοσμο. Το μνημείο αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία της Εικονομαχίας, της θεολογικής και πολιτικής διαμάχης σχετικά με την λατρεία των εικόνων, που συντάραξε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά τον 8ο και 9ο αι.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανεικονικός του διάκοσμος, ο οποίος περιλαμβάνει σταυρούς, γεωμετρικά και φυτικά θέματα, καθώς και μοναδικές παραστάσεις πτηνών. Διασώζεται, επίσης, μία μεταγενέστερη εικονιστική φάση τοιχογραφιών του 13ου αι., Στην ίδια εποχή χρονολογείται και το κτιστό τέμπλο.
Η προσπάθεια για την διάσωση του μοναδικού αυτού μνημείου ξεκίνησε το 1993 από τους συλλόγους J.-G. Eynard της Γενεύης και Amitiés gréco-suisses της Λωζάννης με την χρηματοδότηση της μελέτης αποκατάστασης του μνημείου. Η πρωτοβουλία συνεχίζεται από το 2005 από τον Ελβετικό Σύλλογο Association Hagia Kyriaki, Naxos, σε στενή συνεργασία από το 2010 με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ΕΛΛΕΤ, το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην προσέλκυση χορηγιών. Οι πολυετείς προσπάθειες των δύο σωματείων ευδοκίμησαν και με μέριμνα τους πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2013-2014 εργασίες στερέωσης και στεγάνωσης του μνημείου υπό την εποπτεία της 2ας Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Κατά την περίοδο 2015-2016 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων συντήρησε τον μοναδικό ζωγραφικό διάκοσμο του ναού, με πιστώσεις του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την οικονομική υποστήριξη των δύο παραπάνω σωματείων.
Το έργο αποκατάστασης του ναού κατέστη εφικτό αρχικά με χρηματοδότηση από τους συλλόγους J.-G. Eynard, Amitiés gréco-suisses και το Ίδρυμα Ι. Φ. Κωστοπούλου, και στη συνέχεια με την γενναιόδωρη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, της Μαρίνας και του Θανάση Μαρτίνου, καθώς και την πολύτιμη συνεισφορά του συλλόγου Association Hagia Kyriaki, Naxos.
Η αποκατάσταση της Αγίας Κυριακής ήταν απόλυτα επιτυχημένη καθώς διασώθηκε το οικοδόμημα και ο μοναδικός διάκοσμός του, ενώ ταυτοχρόνως προστατεύθηκε με σχολαστικότητα η αυθεντικότητα του μνημείου, με την αποφυγή προσθήκης στοιχείων που θα απέκρυπταν το πέρασμα του χρόνου και την ιστορία του.
Οι κριτές της Europa Nostra δήλωσαν: «Το έργο αποκατάστασης του οικοδομήματος και του διακόσμου του, που συνδέονται άμεσα με μία σημαντική περίοδο της ευρωπαϊκής σκέψης, έγιναν με σεβασμό κι ευαισθησία. Τα εξαιρετικά αποτελέσματα επετεύχθησαν χάρη σε μία διεθνή και διεπιστημονική συνεργασία, καθώς και στην συνέργεια ιδιωτικών και δημοσίων φορέων».
Επίσης, επεσήμαναν: «Έχει επιδειχθεί εξαιρετική προσοχή στη διατήρηση του μνημείου με σεβασμό, εντός ενός μοναδικού περιβάλλοντος και φυσικού τοπίου σε μία απομακρυσμένη περιοχή. Με ιδιαίτερη φροντίδα αποκαταστάθηκε ένα μνημείο που ανήκει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε μία συχνά παραμελημένη κατηγορία πολιτιστικής κληρονομιάς». Το έργο αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για παρόμοια μνημεία της Νάξου, όπου δεκάδες ερειπωμένες εκκλησίες αναμένουν τη λήψη άμεσων μέτρων για την προστασία τους.