Τι θα σημαίνει no deal στο Brexit

Της Μάρως Βακαλοπούλου
[email protected]

Οι διαπραγματεύσεις έχουν παγώσει. Εμπόριο και σύνορα με την Ιρλανδία παραμένουν το μήλον της έριδος. Αμφότερες οι πλευρές δεν κάνουν βήμα. Ούτε μπρος ούτε πίσω. Και ο χρόνος τελειώνει. Στα μέσα Νοεμβρίου, Ε.Ε. και Λονδίνο θα δώσουν μία ακόμη ευκαιρία στο Brexit deal. Όλοι ωστόσο δείχνουν – ή θέλουν να δείχνουν - προετοιμασμένοι και για το no deal. Πώς μεταφράζεται όμως για Βρετανούς και Ευρωπαίους η έξοδος της Βρετανίας από την Ένωση δίχως συμφωνία;

Δεν θα υπάρξει μεταβατική περίοδος

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός έχει διαπραγματευτεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση μία μεταβατική περίοδο δύο ετών, κατά την οποία το Λονδίνο έχει το δικαίωμα να ακολουθεί τους ευρωπαϊκούς κανόνες, μετά την έξοδο της χώρας από την Ε.Ε., στις 29 Μαρτίου 2019. Αν και δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο για ποιους ακριβώς κανόνες ισχύει η περίοδος χάριτος, σε κάθε περίπτωση δίνεται μία ανάσα στο Λονδίνο να διαπραγματευτεί τη μετά Brexit εποχή σε κρίσιμούς τομείς, όπως μία νέα συμφωνία εμπορίου για τα βρετανικά προϊόντα. Η μεταβατική αυτή περίοδος όμως θα τεθεί σε ισχύ εφόσον υπάρξει συμφωνία. Ειδεμή, στις 30 Μαρτίου, το Λονδίνο πέφτει στα βαθιά. Και η βρετανική οικονομία ακροβατεί στο χείλος του γκρεμού.  

Το βρετανικό εμπόριο δέχεται το πρώτο πλήγμα

Μέχρι στιγμής, η Βρετανία εμπορεύεται με άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. χωρίς να επιβαρύνεται με τελωνειακούς ελέγχους ή δασμούς, χάρη στους κοινοτικούς κανονισμούς. Από τις 29 Μαρτίου, το Λονδίνο θα πρέπει πλέον να διαπραγματεύεται με την Ε.Ε. υπό τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα ενεργοποιηθούν αυτόματα τακτικοί έλεγχοι και Βρετανία και Ε.Ε. θα πρέπει να πληρώνουν δασμούς για τα εισαγόμενα προϊόντα.

Ορισμένοι δασμοί θα είναι πιο τσουχτεροί από άλλους. Οι υψηλότεροι, σύμφωνα με τον «Independent», θα αφορούν τους βρετανούς αγρότες, οι οποίοι θα βρεθούν ξαφνικά αντιμέτωποι με δασμούς 30%-40% στις εξαγωγές τους, καθιστώντας αρκετές μη βιώσιμες. Χαμηλότεροι αναμένονται οι δασμοί σε είδη όπως τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων (περίπου 5%).

Οι συγκεκριμένοι δασμοί είναι αυτοί που επιβάλλει η Βρετανία τώρα, ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. στις χώρες εκτός Ένωσης. Μετά τις 29 Μαρτίου του 2019, θα βρεθεί αναπόφευκτα κι εκείνη από την αντίπερα όχθη.

Η βρετανική οικονομία

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια ποια θα είναι η τύχη της βρετανικής οικονομίας μετά το Brexit. Ευοίωνο ή δυσοίωνο το μέλλον, το σίγουρο είναι ότι ο πρώτος καιρός θα είναι δύσκολος. Και ο δρόμος  αβέβαιος. Σύμφωνα με το πιο απαισιόδοξο σενάριο, εκείνο του υπουργείου Οικονομικών πριν από το δημοψήφισμα που άνοιξε τον δρόμο για το Brexit, η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε., και μάλιστα χωρίς συμφωνία, «θα ρίξει τη χώρα σε ύφεση και θα οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση της ανεργίας».

Σε αριθμούς, αυτό το σενάριο είναι χειρότερο από την κρίση του 2008: πτώση της στερλίνας έως και 15%, άνοδος του πληθωρισμού 2,7% και εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι μέσα σε διάστημα δύο ετών.

Στον τομέα των επιχειρήσεων, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε το Ινστιτούτο Διευθυντών της Βρετανίας προ ημερών, μία στις πέντε επιχειρήσεις θα εξετάσει το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης στην Ευρώπη εάν αποβούν άκαρπες οι διαπραγματεύσεις για το Brexit.

Αύξηση των τιμών στα καταστήματα και ελλείψεις

 Οι Βρετανοί θα αντιληφθούν το Brexit από τις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ και των λοιπών καταστημάτων. Περίπου το 30% των τροφίμων που καταναλώνουν οι Βρετανοί ημερησίως προέρχεται από την Ε.Ε., εκ των οποίων τα περισσότερα φρέσκα, σύμφωνα με το περιοδικό «Time». Εάν τελικά το Λονδίνο δεν εξασφαλίσει το πολυπόθητο deal, υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος να καταρρεύσουν οι αλυσίδες εφοδιασμού που προμηθεύουν φρέσκα τρόφιμα στα καταστήματα. Από την άλλη πλευρά, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές δεν θα έχουν καμία εγγύηση ότι τα βρετανικά προϊόντα έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με τα αυστηρά πρότυπα της Ε.Ε. Από τη στιγμή δε που η Βρετανία δεν θα έχει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ένωση, τα προϊόντα που θα διακινούνται θα πρέπει να ελέγχονται.

No deal σημαίνει επίσης νέοι τελωνειακοί κανονισμοί, το οποίο ενδεχομένως να αφορά και τα φάρμακα. Τον Ιούλιο, η γαλλική φαρμακευτική εταιρεία Sanofi δήλωσε ότι αποθηκεύει φάρμακα στη Βρετανία, προκειμένου να αυξήσει τα αποθέματά της σε περίπτωση μη συμφωνίας. Το ίδιο ακριβώς προτίθεται να κάνει η Εθνική Υπηρεσία Υγείας της Βρετανίας.

Βρετανοί στο εξωτερικό και Ευρωπαίοι στη Βρετανία

 Εξίσου σημαντικό είναι τι θα συμβεί με όλους αυτούς τους ανθρώπους που ζουν στο εξωτερικό, είτε τους Βρετανούς που διαμένουν σε χώρες της Ε.Ε. είτε με τους Ευρωπαίους που διαμένουν στη Βρετανία. Στη μετά Brexit εποχή, και μάλιστα χωρίς συμφωνία, οι άνθρωποι αυτοί θα χάσουν πλέον το νόμιμο στάτους τους, το οποίο σημαίνει ότι θα βρεθούν ξαφνικά «εξωγήινοι» στη χώρα που θεωρούν σπίτι τους.  

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιμένουν ότι στόχος είναι να υπάρξει ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ώστε να αποφευχθεί αυτό. Όπως όμως ισχύει για όλα τα συμφωνηθέντα, το ίδιο ισχύει και για τους Ευρωπαίους και τους Βρετανούς πολίτες: τα δικαιώματά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη συμφωνία.

Οι Βρετανοί βουλευτές υποστηρίζουν ότι χρησιμοποιούν τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών ως δυνατό χαρτί στις διαπραγματεύσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητεί μετ’ επιτάσεως να εξακολουθήσουν οι Ευρωπαίοι να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα. Το Λονδίνο διαφωνεί, αναφέρει το BBC. 

Έντονη συζήτηση γίνεται για τους Ευρωπαίους που εγκαταστάθηκαν πρόσφατα στη Βρετανία. Η Μέι έχει δηλώσει ότι θα μπορούν να παραμείνουν έστω και αν δεν υπάρξει συμφωνία. Βέβαιο ότι δεν θα έχουν πρόβλημα είναι για όσους όσοι έχουν αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης παραμονής, το οποίο έχουν εξασφαλίσει εφόσον ζουν σε βρετανικό έδαφος επί πέντε συναπτά έτη.

Η 3Million πάντως, μία ομάδα η οποία εκπροσωπεί τους Ευρωπαίους που ζουν στη Βρετανία, τονίζει ότι οι άνθρωποι αυτοί βιώνουν ένα νέο πολιτικό τοπίο και μια άνευ προηγουμένου αβεβαιότητα για το τι μέλλει γενέσθαι μετά το Brexit.

Περιορισμοί στα ευρωπαϊκά funds

Το Σίτι όσο η Βρετανία είναι μέλος της Ε.Ε. έχει τα λεγόμενα «δικαιώματα διαβατηρίου». Αυτό σημαίνει ότι τράπεζες, επενδυτικές Βρετανίας, ΗΠΑ, Ασίας, οι οποίες έχουν κεντρικά γραφεία στο Λονδίνο έχουν άμεση, ελεύθερη πρόσβαση σε ολόκληρη την Ε.Ε. 

Τη μετά Brexit εποχή αυτό δεν θα ισχύει πλέον. Στόχος της Βρετανίας ήταν να εξακολουθήσει να ισχύει κάποιου είδους ειδικό καθεστώς για το Σίτι - αν και στη Λευκή Βίβλο της Μέι εγκαταλείφθηκε το αίτημα. Τώρα, η Μέι θέλει να εντάξει τις τράπεζες στην εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε.. Οι Βρυξέλλες ωστόσο απαντούν ότι οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες δεν είναι εμπόριο. Και το Λονδίνο, σύμφωνα με την «Guardian», απειλεί να βάλει περιορισμούς στη δραστηριότητα εκατοντάδων ευρωπαϊκών funds, που έχουν την έδρα τους στο Σίτι.