H παγκόσμια οικονομία τα έχει καταφέρει θαυμάσια, καθώς για 11 συνεχή τρίμηνα έχει αναπτυχθεί με (ετησιοποιημένο) ρυθμό 4%. Πρόκειται για την ισχυρότερη ανάπτυξη εδώ και 30 χρόνια. Παρόλα αυτά ο παγκόσμιος πληθωρισμός παραμένει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Είναι ένας «ενάρετος» συνδυασμός, που γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακός με δεδομένο τον τριπλασιασμό των τιμών του πετρελαίου μετά το 2003, τη στιγμή μάλιστα που τα περασμένα πετρελαϊκά σοκ είχαν προκαλέσει στασιμοπληθωρισμό.
Ο κόσμος έχει μέχρι στιγμής αντισταθμίσει το ακριβό πετρέλαιο με δύο ισχυρά οικονομικά «όπλα».
Το πρώτο είναι το άνοιγμα και η ενσωμάτωση στην παγκόσμια οικονομία της Κίνας, της Ινδίας και των άλλων αναδυόμενων οικονομιών, εξέλιξη που έχει δώσει στην παγκόσμια προσφορά αγαθών και υπηρεσιών τη μεγαλύτερη ώθησή της μετά την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.
Η μαζική εισροή φθηνής εργατικής δύναμης στην παγκόσμια αγορά έχει τονώσει τον ανταγωνισμό και έχει μειώσει σημαντικά το κόστος των προϊόντων. Παράλληλα, η απειλή πολλών πολυεθνικών εταιρειών ότι θα μετακινήσουν την παραγωγή τους από τη Δύση στην Ανατολή έχει επιπλέον κρατήσει υπό έλεγχο τους μισθούς, βοηθώντας στη συγκράτηση του πληθωρισμού.
Ο δεύτερος παράγων που έχει αντισταθμίσει τις υψηλές τιμές του πετρελαίου, είναι ότι μετά το 2001-02 που έσπασε η «φούσκα» της «νέας οικονομίας», οι κεντρικές τράπεζες έριξαν στην αγορά άφθονο φθηνό χρήμα. Το 2003 τα μέσα βραχυπρόθεσμα επιτόκια στις επτά πλουσιότερες οικονομίες (G7) έπεσαν στο χαμηλότερο σημείο τους στην ιστορία.
Επειδή ο πληθωρισμός παρέμεινε χαμηλός μέχρι σήμερα, οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν βιαστεί να «μαζέψουν» την υπερβάλλουσα νομισματική ρευστότητα αυξάνοντας τα επιτόκια. Το φθηνό χρήμα έχει ενθαρρύνει τα νοικοκυριά να δανειστούν μαζικά και να τονώσουν τη ζήτηση παντού στον κόσμο (όμως σε μερικές περιπτώσεις, όπως στον τομέα ακινήτων, ορισμένοι αναλυτές μιλάνε για νέα «φούσκα» τιμών).
Αυτός ο συνδυασμός αύξησης της προσφοράς και του ανταγωνισμού από την πλευρά της προσφοράς και, από την άλλη, της ενίσχυσης της ζήτησης χάρη στο φθηνό χρήμα, έχει αντισταθμίσει το βάρος των υψηλών τιμών στα καύσιμα κι έχει εγκαθιδρύσει τον κάποτε αδιανόητο συνδυασμό ισχυρής ανάπτυξης και χαμηλού πληθωρισμού.
Ομως, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η εποχή του φθηνού χρήματος πλησιάζει στο τέλος της. Ολες οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες «σφίγγουν» τη νομισματική τους πολιτική αυξάνοντας τα επιτόκιά τους.
Οι αγορές συνειδητοποιούν ότι τα επιτόκια ίσως αυξηθούν περισσότερο από ό,τι περίμεναν. Μακροπρόθεσμα τα επιτόκια πρέπει να αυξηθούν περίπου όσο και η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ. Βέβαια, χωρίς το φθηνό χρήμα, σταδιακά το ακριβό πετρέλαιο θα γίνει πιο οδυνηρά αισθητό.
Η πρόσφατη αστάθεια των χρηματιστηρίων αποτελεί υπενθύμιση ότι αργά ή γρήγορα ο «ενάρετος κύκλος» θα σπάσει: είτε η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί είτε ο πληθωρισμός θα αυξηθεί. Ο πληθωρισμός δεν πρόκειται να εκτιναχθεί στα ύψη, όμως ασφαλώς θα «τσιμπήσει» προς τα πάνω.
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ-ΜΠΕ