Τα συμπεράσματα της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Τις πρώτες πρωινές ώρες, έπειτα από εννέα ώρες σκληρών διαπραγματεύσεων, κατέληξαν τελικά σε συμφωνία για το μεταναστευτικό οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το αίσιο αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες ανακοινώθηκε από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Οι λεπτομέρειες ωστόσο της συμφωνίας, που χαρακτηρίστηκε καθοριστική για το μέλλον της ΕΕ, ανακοινώθηκαν λίγο αργότερα.    

1. Στα βασικά σημεία του κειμένου αναφέρεται ότι το  Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει ότι η καλή λειτουργία της πολιτικής της ΕΕ βασίζεται σε συνολική προσέγγιση για τη μετανάστευση, η οποία συνδυάζει αποτελεσματικότερο έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, αυξημένη εξωτερική δράση και τις εσωτερικές πτυχές, σύμφωνα με τις αρχές και τις αξίες της ΕΕ.
2. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι αποφασισμένο να συνεχίσει και να ενισχύσει την πολιτική αυτή, ώστε να αποφευχθεί η επιστροφή στις ανεξέλεγκτες ροές του 2015 και να αναχαιτισθεί περαιτέρω η παράνομη μετανάστευση από όλες τις υπάρχουσες και νέες οδούς.
3. Όσον αφορά την οδό της Κεντρικής Μεσογείου, θα πρέπει να ενταθούν περαιτέρω οι προσπάθειες για την αναχαίτιση των παράνομων διακινητών που δρουν από τη Λιβύη ή από άλλες χώρες. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει εν προκειμένω την Ιταλία και άλλα κράτη-μέλη της πρώτης γραμμής. Θα αναβαθμίσει την υποστήριξή της προς την περιοχή του Σαχέλ, την ακτοφυλακή της Λιβύης, τις παράκτιες και νότιες κοινότητες, τις ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής, τις εκούσιες επιστροφές σε ανθρωπιστικό πλαίσιο, τη συνεργασία με άλλες χώρες καταγωγής και διέλευσης, καθώς και την εθελοντική επανεγκατάσταση. Όλα τα σκάφη που επιχειρούν στη Μεσόγειο πρέπει να σέβονται τους εφαρμοστέους νόμους και να μην παρεμποδίζουν τις επιχειρήσεις της λιβυκής ακτοφυλακής.
4. Όσον αφορά την οδό της Ανατολικής Μεσογείου, απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες για να υλοποιηθεί πλήρως η Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, να αποτραπούν νέες διελεύσεις από την Τουρκία και να σταματήσουν οι ροές. Η συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας και οι διμερείς συμφωνίες επανεισδοχής θα πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως χωρίς διακρίσεις έναντι όλων των κρατών μελών. Απαιτούνται επειγόντως περισσότερες προσπάθειες ώστε να εξασφαλισθούν ταχείες επιστροφές και να αποφευχθεί η ανάπτυξη νέων θαλάσσιων ή χερσαίων οδών. Η συνεργασία με τους εταίρους της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων και η υποστήριξή προς αυτούς εξακολουθούν να είναι κρίσιμης σημασίας για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές, την αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης, την αύξηση των ικανοτήτων για την προστασία των συνόρων και τη βελτίωση των διαδικασιών επιστροφής και επανεισδοχής. Υπό το πρίσμα της πρόσφατης αύξησης των ροών στη Δυτική Μεσόγειο, η ΕΕ θα στηρίξει, οικονομικά και με άλλους τρόπους, όλες τις προσπάθειες των κρατών μελών, ιδίως της Ισπανίας, και των χωρών καταγωγής και διέλευσης, ιδίως του Μαρόκου, για την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης.
5. Προκειμένου να εξαρθρωθεί οριστικά το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών, ώστε να αποφεύγονται οι τραγικές απώλειες ζωών, επιβάλλεται να εκλείψουν τα κίνητρα για την πραγματοποίηση επικίνδυνων ταξιδιών. Αυτό απαιτεί νέα προσέγγιση βασισμένη σε κοινές ή συμπληρωματικές δράσεις των κρατών-μελών όσον αφορά την αποβίβαση όσων διασώζονται από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Εν προκειμένω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διερευνήσουν αμελλητί την έννοια των περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης, σε στενή συνεργασία με σχετικές τρίτες χώρες, καθώς και με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Οι πλατφόρμες αυτές θα πρέπει να λειτουργούν κάνοντας διάκριση των επιμέρους καταστάσεων, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου και χωρίς να δημιουργείται παράγοντας έλξης.
6. Στο έδαφος της ΕΕ, η μέριμνα αυτών που διασώζονται, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, θα πρέπει να αναλαμβάνεται βάσει κοινής προσπάθειας, μέσω της μεταγωγής σε ελεγχόμενα κέντρα που δημιουργούνται σε κράτη μέλη, μόνο σε εθελοντική βάση, εφόσον η ταχεία και ασφαλής επεξεργασία επιτρέπει, με πλήρη στήριξη της ΕΕ, να γίνεται διάκριση μεταξύ των παράτυπων μεταναστών, οι οποίοι θα επιστρέφονται, και εκείνων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, για τους οποίους θα εφαρμόζεται η αρχή της αλληλεγγύης. Όλα τα μέτρα στο πλαίσιο αυτών των ελεγχόμενων κέντρων, συμπεριλαμβανομένων της μετεγκατάστασης και της επανεγκατάστασης, θα λαμβάνονται σε εθελοντική βάση, με την επιφύλαξη της μεταρρύθμισης της διαδικασίας του Δουβλίνου.
7. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφωνεί να δρομολογηθεί η δεύτερη δόση του Μηχανισμού για τους πρόσφυγες στην Τουρκία και, παράλληλα, να μεταφερθούν 500 εκατομμύρια ευρώ από το 11ο αποθεματικό του ΕΤΑ στο Ευρωπαϊκό καταπιστευματικό Ταμείο εκτάκτου ανάγκης για την Αφρική. Επιπλέον, καλούνται τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν περαιτέρω στο Ευρωπαϊκό καταπιστευματικό Ταμείο εκτάκτου ανάγκης για την Αφρική με σκοπό την αναπλήρωση των πόρων του.
8. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της μετανάστευσης στον πυρήνα του, απαιτείται μια εταιρική σχέση με την Αφρική, στόχος της οποίας να είναι ο ουσιαστικός κοινωνικοοικονομικός μετασχηματισμός της αφρικανικής ηπείρου, με αξιοποίηση των αρχών και των στόχων όπως ορίζονται από τις αφρικανικές χώρες στην Ατζέντα 2063. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της πρέπει να αρθούν στο ύψος της πρόκλησης αυτής. Οφείλουμε να αναβαθμίσουμε την έκταση και την ποιότητα της συνεργασίας μας με την Αφρική σε ένα νέο επίπεδο. Κάτι τέτοιο δεν απαιτεί απλώς αυξημένη αναπτυξιακή χρηματοδότηση, αλλά και μέτρα για τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου που θα επιτρέψει την ουσιαστική αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων τόσο από Αφρικανούς όσο και από Ευρωπαίους. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση, την υγεία, τις υποδομές, την καινοτομία, τη χρηστή διακυβέρνηση και τη χειραφέτηση των γυναικών. Η Αφρική είναι γείτονάς μας και αυτό πρέπει να εκφραστεί μέσω αυξημένων ανταλλαγών και επαφών μεταξύ των λαών και των δύο ηπείρων σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας των πολιτών. Η συνεργασία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Αφρικανικής Ένωσης είναι ένα σημαντικό στοιχείο της σχέσης μας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητεί την περαιτέρω ανάπτυξη και προώθησή της.
9. Στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη για ευέλικτα μέσα, ώστε να είναι δυνατή η ταχεία εκταμίευση, προκειμένου να καταπολεμηθεί η παράνομη μετανάστευση. Τα ταμεία εσωτερικής ασφάλειας, ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, ασύλου και μετανάστευσης θα πρέπει συνεπώς να περιλαμβάνουν ειδικές, σημαντικές συνιστώσες για τη διαχείριση της εξωτερικής μετανάστευσης.
10. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ με ενωσιακή οικονομική και υλική στήριξη. Υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη για αποτελεσματικότερη επιστροφή των παράτυπων μεταναστών. Σε αμφότερα τα πεδία, ο υποστηρικτικός ρόλος του FRONTEX, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της συνεργασίας με τρίτες χώρες, θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω μέσω αύξησης των πόρων και ενίσχυσης της εντολής του. Εκφράζει δε ικανοποίηση για την πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις για πιο αποτελεσματική και συνεκτική ευρωπαϊκή πολιτική επιστροφών.
11.  Όσον αφορά την κατάσταση στο εσωτερικό της ΕΕ, οι δευτερογενείς μετακινήσεις αιτούντων άσυλο μεταξύ κρατών μελών ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και του κεκτημένου του Σένγκεν. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία εσωτερικά μέτρα νομοθετικού και διοικητικού χαρακτήρα για την αντιμετώπιση των μετακινήσεων αυτών και να συνεργάζονται στενά μεταξύ τους προς τον σκοπό αυτόν.
12. Όσον αφορά τη μεταρρύθμιση για ένα νέο κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος χάρη στις άοκνες προσπάθειες της βουλγαρικής και των προηγούμενων Προεδριών. Αρκετοί φάκελοι βρίσκονται στο στάδιο της οριστικοποίησης. Απαιτείται να εξευρεθεί συναίνεση σχετικά με τον κανονισμό του Δουβλίνου, ώστε η μεταρρύθμισή του να βασίζεται σε μια ισορροπία μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης, λαμβάνοντας υπόψη τα πρόσωπα που αποβιβάζονται μετά από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Απαιτείται επίσης περαιτέρω εξέταση της πρότασης για τις διαδικασίες ασύλου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη να βρεθεί γρήγορα λύση για όλη τη δέσμη και καλεί το Συμβούλιο να συνεχίσει να εργάζεται για την ολοκλήρωση της προσπάθειας το συντομότερο δυνατόν. Κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου θα υπάρξει έκθεση για την πρόοδο.
13.