Κινέζοι και Αμερικανοί ανοίγουν και πάλι τον φάκελο των ναυπηγείων και της ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Πρώτος ο κινεζικός όμιλος Cosco, μετά την εξαγορά του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά, έθεσε επί τάπητος τα σχέδιά του για την αναγέννηση της ναυπηγοεπισκευής στο Πέραμα. Ακολούθησε ο ελληνοαμερικανικός όμιλος ONEX, με επικεφαλής τον Πάνο Ξενοκώστα, ο οποίος έχει κάνει το μεγάλο βήμα για να πάρει στην κατοχή του τα Ναυπηγεία Σύρου.
Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
Κινέζοι και Αμερικανοί ανοίγουν και πάλι τον φάκελο των ναυπηγείων και της ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Πρώτος ο κινεζικός όμιλος Cosco, μετά την εξαγορά του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά, έθεσε επί τάπητος τα σχέδιά του για την αναγέννηση της ναυπηγοεπισκευής στο Πέραμα. Ακολούθησε ο ελληνοαμερικανικός όμιλος ONEX, με επικεφαλής τον Πάνο Ξενοκώστα, ο οποίος έχει κάνει το μεγάλο βήμα για να πάρει στην κατοχή του τα Ναυπηγεία Σύρου.
Παράλληλα ο μεγάλος ασθενής, τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, βρίσκεται σε πορεία εκκαθάρισης (ανεξάρτητα από το τελικό κόστος απεμπλοκής των ναυπηγείων από το προηγούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς), ενώ και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας καταβάλλουν προσπάθειες να μειώσουν τις οφειλές και να προσελκύσουν επενδύσεις, προκειμένου να διεκδικήσουν και αυτά μερίδιο από την πίτα που δείχνει ότι θα αυξηθεί. Τέλος και τα ναυπηγεία της Χαλκίδας, υποδέχονται μικρότερα εμπορικά πλοία για επισκευές.
Η απουσία
Πριν από περισσότερο από 12 μήνες η Ελλάδα ήταν σχεδόν ολοσχερώς απούσα από τις ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες. Δεν υπήρχε διαθέσιμη δεξαμενή για τα μεγάλα πλοία, τόσο της ακτοπλοΐας και της κρουαζιέρας όσο και για τα ποντοπόρα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να έχουν γεμίσει δεξαμενές ακόμα και στη Μάλτα, που δεν φημίζεται ανάμεσα στις ναυτιλιακές εταιρείες για το Know how, που διαθέτει, ενώ στην Τουρκία είχε δημιουργηθεί το αδιαχώρητο, κυρίως από ελληνόκτητα πλοία.
Στην Ελλάδα ο κλάδος βρισκόταν στο ναδίρ, αλλά η προοπτική εισόδου της Cosco στον ΟΛΠ, και τα σχέδιά της που είχαν δει το φως της δημοσιότητας, είχαν δώσει ελπίδες. Ο κινεζικός όμιλος λίγους μήνες αργότερα αποκάλυψε πλήρως τα σχέδιά του. Να κάνει τον Πειραιά κόμβο ναυπηγοεπισκευής στην ανατολική Μεσόγειο, με εγκατάσταση νέας πλωτής δεξαμενής και προσέλκυση 350-450 πλοίων ανά έτος μέσω καλύτερης τιμολόγησης των υπηρεσιών, αυξημένης αξιοπιστίας και γρήγορης εξυπηρέτησης.
Αρχικά έκανε εκτεταμένες επισκευές σε όλες τις διαθέσιμες δεξαμενές και έφερε και μια πλωτή δεξαμενή 80.000 τόνων. Τη μεγαλύτερη που διαθέτει ο ΟΛΠ. Μέχρι σήμερα όμως, διότι τα σχέδια των Κινέζων δεν σταματούν εδώ. Στο στόχαστρό τους έχει μπει η μεγάλη δεξαμενή των 500.000 τόνων του Σκαραμαγκά, ενώ έχει αναφερθεί και η περίπτωση να φέρει και δεύτερη δεξαμενή στο λιμάνι, σε δεύτερη φάση πάντως, αυτή τη φορά 130.000 τόνων. Επίσης οι Κινέζοι σχεδιάζουν να αναπτύξουν στις εγκαταστάσεις τους και υπηρεσίες για επισκευές σκαφών αναψυχής. Δρομολογείται η κατασκευή επισκευαστικού προβλήτα mega yaght στην Περιοχή Γ1, με την εγκατάσταση synchrolift 8.500 τόνων.
Παράλληλα καταστρώνουν σχέδιο marketing ώστε να προσελκύσουν και Έλληνες πλοιοκτήτες. Το σημείο αυτό, όμως, θεωρείται και το πιο αμφίρροπο διότι παράλληλα επαφές και σχέσεις με ελληνικές αλλά και ξένες εταιρείες αναπτύσσουν και μεγάλες εταιρείες της ναυπηγοεπισκευής στη χώρα μας.
Σε ορίζοντα πενταετίας ή και δεκαετίας τα στελέχη της Cosco, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, σχεδιάζουν να «πατήσουν» στους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς του ΙΜΟ προκειμένου να δώσουν ώθηση στη ζώνη.
Σε πρώτη φάση εξετάζουν το θέμα του ballast water treatment convention, σύμφωνα με τον ΙΜΟ, ενώ θα συνδυαστεί και με τη χρήση του LNG ως ναυτιλιακό καύσιμο.
Η νέα δεξαμενή
Η πλωτή δεξαμενή ήλθε από την Κίνα, τοποθετημένη στο ειδικά κατασκευασμένο για τέτοιες μεταφορές πλοίο Xin Guang Hua. Μπορεί να «σηκώσει» πλοία τύπου postpanamax, έχει μήκος 240 μέτρα, πλάτος 45 μ., βάθος 18 μ., και ανυψωτική ικανότητα 22.000 τόνων.
Η συγκεκριμένη δεξαμενή θα λύσει το πρόβλημα έλλειψης μεγάλων διαθέσιμων κλινών, προκειμένου να μπορούν να εξυπηρετηθούν στην Ελλάδα τα μεγάλα πλοία της ακτοπλοΐας, αλλά και κρουαζιερόπλοια, καθώς και ποντοπόρα πλοία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα προηγούμενα χρόνια τα τουρκικά κυρίως ναυπηγεία είχαν γεμίσει με ελληνόκτητα πλοία, αφού στην Ελλάδα δεν υπήρχαν δεξαμενές για να κάνουν επισκευές. Ένα μόνο τουρκικό ναυπηγείο, με 200 περίπου πλοία τον χρόνο, μέχρι και το 2017 στηριζόταν κατά 50% περίπου σε επισκευές που έκαναν εκεί ελληνικά πλοία.
Η δεξαμενή με την ονομασία Πειραιάς III τοποθετήθηκε εκεί που βρισκόταν πριν η Πειραιάς II, η οποία θα μεταφερθεί στον ανατολικό προβλήτα της ναυπηγοεπισκευής.
Στο συγκεκριμένο σημείο πραγματοποιήθηκαν έργα εκβάθυνσης της λιμενολεκάνης μέχρι και 20 μέτρα, εγκατάσταση νέων δικτύων ηλεκτροδότησης και υδροδότησης, αλλά και τοποθέτηση τεσσάρων ναυδέτων για την αγκυροβόληση των πλοίων. Σημειώνεται ότι η σύμβαση παραχώρησης μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και ΟΛΠ Α.Ε. προβλέπει συνολικές επενδύσεις 55 εκατομμυρίων ευρώ για τη βελτίωση των υποδομών στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη συμπεριλαμβανομένων των πλωτών δεξαμενών, τις οποίες ΟΛΠ έχει δεσμευτεί να ολοκληρώσει εντός της πρώτης 5ετίας. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η επένδυση των Κινέζων στη ναυπηγοεπισκευή θα ξεπεράσει κατά πολύ τα 55 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που προβλέπεται από τη σύμβαση παραχώρησης.
Σημειώνεται ότι σε έγγραφα εργασίας ανάμεσα σε διπλωμάτες των δύο χωρών έχει αναφερθεί ότι οι Κινέζοι θέλουν να αναπτύξουν τη ναυπηγοεπισκευή στον ΟΛΠ, αλλά να αποκτήσουν ίσως και ναυπηγείο προκειμένου να έχουν βάση στην Ευρώπη. Το project αυτό θεωρείται πολύ σημαντικό, διότι μέχρι τώρα για τα πλοία που κατασκευάστηκαν σε κινεζικά ναυπηγεία, δεν υπήρχε μια βάση στην Ευρώπη προκειμένου να αναλάβουν εργασίες επισκευαστικές ή άλλες εργασίες.
Η θέση αυτή θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική και για την Ελλάδα, η οποία μπορεί να συγκεντρώσει πλοία, που έχουν κατασκευαστεί στην Κίνα, από όλη τη Μεσόγειο. Σημειώνεται επίσης ότι ο κινεζικός όμιλος έχει καταβάλει προσπάθειες προκειμένου να εκδώσει άδεια λειτουργίας ναυπηγείου.
Τη μεγάλη σημασία που δίνει η Κίνα σε αυτό τον τομέα δείχνει και η επίσκεψη του Κινέζου πρέσβη στη Αθήνα. Επίσημη επίσκεψη πραγματοποίησε ο πρέσβης της Κίνας Mr. Ζou Xiaoli στις εγκαταστάσεις της ΝΕΖ Περάματος όπου και ξεναγήθηκε από τον διευθύνοντα σύμβουλο Captain Fu Chengqiu και στελέχη της ΟΛΠ Α.Ε. Ο κ. πρέσβης είδε τη νέα μεγάλη πλωτή δεξαμενή «ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΙΙΙ» και ενημερώθηκε για την πρόοδο των επενδύσεων που προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς και σε αυτή τη σημαντική λιμενική δραστηριότητα.
Ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΛΠ, Captain Fu Chengqiu, επεσήμανε τις μεγάλες αναπτυξιακές εξελίξεις που δρομολογούνται στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη με την υλοποίηση των εκτεταμένων εργασιών βελτίωσης των υποδομών.
Ανεβαίνει και η Σύρος
Από κοντά βρίσκονται και τα ναυπηγεία της Σύρου που μέσα στον χειμώνα υποδέχθηκαν τα πρώτα πλοία για επισκευές, μετά από απουσία εργασιών για ένα χρόνο περίπου. Ο όμιλος ONEX συμφερόντων του Ελληνοαμερικάνου επιχειρηματία Πάνου Ξενοκώστα βρίσκεται σε διαδικασία δημιουργίας ναυπηγικής βάσης στη Σύρο. Η ΟΝΕΧ SHIPYARDS στοχεύει να καταστήσει το Νεώριο ως την πρώτη επιλογή για τις ναυπηγοεπισκευές στη Μεσόγειο. Στα άμεσα σχέδια του ομίλου πέραν του συνολικού εκσυγχρονισμού που έχει αρχίσει μέσω ενδιάμεσης εταιρείας και μέχρι το τέλος Μαΐου είχε ξεπεράσει ήδη κατά πολύ τα 3 εκατομμύρια ευρώ που είναι η εγκατάσταση μίας μεγαλύτερης aframax χωρητικότητας 130.000 DWT (Dead Weight Tonnage) δεξαμενής. Μιας επένδυση της τάξης των 30 εκατομμυρίων ευρώ η οποία θα φέρει και το όνομα του αείμνηστου Ιωάννη Γουλανδρή, κάτι το όποιο είναι προσωπική απόφαση του Π. Ξενοκώστα προς τιμήν του ευεργέτη και ανθρώπου που αγάπησε και έφτιαξε το Νεώριο στη σημερινή του μορφή.
Στόχος της ΟΝΕΧ είναι η επίτευξη ανταγωνιστικού κόστους μέσα σε ανταγωνιστικά εγγυημένο χρόνο παράδοσης, αλλά και ταυτόχρονα με τα υψηλότερα ποιοτικά standards της αγοράς.
Το ναυπηγείο θα προσαρμοστεί - επικεντρωθεί στη δυνατότητα κατασκευής πλοίων αλουμινίου (και χάλυβα) μέχρι 140m. Για τον σκοπό αυτό η ONEX SHIPYARDS έχει προχωρήσει σε στρατηγική συνεργασία με τον μεγάλο γαλλικό όμιλο OCEA. Η συνεργασία αυτή μέσα από best practices, αυτοματισμούς, και γενικότερα την εφαρμογή μεθόδων υψηλής τεχνολογίας και εργονομίας θα καταστήσει ξανά δυνατή και ανταγωνιστική την κατασκευή τέτοιων πλοίων στην Ελλάδα.
Όπως δήλωσε ο κ. Πάνος Ξενοκώστας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ONEX SHIPYARDS: «Απόφασή μας είναι να καταστήσουμε ξανά την Ελλάδα ναυπηγοεπισκευαστική και ναυπηγική χώρα. Επικεντρωνόμαστε στο τρίπτυχο: κόστος - ποιότητα - χρόνος, κάτι το οποίο στα Ναυπηγεία Νεωρίου ήδη προσφέρουμε εγγυημένα. Αυτό είναι δεδομένο. Για να επιτευχθεί όμως και η μετατροπή της Ελλάδας σε ναυπηγική χώρα και όχι μόνο ναυπηγοεπισκευής, πέρα από τη μεταφορά ειδικής τεχνογνωσίας από το εξωτερικό με παράλληλη αξιοποίηση της εγχώριας τεχνογνωσίας και εμπειρίας, τις απαραίτητες επενδύσεις σε αυτοματισμούς και εργονομία στην Ελλάδα, απαιτείται πάνω από όλα η δημιουργία κατάλληλου και ανταγωνιστικού διεθνώς ναυτιλιακού χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος.
Σε αυτό, ο όμιλός μας μαζί με τους κατάλληλους ειδικούς διεθνείς συνεργάτες του θα εργαστεί με όλες τους τις δυνάμεις. Η Ελλάδα είναι ήδη μια ναυτιλιακή υπερδύναμη και οικονομία που πρωταγωνιστεί παγκόσμια σε αυτό τον τομέα και πιστεύω βαθιά πως μπορούμε να τη μετατρέψουμε και σε μια καθετοποιημένη ναυτιλιακή οικονομία με επίκεντρο τα ναυπηγεία μέσα από συγκεκριμένες ειδικές παρεμβάσεις σε εγχώριο, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Γνωρίζουμε τι ακριβώς απαιτείται και θα το πράξουμε, όπως και κάνουμε ακατάπαυστα τους τελευταίους μήνες επιστρέφοντας στη ζωή το “ιερό δισκοπότηρο” της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας, το Νεώριο».
Ο Όμιλος διαθέτει μεγάλη εμπειρία και σε εξειδικευμένες υπηρεσίες εκσυγχρονισμού και έξυπνες αξιοποιήσεις offshore πλατφορμών εξόρυξης υδρογονανθράκων.
Το Ναυπηγείο της Σύρου, σύμφωνα με τα σχέδια της ΟΝΕΧ, θα πρωταγωνιστήσει και σε υποστήριξη πλατφορμών αμυντικών εφαρμογών: θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει όλες τις πλατφόρμες του πολεμικού μας ναυτικού αλλά και των συμμαχικών δυνάμεων.
Επίσης η ONEX SHIPYARDS θα παράσχει όλη την απαραίτητη υποδομή για την κατασκευή και επισκευή όλων των ναυτικών πλατφορμών του ΝΑΤΟ προκειμένου να εκπληρώσει τις συνεχείς ανάγκες του στόλου του Ελληνικού Ναυτικού, του στόλου των Ηνωμένων Πολιτειών και των στόλων συμμαχικών δυνάμεων που δραστηριοποιούνται στην Ανατολική Μεσογείου. Συγκεκριμένα, τα Ναυπηγεία Νεωρίου θα είναι ικανά για κατασκευές στρατιωτικών προτύπων και μπορούν να φιλοξενήσουν: αντιτορπιλικά, πυραυλάκατους, καταδρομικά, Φρεγάτες, Περιπολικά, Υποβρύχια, ναρκαλιευτικά, ταχύπλοα σκάφη από αλουμίνιο.
Ο κοινωνικός ρόλος του ναυπηγείου
Επίσης, οι δραστηριότητες του ONEX Group δεν θα σταματήσουν μόνο στην επαναλειτουργία του Νεωρίου αλλά θα επεκταθούν και στην ανάδειξη του γενικότερου κοινωνικού του ρόλου για το νησί της Σύρου. Συγκεκριμένα, ο όμιλος επισημαίνει ότι έχει ήδη υποβάλει σχέδιο στον Δήμο Σύρου-Ερμούπολης για την αξιοποίηση του παλιού Στρατοπέδου Ζαφείρη για το οποίο προτείνει τα εξής:
1. Ο όμιλος έχει δείξει ενδιαφέρον και για την αξιοποίηση των ακινήτων Λαδόπουλου. Αναμένει τις απαντήσεις από το ΥΠΕΘΑ σχετικά με τη διαδικασία αξιοποίησης των χώρων ενδιαφέροντος.
Στην Ελευσίνα
Απόφαση για προσπάθεια στήριξης των Ναυπηγείων Ελευσίνας έλαβε η Έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων της «ΝΕΩΡΙΟΝ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ».
Συγκεκριμένα, η απόφαση αναφέρει τα ακόλουθα: «Κατόπιν ενημέρωσης για την πορεία λειτουργίας των δύο θυγατρικών εταιριών του Ομίλου, η Έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων της εταιρείας Νεώριον αποφάσισε ομόφωνα να συνεχιστούν οι απαιτούμενες προσπάθειες για την απρόσκοπτη λειτουργία των ναυπηγείων.
Η Έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων της εταιρείας “ΝΕΩΡΙΟΝ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ” έλαβε χώρα την 14η Φεβρουαρίου 2018, ημέρα Τετάρτη και ώρα 12:00 μ. με ποσοστό απαρτίας 67,82% επί του συνόλου του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου και παρόντες μετόχους ανερχόμενους σε δεκαπέντε.
Κατόπιν ενημέρωσης για την πορεία λειτουργίας των δύο θυγατρικών εταιρειών του Ομίλου, αποφασίστηκε ομοφώνως να συνεχιστούν οι απαιτούμενες προσπάθειες για την απρόσκοπτη λειτουργία της θυγατρικής εταιρείας του Ομίλου με την επωνυμία “ΝΑΥΠΗΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΑΕ” και για τη μεταβίβαση της έτερης θυγατρικής εταιρείας του Ομίλου με την επωνυμία “ΝΑΥΠΗΓΙΚΕΣ ΚΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΥΡΟΥ ΑΕ”».
Ναυπηγεία Σκαραμαγκά
Σε φάση εκκαθάρισης έχουν εισέλθει τα μεγαλύτερα ναυπηγεία της ανατολικής Μεσογείου. Συγκεκριμένα, έχει εγκριθεί από το μονομελές πρωτοδικείο η αίτηση του Δημοσίου και της Τράπεζας Πειραιώς για την υπαγωγή των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά (ΕΝΑΕ) σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης. Εφόσον δεν υπάρξει κάποια ανατροπή από νομικές ενέργειες της βασικής μετόχου των ΕΝΑΕ, Privinvest, η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να εκπλειστηριάσει μέσω διεθνούς διαγωνισμού αρχικά περιουσιακά στοιχεία του εμπορικού τμήματος των ναυπηγείων και κατόπιν το στρατιωτικό. Έναν διαγωνισμό στον οποίο, εφόσον τελικά προχωρήσει, η Cosco αναμένεται να υποβάλει προσφορά τουλάχιστον για την κτιστή δεξαμενή 5 που είναι η μεγαλύτερη της Ανατολικής Μεσογείου.
Παρ’ όλα αυτά, όλα τα ενδεχόμενα για τα ναυπηγεία είναι ανοικτά, αφού δεν έχει αποκλειστεί το ενδεχόμενο να γίνει προσπάθεια να εκπλειστιαριαστούν μαζί, σε έναν όμιλο. Σημειώνεται ότι για το στρατιωτικό κομμάτι αποκλείονται όμιλοι που δεν ανήκουν στις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα να εστιάζουν επάνω από τις εγκαταστάσεις του Σκαραμαγκά αμερικανικά, γερμανικά αλλά και γαλλικά συμφέροντα.
Τα υπόλοιπα ναυπηγεία
Στη χώρα μας λειτουργούν και μια σειρά από μικρότερα ναυπηγεία, με μεγαλύτερο εξ αυτών εκείνο της Χαλκίδας. Τα Ναυπηγεία Χαλκίδας, τα Ελληνικά Ναυπηγεία Περάματος, το Ναυπηγείο Σπανόπουλου στο Πέραμα, το Ναυπηγείο Ψαρρού κατέχουν σημαντικά μερίδια, στις επισκευές μικρών εμπορικών πλοίων, στις κατασκευές μικρών φορτηγών και ακτοπλοϊκών πλοίων αλλά και στον τομέα των σκαφών αναψυχής.
Η αύξηση της κίνησης σκαφών αναψυχής στη χώρα θεωρείται ότι θα δώσει νέα ώθηση στον κλάδο αυτό. Άλλωστε ενδιαφέρον για τα σκάφη αναψυχής δείχνουν το λιμάνι της Ελευσίνας, η Σύρος, αλλά και ο ΟΛΠ.
Επισκευές
Επισκευαστικές εργασίες ύψους τουλάχιστον 670 εκατ. δολαρίων μπορούν να διεκδικήσουν οι ναυπηγοεπισκευαστικές μονάδες της χώρας μας από τη λειτουργία της επιβατηγού ναυτιλίας. Τις δυνατότητες ανάπτυξης της επισκευαστικής βιομηχανίας στη χώρα μας, παίρνοντας ως βάση τις ανάγκες της επιβατηγού ναυτιλίας, αναλύει η Ένωση Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ανάλυσης, το 2017 πραγματοποιήθηκαν εργασίες ύψους 6,1 δισ. δολαρίων, ενώ για το 2018 είναι προγραμματισμένες εργασίες αξίας 6,73 δισ. δολαρίων.
Η χώρα μας υπό δύο συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να διεκδικήσει τουλάχιστον το 10% των έργων αυτών. Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ένωσης Θεόδωρος Κόντες, από τη μια πρέπει να αναπτυχθούν οι υποδομές στα λιμάνια και τις μαρίνες, και από την άλλη να οργανωθούν τα ναυπηγεία και η ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη.
«Οι υποδομές και οι προγραμματισμοί στους λιμένες της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των νησιών μας, έχουν άμεση προτεραιότητα για την πολιτεία και θα πρέπει να παρθούν οι σωστές αποφάσεις, για να εκμεταλλευτούμε τα μέγιστα από τα ποικίλα οφέλη τους. Το παρόν καθεστώς λιμένων φαίνεται να είναι αρκετά προβληματικό, όσον αφορά την ιδιοκτησία, αλλά και τη διαχείριση αυτών. Από τα 1.000 και πλέον λιμάνια, τα 13 διοικούνται από Οργανισμούς Λιμένος που είναι ανώνυμες εταιρείες, άλλα 13 ανήκουν στο κράτος μέσω διαφόρων κρατικών οργανισμών και περίπου 70 ανήκουν στους δήμους και διοικούνται με αντίστοιχα συμβούλια Λιμενικών Ταμείων. Για τα υπόλοιπα (κυρίως μικρά) λιμάνια είναι ιδιαίτερα αμφίβολο το ιδιοκτησιακό καθεστώς, με ανύπαρκτη διοίκηση διαχείρισης» αναφέρουν χαρακτηριστικά.