Δημιουργός ενός έργου που απορεί για το πόσα μπορεί να μην ξέρουμε για τον άνθρωπο που μας γέννησε, η σκηνοθέτις Κατερίνα Μπερδέκα μετέτρεψε μία δεκασέλιδη προσωπική επιστολή σε θεατρικό κείμενο και μας μιλά για την παράσταση «Υστερόγραφο».
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Δημιουργός ενός έργου που απορεί για το πόσα μπορεί να μην ξέρουμε για τον άνθρωπο που μας γέννησε, η σκηνοθέτις Κατερίνα Μπερδέκα μετέτρεψε μία δεκασέλιδη προσωπική επιστολή σε θεατρικό κείμενο και μας μιλά για την παράσταση «Υστερόγραφο».
Εντυπωσιασμένη από το γεγονός ότι ένας άνθρωπος αφιέρωσε χρόνο να γράψει σε μια παλιά γραφομηχανή για έναν άλλον άνθρωπο, η παράσταση παρουσιάζεται από την ομάδα MeWe, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, έως τις 5 Ιουνίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 9.15 το βράδυ.
Πώς μια επιστολή μπορεί να αλλάξει όσα πίστευες για τον παππού σου; Πώς μια επιστολή μπορεί να σε αλλάξει; Πώς η ζωή μας το 2018 δανείζεται στοιχεία από το 1950; Τελειώνουν ποτέ οι φιλίες;
Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απαντήσεις μέσα από αυτό το εγχείρημα η Κατερίνα Μπερδέκα και μιλά για την παράσταση και για τα συναισθήματά της για τη σημερινή Ελλάδα.
Από πού είναι εμπνευσμένη η παράσταση;
«Από τη δεκασέλιδη επιστολή του Θανάση Κλαδούχου, συνέταιρου του παππού μου, Σταύρου Κομίνη, που έλαβα πριν περίπου είκοσι χρόνια. Η επιστολή απευθύνεται στους απογόνους του Σταύρου και περιγράφει την εικοσάχρονη συνεργασία των δυο ανδρών στο ποδηλατάδικό τους στα Λιόσια, αλλά, κυρίως, ιστορίες που είχε διηγηθεί ο Σταύρος στον Θανάση και που ήταν άγνωστες στην οικογένειά του».
Πώς τη διαμορφώσατε μέσα από τα κείμενά σας και τη σκηνοθετική σας οπτική;
«Το τελικό κείμενο της παράστασης στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην επιστολή του Θανάση Κλαδούχου. Συνυπάρχουν λίγα κείμενα δικά μου, που δηλώνουν τη δική μου σχέση με τον Σταύρο μέχρι τα έντεκα μου χρόνια, όταν και πέθανε, και πριν λάβω την επιστολή. Η σκηνοθεσία ακολουθεί την πορεία του κειμένου. Το κείμενο καταλαμβάνει τον χώρο της σκηνής και τις αισθήσεις των τεσσάρων χαρακτήρων, οι οποίοι ενσαρκώνουν τους απογόνους του και το ανακαλύπτουν. Σταδιακά, ο καθένας ξεχωριστά, στο τέλος, θα ενδυθεί τον ίδιο τον Σταύρο, στην προσπάθειά τους να μιλήσουν τα λόγια του, όπως ο Κλαδούχος αυτούσια τα μεταφέρει στο χαρτί, να τον κατανοήσουν, να αντιληφθούν τις πράξεις του, να τον συμπονέσουν, να τον αγαπήσουν, να ζήσουν την κάθε ιστορική, όσο και προσωπική στιγμή που περιγράφει».
Για τι μιλάει το «Υστερόγραφο»;
«Η ίδια η ύπαρξη της επιστολής μάς υποδεικνύει έναν άνθρωπο που αποφασίζει να γράψει σε μια παλιά γραφομηχανή, χωρίς να είναι συγγραφέας, για τον φίλο του, ώστε να κρατήσει τη μνήμη του ζωντανή, να αποκαλύψει στους απογόνους του ότι ήταν ένας σημαντικός άνθρωπος και να υπενθυμίσει πόσο σημαντική είναι η γνώση της Ιστορίας, ώστε να μπορούμε να πορευθούμε στο μέλλον. Με όχημα αυτή την επιστολή, η παράσταση μιλάει για έναν άνθρωπο, τον οποίο, αν και άμεσος πρόγονός μας, δεν γνωρίζουμε. Και για μικρά κομμάτια της Ιστορίας της Ελλάδας, την οποία, αν και πρόσφατη, δεν ξέρουμε. Το “Υστερόγραφο” είναι άνθρωποι που βουτούν στα άδυτα ενός ανθρώπου και των πράξεών του στις ιστορικές στιγμές που έζησε, για να κατανοήσουν ποιοι είναι οι ίδιοι».
Πώς η ζωή μας το 2018 δανείζεται στοιχεία από το 1950;
«Το 1950, ο Σταύρος, αφού είχε παραδώσει το όπλο του με τη Συμφωνία της Βάρκιζας και είχε γυρίσει στην Αθήνα από την εξορία του στην Ικαρία, αν και παραλίγο μαθηματικός, παρά λίγο διευθυντής στο ταχυδρομείο, παρά λίγο δικαστικός κλητήρας, πάρα λίγο όλα λόγω του πολέμου και λόγω των αριστερών του φρονημάτων, δούλευε ως μικροπωλητής. Η περιγραφή των μικροπωλητών του 1950, στην επιστολή, θα έπρεπε να μη μας είναι οικεία. Θα έπρεπε να χρειαζόταν να ανατρέξουμε σε φωτογραφίες και περιγραφές, για να την αναγνωρίσουμε. Δυστυχώς, όμως, η Ιστορία μοιάζει να μην οδεύει προς το καλύτερο σε σχέση με την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων, αλλά να βουτάει συνεχώς προς τα πίσω. Ο Σταύρος, όμοια με πολλούς άλλους, ήταν ένας νέος με ικανότητες και όνειρα που, λόγω των ιστορικών συγκυριών, δεν τα εκπλήρωσε ποτέ. Φαίνεται πως, σαν κακό αστείο, το 2018 δανείζεται στοιχεία από το 1950».
Ποια είναι τα συναισθήματά σας για τη σημερινή Ελλάδα;
«Νιώθω πως η σημερινή Ελλάδα προσπαθεί ακόμα να καταλάβει ποια είναι, ποια στοιχεία συνθέτουν τον χαρακτήρα της. Είναι λίγο από τουρκοκρατία, λίγο από επανάσταση, λίγο από Όθωνα, λίγο από Καποδίστρια, λίγο από Καταστροφή της Σμύρνης, λίγο από Κατοχή των Γερμανών, λίγο από Εμφύλιο, λίγο από Χούντα, λίγο από Μεταπολίτευση, λίγο από Πασόκ, λίγο από παγκοσμιοποίηση, λίγο από Βερολίνο, λίγο από Νέα Υόρκη και, προσφάτως, λίγο από Αριστερά. Θα με ηρεμούσε να είναι σε κάτι “πολύ από”. Το λίγο από όλα με τρομάζει».
Τι χρειαζόμαστε πραγματικά σε αυτήν τη δύσκολη φάση;
«... Αυθόρμητα, θα έλεγα δεν ξέρω. Έχω ανάγκη τη γνώση, την πίστη, την αλληλεγγύη, τη δουλειά, την αφιέρωση, την ειλικρίνεια. Αλλά μοιάζουν όλα αυτά να είναι χαρακτηριστικά ανθρώπου. Θα μπορούσαν να είναι χαρακτηριστικά μιας χώρας;».
Βλέπετε κάτι ελπιδοφόρο στον ορίζοντα;
«Είχα τη φαεινή έμπνευση να αποκτήσω μια κόρη. Δεν μου επιτρέπεται να μη βλέπω ελπίδα στον ορίζοντα. Κι όταν η όραση δυσκολεύεται, οφείλω να τη δημιουργήσω εγώ την ελπίδα».
Ταυτότητα παράστασης
Σύνθεση κειμένων - σκηνοθεσία: Κατερίνα Μπερδέκα, σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς, σχεδιασμός φωτισμών: Λευτέρης Παυλόπουλος, μουσική: Δημήτρης Παπαλάμπρου, κοστούμια: Χάρης Σουλιώτης, φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή, οργάνωση παραγωγής: Πάνος Σβολάκης. Η παράσταση επιχορηγείται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ερμηνεύουν: Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη, Αθηνά Μπερδέκα, Τάκης Σακελλαρίου, Στράτος Σωπύλης.
Πληροφορίες
Θέατρο του Νέου Κόσμου - Κάτω χώρος: Αντισθένους 7 και Θαρύπου - Αθήνα (στάση μετρό - τραμ: Συγγρού - ΦΙΞ), τηλ.: 210 9212900. Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 13 ευρώ, φοιτητικό: 10 ευρώ, ανέργων: 8 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων: καταστήματα: Seven Spots, Reload, Media Markt, βιβλιοπωλεία Ευριπίδης, τηλεφωνικά: 11876, ηλεκτρονικά: viva.gr.