Τι σημαίνει η επιθετικότητα της Τουρκίας

Οι τελευταίες εξελίξεις σηματοδοτούν σαφή κλιμάκωση της τουρκικής στάσης αλλά στο πάγιο πλαίσιο στρατηγικής της Άγκυρας, γεγονός που απαιτεί εγρήγορση χωρίς να δικαιολογεί πανικό. Ο διευθυντής στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Χαράλαμπος Τσαρδανίδης αναλύει στη «Ν» τα βασικά σημεία των τελευταίων εξελίξεων στο Αιγαίο και την Κύπρο.

• Οι κινήσεις της Τουρκίας εντάσσονται στην πάγια στρατηγική της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Βεβαίως, είναι αρκετά αναβαθμισμένος ο τρόπος με τον οποίο εκφράζει τις πάγιες θέσεις της. Στην κυπριακή ΑΟΖ παρεμπόδισε στην πράξη τη διαδικασία εκμετάλλευσης των πόρων φυσικού αερίου. Αντίστοιχα, στο ανατολικό Αιγαίο παρενέβη με ένα σοβαρό επεισόδιο το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε τραγικά αποτελέσματα.
• Στα Ίμια, όπως και σε άλλες βραχονησίδες, η Τουρκία θέλει να δείξει αποφασιστικότητα πάνω στη βάση της θεωρίας των γκρίζων ζωνών. Αυτό δημιουργεί μεγάλα διλήμματα για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Μέχρι πρότινος, η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, ανεξάρτητα από την ευόδωση του σεναρίου, παρείχε τη δυνατότητα εξευρωπαϊσμού της χώρας και την ωθούσε να υιοθετήσει αξίες και αρχές καλής γειτονίας. Όμως φαίνεται πλέον ότι οι επιλογές της Άγκυρας δεν στρέφονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Η Αθήνα λοιπόν χρειάζεται πια μία εναλλακτική στρατηγική από αυτήν του Ελσίνκι, η οποία πλέον πρόσφερε ό,τι είχε να προσφέρει.
• Σε ό,τι αφορά την κυπριακή ΑΟΖ, η Κύπρος βρίσκεται σε στενή σχέση με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και, φυσικά, την Ελλάδα. Παράλληλα, συνεργάζεται με μεγάλες εταιρείες πίσω από τις οποίες βρίσκονται μεγάλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ιταλία. Η Τουρκία μέχρι τώρα παρακολουθούσε, αλλά δεν εμπόδιζε τη διαδικασία αξιοποίησης των υδρογονανθράκων. Πλέον, την εμποδίζει. Η ιταλική ΕΝΙ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμη και να σταματήσει τις εργασίες υπό αυτές τις συνθήκες. Αυτό θα ήταν μια πάρα πολύ μεγάλη διπλωματική νίκη της Τουρκίας. Θα πρέπει λοιπόν να φανεί πώς θα αντιδράσουν οι τρίτες χώρες. Πρόκειται για ένα πάρα πολύ κρίσιμο τεστ.
• Η ΕΕ δεν έχει στην πράξη πολλές δυνατότητες παρέμβασης. Καταρχήν, θα πρέπει να διαχωρίσει κανείς τα κράτη – μέλη από τα ευρωπαϊκά όργανα. Η Κομισιόν προέβη σε σαφή παρέμβαση και τόνισε ότι αντίστοιχες ενέργειες από την πλευρά της Τουρκίας επηρεάζουν την ενταξιακή προοπτική της. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες τις οποίες δεν ενδιαφέρει το θέμα. Η Βρετανία, για παράδειγμα, από τη μία πλευρά καταδικάζει επιλογές της Τουρκίας, από την άλλη καλεί και τα δύο μέρη να προσπαθήσουν για την επίτευξη λύσης.
• Για τις ΗΠΑ η Τουρκία έχει τεράστια γεωπολιτική σημασία. Μπορεί οι σχέσεις των δύο χωρών να μην είναι στο καλύτερο επίπεδο λόγω του κουρδικού ζητήματος, ωστόσο, η Τουρκία αποτελεί σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Από την άλλη πλευρά, η πάγια θέση των ΗΠΑ είναι ότι τα κράτη θα πρέπει να αφήνονται ελεύθερα στις ΑΟΖ τους να εκμεταλλεύονται τους πόρους τους. Ο εντοπισμός και νέων ενεργειακών πόρων στην περιοχή ενδέχεται να είναι παράγοντας που ενεργοποίησε περισσότερο την Άγκυρα στην περιοχή.
• Μέχρι στιγμής, δεν φαίνεται να υπάρχει ο κίνδυνος για μια πιο σοβαρή εξέλιξη σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Πόσο μάλλον, δεν θα πρέπει να συζητάμε για μια πιο γενικευμένη σύγκρουση. Απλώς, η Άγκυρα εξακολουθεί να εφαρμόζει την τακτική των επεισοδίων, κατά κάποιον τρόπο, των υπό έλεγχο κρίσεων, προκειμένου να πιέζει την Ελλάδα να εισέλθει σε διαπραγματεύσεις με την ατζέντα της Τουρκίας.

naftemporiki.gr