Μετφορμίνη: 60 χρόνια κορυφαίο αντιδιαβητικό φάρμακο

Του Νικόλαου Παπάνα,
* αναπληρωτή καθηγητή Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη - Υπεύθυνου Διαβητολογικού Κέντρου-Ιατρείου Διαβητικού Ποδιού
Β΄ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης - Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομάδας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού

Η μετφορμίνη συμπληρώνει φέτος 60 χρόνια στην υπηρεσία του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2, τα οποία και γιορτάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μελέτης του Σακχαρώδους Διαβήτη. Έτσι, η ουσία αυτή καθιερώνεται ως το πιο καταξιωμένο αντιδιαβητικό φάρμακο. 

Πράγματι, εδώ και πολλά χρόνια, οι οδηγίες τόσο της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας όσο και των διεθνών επιστημονικών φορέων προκρίνουν την έναρξη μετφορμίνης, μαζί βέβαια με δίαιτα και άσκηση, ως πρώτο θεραπευτικό βήμα στην αντιμετώπιση του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2.  Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι αρκετό, συνήθως συνεχίζεται η θεραπεία με μετφορμίνη και προστίθεται δεύτερο φάρμακο.

Γιατί, όμως, η μετφορμίνη παραμένει σταθερά το θεμέλιο της αντιδιαβητικής θεραπείας; Οι λόγοι είναι πολλοί και οι κυριότεροι είναι οι ακόλουθοι: 

1. Η μετφορμίνη δεν προκαλεί υπογλυκαιμίες, σε αντίθεση με άλλα φάρμακα. Ο λόγος είναι ότι δεν αυξάνει υπέρμετρα την έκκριση ινσουλίνης, αλλά αντίθετα βοηθά την ινσουλίνη του σώματός μας να δράσει.
2. Δεν αυξάνει το βάρος του σώματος, αλλά αντίθετα βοηθά στη μείωσή του.
3. Συμβάλλει στη μείωση της όρεξης και αυτό βοηθά στη ρύθμιση του διαβήτη.
4. Φαίνεται ότι βελτιώνει τη λειτουργία των αγγείων, μειώνει τη φλεγμονή τους και συμβάλλει στην προστασία από καρδιακές αρρυθμίες.
5. Φαίνεται ότι συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του θυρεοειδούς.
6. Φαίνεται ότι συντελεί στην προστασία των νευρικών κυττάρων.
7. Σε  ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια είναι γνωστό σήμερα ότι η μετφορμίνη όχι μόνο δεν αντενδείκνυται, αλλά ενδέχεται να μειώνει τις νέες νοσηλείες για απορρύθμισή της (δύσπνοια, κατακράτηση υγρών κλπ).
8. Από μεγάλη επιστημονική μελέτη-ορόσημο προέκυψε, ότι 20 χρόνια μετά την έγκαιρη έναρξη επαρκούς γλυκαιμικής ρύθμισης με μετφορμίνη μπορούν να μειωθούν τα εμφράγματα του μυοκαρδίου και οι θάνατοι κάθε αιτίου.
9. Υπάρχουν αυξανόμενα δεδομένα ότι σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν μετφορμίνη φαίνεται να μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου. Σε περίπτωση πάλι καρκίνου (ιδίως σε παχύ έντερο, ήπαρ και πνεύμονα), φαίνεται ότι με τη μετφορμίνη ως αντιδιαβητικό φάρμακο παρατείνεται η επιβίωση.
10. Συζητιέται ολοένα περισσότερο, ότι η μετφορμίνη φαίνεται να μειώνει τη γήρανση των κυττάρων του σώματος. Αυτή η δράση δεν ισχύει μόνο σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και μελετάται εντατικά.

Ο ανωτέρω δεκάλογος επιχειρεί να εξηγήσει την καθιέρωση της μετφορμίνης. Υπάρχουν, επιπλέον, ωφέλιμες δράσεις της, οι οποίες και αποτελούν αντικείμενο επιστημονικής αναζήτησης. Θυμάμαι πολύ καλά τον εορτασμό των 50 χρόνων της μετφορμίνης: είναι σημαντικό ότι στα 10 χρόνια που ακολούθησαν προστέθηκαν τόσα νέα επιστημονικά δεδομένα υπέρ της, που ο πρόσφατος εορτασμός των 60 χρόνων της ήταν λαμπρότερος. Υπό προϋποθέσεις, μάλιστα, η μετφορμίνη έχει θέση και σε ορισμένα άτομα με προδιαβήτη. Αναμένουμε, λοιπόν, τις νέες επιστημονικές γνώσεις που θα είναι διαθέσιμες στα 70 χρόνια της μετφορμίνης.