Μόλις πριν από λίγα χρόνια, η Ε.Ε. βρισκόταν απέναντι στην, κατά πολλούς, μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε ποτέ: μειώσεις της βαθμολογίας κρατών-μελών από τους οίκους αξιολόγησης, συρρίκνωση του ιδιωτικού τομέα στην Ευρωζώνη και οικονομική μεγέθυνση σε στασιμότητα. Σήμερα, επτά χρόνια αργότερα, που οι μακροοικονομικοί δείκτες μαρτυρούν ότι έχουμε αφήσει πίσω μας την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, καθώς το ΑΕΠ και το ποσοστό απασχόλησης φτάνουν σε πρωτοφανή ύψη, η έβδομη έκθεση για τη συνοχή μάς βοηθά να εξαγάγουμε διδάγματα από την κρίση και παρουσιάζει προσανατολισμούς για το μέλλον.
Της Κορίνας Κρέτσου,
επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής
Μόλις πριν από λίγα χρόνια, η Ε.Ε. βρισκόταν απέναντι στην, κατά πολλούς, μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε ποτέ: μειώσεις της βαθμολογίας κρατών-μελών από τους οίκους αξιολόγησης, συρρίκνωση του ιδιωτικού τομέα στην Ευρωζώνη και οικονομική μεγέθυνση σε στασιμότητα. Σήμερα, επτά χρόνια αργότερα, που οι μακροοικονομικοί δείκτες μαρτυρούν ότι έχουμε αφήσει πίσω μας την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, καθώς το ΑΕΠ και το ποσοστό απασχόλησης φτάνουν σε πρωτοφανή ύψη, η έβδομη έκθεση για τη συνοχή μάς βοηθά να εξαγάγουμε διδάγματα από την κρίση και παρουσιάζει προσανατολισμούς για το μέλλον.
Η έκθεση εξετάζει την Ευρώπη κάτω από έναν πολλαπλό μεγεθυντικό φακό: περιφερειακά ΑΕΠ, επενδύσεις, καινοτομία, διακυβέρνηση, μετανάστευση, ενέργεια, αστικά ζητήματα... τόσα θέματα, που δεν χωρούν όλα σε ένα σύντομο άρθρο. Γι' αυτό διάλεξα να επικεντρωθώ μόνο σε μερικά.
Η έκθεση δείχνει ότι η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση σταμάτησε δεκαετίες σταδιακού περιορισμού των περιφερειακών ανισοτήτων στην Ευρώπη, διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης. Δείχνει επίσης ότι, παρόλο που οι περιφερειακές ανισότητες υποχωρούν και πάλι, πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά. Κατά τα τελευταία έτη το κατά κεφαλή ΑΕΠ στις φτωχότερες περιφέρειες της Ευρώπης έχει αυξηθεί προσεγγίζοντας τον μέσο όρο της Ε.Ε., αλλά αυτό οφείλεται κυρίως στη βελτίωση της παραγωγικότητας που έγινε σε βάρος της απασχόλησης. Αντιθέτως, οι πλουσιότερες περιφέρειες της Ευρώπης αναπτύχθηκαν με τον ταχύτερο ρυθμό, ενώ στις περιφέρειες «του κέντρου» η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σημείωσε επιβράδυνση, ο μεταποιητικός κλάδος παρέμεινε περιορισμένος, ενώ οι περιφέρειες αυτές είναι οι πλέον ευάλωτες στους κλονισμούς που προξενεί η παγκοσμιοποίηση.
Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι η πολιτική συνοχής βοήθησε τα κράτη-μέλη και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, εν μέσω της κρίσης στην Ευρώπη, χάρη στις μακροπρόθεσμες, σταθερές και προβλέψιμες επενδύσεις της σε όλα τα κράτη-μέλη. Καθώς τα κράτη-μέλη έκαναν περικοπές στις επενδύσεις, η πολιτική συνοχής στάθηκε σανίδα σωτηρίας για τις πόλεις και τις περιφέρειες της Ευρώπης. Για την τρέχουσα χρηματοδοτική περίοδο, η πολιτική συνοχής θα στηρίξει 1,1 εκατομμύριο μμε, θα βοηθήσει πάνω από 7,4 εκατομμύρια ανέργους να βρουν εργασία και 8,9 εκατομμύρια άτομα να αποκτήσουν νέα προσόντα. Θα επενδύσει 16 δισ. ευρώ στην ψηφιακή οικονομία, για την επέκταση των δημόσιων διαδικτυακών υπηρεσιών και για τη σύνδεση περίπου 15 εκατομμυρίων νοικοκυριών στο ευρυζωνικό διαδίκτυο. Θα επενδύσει, ακόμη, στην ενεργειακή απόδοση, στην προστασία του περιβάλλοντος και στη βελτίωση των δημόσιων μεταφορών, καθώς και στο διευρωπαϊκό οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: στην Ελλάδα, οι επενδύσεις της πολιτικής συνοχής την τελευταία δεκαετία δημιούργησαν άμεσα 28.000 θέσεις εργασίας, συνέδεσαν 256.000 άτομα με διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας και παρείχαν βελτιωμένα δίκτυα ύδρευσης σε 4,5 εκατομμύρια άτομα. Έως το 2023, το ΑΕΠ της Ελλάδας αναμένεται να είναι υψηλότερο κατά 1,5% χάρη στις επενδύσεις της πολιτικής συνοχής.
Τα παραπάνω καταδεικνύουν την ανάγκη να παραμείνει η πολιτική συνοχής μετά το 2020 το πιο ισχυρό επενδυτικό μέσο για όλες τις περιφέρειες, δεδομένου ότι ουδείς είναι απρόσβλητος από μελλοντικούς κλονισμούς λόγω της παγκοσμιοποίησης, από τις εξελίξεις της τεχνολογίας και από τις οικονομικές κρίσεις. Γνωρίζουμε άραγε ποιος, σε πέντε χρόνια από σήμερα, θα χρειαστεί χρηματοδότηση για τις μμε, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τις δημόσιες υποδομές του;
Τέλος, η έκθεση για τη συνοχή προτείνει τρόπους για να καταστεί η πολιτική συνοχής του μέλλοντος ακόμη πιο αποτελεσματική, με διεύρυνση του πεδίου κάλυψης του τρέχοντος Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση ώστε να καλύπτεται, για παράδειγμα, η στήριξη στρατηγικών ανασυγκρότησης των περιφερειών: με δέσμευση ενός μη κατανεμηθέντος ποσού χρηματοδότησης, το οποίο θα κινητοποιείται για απρόβλεπτες εξελίξεις, με τη δημιουργία ενιαίας δέσμης κανόνων χρηματοδότησης ή ακόμη και με αύξηση της εθνικής συγχρηματοδότησης για την προώθηση της οικειοποίησης των έργων της πολιτικής συνοχής επιτόπου.
Καθώς διακρίνεται ανησυχητική αύξηση του εξτρεμισμού στην Ευρώπη, η έβδομη έκθεση για τη συνοχή μάς υπενθυμίζει ότι η ανάδειξη των πολλαπλών οφελών της Ευρώπης στα χωριά μας, στις πόλεις και στις περιφέρειές μας είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμηθεί η μισαλλοδοξία, ο ατομικισμός και οι δυνάμεις αυτοκαταστροφής που υποκρύπτει ο εξτρεμισμός.
Στο μέλλον, μια ισχυρότερη, απλούστερη πολιτική συνοχής θα συμβάλει σε μια ισχυρότερη, πιο αλληλέγγυα Ευρώπη για όλους.