Η γρίπη, που πολλές φορές την αντιμετωπίζουμε ως κάτι ελαφρύ και εύκολο να ξεπεραστεί, μπορεί να προκαλέσει ήπια αλλά και σοβαρή νόσηση, με πιθανότητα να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο.
Της Ανθής Αγγελοπούλου
Η γρίπη, που πολλές φορές την αντιμετωπίζουμε ως κάτι ελαφρύ και εύκολο να ξεπεραστεί, μπορεί να προκαλέσει ήπια αλλά και σοβαρή νόσηση, με πιθανότητα να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Η περίοδος εμβολιασμού κατά της γρίπης ξεκίνησε, καθώς οι μήνες Οκτώβριος και Νοέμβριος είναι οι πλέον κατάλληλοι για να κάνουμε το προληπτικό εμβόλιο. Ωστόσο, μεγάλη μερίδα του πληθυσμού αποφεύγει τον εμβολιασμό, με την ελπίδα ότι μπορεί να αντιμετωπίσει την όποια μορφή γρίπης με απλή φαρμακευτική αγωγή, αφεψήματα και κατάκλιση. Τι είναι όμως η γρίπη, ποιες οι διαφορές της από το απλό κρυολόγημα και τι γνωρίζουμε για τον προληπτικό εμβολιασμό;
Η γρίπη είναι μια οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης οι οποίοι υπάρχουν σε 3 τύπους Α, Β και C. Οι δύο πρώτοι είναι οι κύριες αιτίες γρίπης στον άνθρωπο, ενώ η τρίτη είναι σπάνια μορφή.
Μεταδίδεται με τον βήχα και το φτέρνισμα από τα σταγονίδια που διασπείρονται στον αέρα, καθώς επίσης από το άγγιγμα των χεριών μεταξύ των ανθρώπων, ή ακόμα και όταν πιάνουμε αντικείμενα και επιφάνειες που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια βάζουμε τα χέρια μας στη μύτη, ή στα μάτια ή στο στόμα μας.
Στους παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνεται ο συγχρωτισμός πολλών ανθρώπων σε κλειστούς χώρους.
Οι ειδικοί μας συμβουλεύουν να αποφεύγουμε τα άτομα που έχουν προσβληθεί. Επίσης τα άτομα που έχουν γρίπη πρέπει να προσέχουν και να καλύπτουν το στόμα και τη μύτη τους όταν φταρνίζονται ή όταν βήχουν.
Επιπροσθέτως όλοι μας πρέπει να πλένουμε τακτικά τα χέρια μας.
Ένα άτομο που έχει γρίπη μπορεί να τη μεταδώσει από μία μέρα πριν αρρωστήσει μέχρι 5-7 ημέρες από τη στιγμή που θα εκδηλώσει τα πρώτα συμπτώματα. Όμως τα παιδιά και οι ασθενείς που είναι σε ανοσοκαταστολή μπορεί να μεταδώσουν τον ιό και για περισσότερο διάστημα από μία εβδομάδα.
Τα συμπτώματα που πρέπει να προσέχουμε
Είναι ο πυρετός, οι πόνοι στους μυς και τις αρθρώσεις, ο πονοκέφαλος, η έντονη κόπωση, η καταρροή, ο πονόλαιμος και ο βήχας.
Τα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν και γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως ναυτία, εμετό και διάρροια, τα οποία στους ενήλικες είναι σπάνια.
Τα συμπτώματα ξεκινούν 1-4 μέρες μετά την προσβολή μας στον ιό και διαρκούν από 2-7 μέρες, ενώ ο βήχας μπορεί να επιμείνει για αρκετό καιρό.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποια συμπτώματα που πρέπει να ανησυχούν τους γονείς και αυτά είναι ο παρατεταμένος υψηλός πυρετός, η γρήγορη αναπνοή ή η δυσκολία στην αναπνοή, η κυάνωση, η άρνηση λήψης υγρών ή τροφής, η υπνηλία και η μειωμένη δραστηριότητα, η διέγερση ή οι σπασμοί.
Τα επικίνδυνα συμπτώματα που πρέπει να προσέχουμε στους ενήλικες εκτός από τον παρατεταμένο υψηλό πυρετό και τη δύσπνοια είναι ο πόνος ή το αίσθημα πίεσης στο στήθος και τα λιποθυμικά επεισόδια, η σύγχυση που μπορεί να εμφανίσει και οι παρατεταμένοι εμετοί.
Κατά τη διάρκεια της γρίπης κυκλοφορούν ιοί του αναπνευστικού όπως οι ρινοϊοί, που είναι κύρια αιτία του κοινού κρυολογήματος και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, που αποτελεί την πιο συχνή αιτία σοβαρής νόσου του αναπνευστικού στα παιδιά και κύρια αιτία θανάτου στους ηλικιωμένους. Άλλοι ιοί που μπορούν να προκαλέσουν κλινική εικόνα παρόμοια με εκείνη της γρίπης είναι οι αδενοϊοί και οι ιοί της παραγρίπης.
Άτομα υψηλού κινδύνου
Οι ενήλικες άνω των 60 ετών αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου. Επίσης, παιδιά και ανήλικες που έχουν χρόνια νοσήματα όπως άσθμα, πνευμονοπάθειες, καρδιακές νόσους, είναι σε ανοσοκαταστολή, έχουν κάνει μεταμόσχευση, έχουν δρεπανοκυτταρική νόσο, σακχαρώδη διαβήτη, νεφροπάθεια, νευρομυϊκά νοσήματα, όπως επίσης οι γυναίκες που είναι έγκυες ή λεχώνες ή θηλάζουν καθώς και τα άτομα με δείκτη μάζα σώματος >40kg/m. Καθώς και τα παιδιά που λαμβάνουν μακροχρόνια ασπιρίνη, έχουν ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.ά. Τα άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από γρίπη. Επιπροσθέτως οι κλειστοί πληθυσμοί και οι επαγγελματίες υγείας.
Η γρίπη διαφέρει από το κοινό κρυολόγημα
Το κοινό κρυολόγημα προκαλείται από διαφορετικούς ιούς από ότι η γρίπη. Τα συμπτώματά του είναι πιο ελαφριά και περιορίζονται στο ανώτερο αναπνευστικό όπως καταρροή, φτάρνισμα, πονόλαιμος και σπανίως εκδηλώνουν κάποιες επιπλοκές.
Οι επιπλοκές της γρίπης
Η γρίπη μπορεί να προκαλέσει από ήπια μέχρι σοβαρή νόσηση και μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι που νοσούν ξεπερνούν τη γρίπη χωρίς κάποιες επιπλοκές, όμως τα άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο για να παρουσιάσουν κάποιες επιπλοκές. Μερικές από αυτές είναι η πνευμονία από τον ίδιο τον ιό της γρίπης ή από μικρόβια, κυρίως πνευμονιόκοκκο. Επίσης μπορεί να πάθουν αφυδάτωση ή ακόμα όσοι πάσχουν από βρογχικό άσθμα να παρουσιάσουν κρίσεις άσθματος ή παρόξυνση της βρογχίτιδας. Επιπλέον, είναι πιθανή μια επιδείνωση καρδιακής ανεπάρκειας ή του διαβήτη, ενώ τα παιδιά μπορεί να πάθουν ιγμορίτιδα ή ωτίτιδα.
Στην Ελλάδα η περίοδος της γρίπης ξεκινά από τον Οκτώβριο και κρατά μέχρι και τον Απρίλιο με έντονη δραστηριότητα από τον Ιανουάριο μέχρι και το Μάρτιο.
Ο εμβολιασμός προστατεύει από τη γρίπη
Ο εμβολιασμός έναντι της γρίπης είναι η καλύτερη πρόληψη, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο. Χρειάζονται περίπου 2 εβδομάδες από τον εμβολιασμό ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει προστατευτικά αντισώματα για τη γρίπη. Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, αν δεν προλάβει κανείς να εμβολιαστεί αυτή τη χρονική περίοδο, μπορεί να κάνει το εμβόλιο και αργότερα, ειδικά αν ανήκει στις ευπαθείς ομάδες.
Το εμβόλιο της γρίπης στους ενήλικες δεν χρειάζεται επαναληπτική δόση, καθώς σύμφωνα με μελέτες δεν προσδίδει βελτίωση της ανοσίας, ενώ αντίθετα στα παιδιά κάτω των 9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά πρέπει να γίνονται δύο δόσεις σε διάστημα ενός μηνός η μία από την άλλη.
Το εμβόλιο περιέχει νεκρούς ιούς γρίπης ή τμήματα ιού και γι' αυτό δεν προκαλεί νόσο.
Μελέτες που αφορούν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου έχουν δείξει ότι το 70%-90% των εμβολιασμένων προστατεύονται από τη γρίπη. Στους ηλικιωμένους και σε όσους έχουν σοβαρά χρόνια νοσήματα το εμβόλιο πολλές φορές είναι λιγότερο αποτελεσματικό αλλά ακόμη και σε αυτές τις φορές που μπορεί να παρατηρηθεί καταφέρνει να μειώσει τις εισαγωγές στα νοσοκομεία και τους θανάτους από επιπλοκές της γρίπης.
Ο λόγος που πρέπει να εμβολιαζόμαστε κάθε χρόνο είναι ότι οι ιοί της γρίπης δυστυχώς αλλάζουν συνεχώς και κάθε περίοδο κυκλοφορούν διαφορετικά στελέχη. Για τον λόγο αυτό αλλάζει και η σύνθεση του εμβολίου.
Ακόμα και στην περίπτωση που το εμβόλιο έχει την ίδια σύνθεση με της προηγούμενης χρονιάς, ο εμβολιασμός πρέπει να επαναληφθεί γιατί η ανοσία του εμβολίου εξασθενεί μετά από 6 μήνες περίπου.
Η σύσταση του εμβολίου γίνεται έπειτα από στοιχεία που συλλέγει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) για τα στελέχη του ιού που κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο μέσω των ειδικών εργαστηρίων που έχει δημιουργήσει. Για την ακρίβεια, ο ΠΟΥ έχει αυτή τη στιγμή 110 εργαστήρια σε πάνω από 80 χώρες. Με βάση τις πληροφορίες του, ο ΠΟΥ συστήνει στις φαρμακοβιομηχανίες την επόμενη σύνθεση.
Η θεραπεία
Όπως και με όλες τις ιώσεις έτσι και η γρίπη θα κάνει τον κύκλο της πριν αρχίσει να υποχωρεί. Οι ειδικοί συμβουλεύουν ξεκούραση, λήψη πολλών υγρών και αποφυγή του καπνίσματος. Επίσης συνιστούν τη λήψη αντιπυρετικών και παυσίπονων για την αντιμετώπιση του πόνου των μυών, ενώ τα αντιβιοτικά δεν ενδείκνυται καθώς δεν έχουν καμία θέση στη θεραπεία της γρίπης γιατί δεν καταπολεμούν τους ιούς. Επιπλέον, οι γιατροί επισημαίνουν ότι δεν πρέπει οι γονείς να δίνουν ασπιρίνη σε παιδιά και εφήβους όταν έχουν πυρετό, χωρίς να έχουν συμβουλευθεί γιατρό γιατί μπορεί, σπάνια, να προκαλέσει κάποιο σοβαρό νόσημα που λέγεται σύνδρομο Reye.
Για φαρμακευτική αγωγή υπάρχουν αντιϊκά φάρμακα δύο κατηγοριών, αυτής των αναστολέων της νευραμινιδάσης, μίας βασικής πρωτεΐνης του ιού της γρίπης, κυρίως η ζαναμιβίρη και η οσελταμιβίρη που είναι δραστικοί έναντι των τύπων Α και Β της γρίπης. Ωστόσο, υπάρχουν και παλαιότερα φάρμακα, όπως η αμανταδίνη και η ριμανταδίνη που είναι δραστικά έναντι του τύπου Α, όμως επειδή πολλά στελέχη του ιού έχουν αναπτύξει αντοχή σε αυτά δεν χρησιμοποιούνται εκτός επιλεγμένων περιπτώσεων.
Οδηγίες για τη χρήση του εμβολίου από το υπουργείο Υγείας
Οδηγίες για τον αντιγριπικό εμβολιασμό της φετινής περιόδου έχει ανακοινώσει το υπουργείο Υγείας με εγκύκλιο η οποία αναφέρει ότι στα παιδιά μέχρι την ηλικία των 3 ετών χορηγείται η μισή δόση του τριδύναμου εμβολίου ενηλίκων. Μετά την ηλικία αυτή συνιστάται η χορήγηση αντιγριπικών εμβολίων τύπου ενηλίκου (τριδύναμου η τετραδύναμου).
Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης.
Όπως λέει, ο αντιγριπικός εμβολιασμός συνιστάται σε όλα τα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 6 μηνών (εφόσον το επιθυμούν), καθώς και ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός περιλαμβάνει 1 μόνο δόση του εμβολίου.