Το καλοκαίρι του 1990, ο τότε πρόεδρος της Τουρκίας, Τουργκούτ Οζάλ, δεν έκρυψε τον λόγο της απόφασης να στηρίξει τις Συμμαχικές Δυνάμεις κατά του Ιράκ στον Πόλεμο του Κόλπου, κόντρα στις διαθέσεις της κοινής γνώμης. «Κόβω δρόμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση» είχε ομολογήσει στους δημοσιογράφους. Αποδείχθηκε αδιέξοδο, γράφει η Νατάσα Στασινού.
Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Το καλοκαίρι του 1990, ο τότε πρόεδρος της Τουρκίας, Τουργκούτ Οζάλ, δεν έκρυψε τον λόγο της απόφασης να στηρίξει τις Συμμαχικές Δυνάμεις κατά του Ιράκ στον Πόλεμο του Κόλπου, κόντρα στις διαθέσεις της κοινής γνώμης. «Κόβω δρόμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση» είχε ομολογήσει στους δημοσιογράφους. Αποδείχθηκε αδιέξοδο.
Τριάντα χρόνια μετά την επίσημη αίτηση της Άγκυρας για ένταξη στην ευρωπαϊκή κοινότητα, με τις ευρωτουρκικές σχέσεις να έχουν περάσει από σαράντα κύματα και τον τελευταίο χρόνο σε διαρκή φουρτούνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε αυτό που μάλλον ήξεραν όλοι: Η Τουρκία δεν μπορεί να είναι μέλος της Ένωσης. Είχε προηγηθεί το «nein» των Μέρκελ και Σουλτς στο πρόσφατο debate. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις άλλωστε ψυχορραγούσαν από το 2012, ενώ από τον περασμένο Νοέμβριο είχαν παγώσει και επισήμως.
Ήταν εδώ και πολλά χρόνια σαφές ότι η Γερμανία, η Γαλλία και αρκετές ακόμη κοινοτικές χώρες επιθυμούσαν -στην καλύτερη περίπτωση- μία ειδική σχέση και όχι ένταξη μιας τόσο μεγάλης μουσουλμανικής χώρας. Ήταν επίσης σαφές ότι ο Ταγίπ Ερντογάν είχε επιλέξει να εγκαταλείψει τον ευρωπαϊκό δρόμο, προτιμώντας εκείνον που θα αναδείκνυε την Τουρκία σε ηγέτιδα δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου.
Ήταν όμως εξίσου ξεκάθαρο ότι η μία πλευρά είχε ανάγκη την άλλη. Για την Άγκυρα ήταν οι εμπορικές και ευρύτερες οικονομικές σχέσεις με τις ευρωπαϊκές χώρες -και πρωτίστως με τη Γερμανία. Για την Ένωση η προσφυγική κρίση και η μάχη κατά του ISIS. Τι υπερίσχυσε της ανάγκης;
Ο φόβος απέναντι στους Τούρκους, ισχυρίζεται η Άγκυρα. Φοβάται πράγματι το Βερολίνο τα 3 εκατομμύρια πολίτες τουρκικής καταγωγής που ζουν στο έδαφός του; Φοβάται σίγουρα το γεγονός ότι 6 στους 10 επέλεξαν πρόσφατα να στηρίξουν τον αυταρχισμό του Ερντογάν στο διαβόητο δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Και αν η Ευρώπη φοβάται τον σουλτάνο, εκείνος ποιον φοβάται;
Οι φόβοι του Ερντογάν είναι εσωτερικοί και έχουν να κάνουν με το πόσο μπορεί να κρατηθεί ακόμη στην εξουσία, με το ποιοι και πώς μπορούν να βάλουν φρένο στην ατζέντα του Πολιτικού Ισλάμ και το σχέδιό του για μία «Νέα Τουρκία», που θα θάψει την κεμαλική παράδοση χωρίς επικήδειο θρήνο. Για να μετριάσει τους φόβους αυτούς, πιστεύει ότι πρέπει πρώτα ο ίδιος να «τρομάξει» τους έξω.