Ως καρδιακή ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται η αδυναμία της καρδιάς να προωθήσει το αίμα στους περιφερικούς ιστούς και όργανα με αποτέλεσμα την κακή λειτουργία των οργάνων αυτών, τη μείωση της ικανότητας για άσκηση και του προσδόκιμου επιβίωσης.
Του Αργύρη Νταλιάνη,
καρδιολόγου, υπεύθυνου ιατρείου Καρδιακής Ανεπάρκειας και Καρδιο-Ογκολογίας, Θεραπευτική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα
Ως καρδιακή ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται η αδυναμία της καρδιάς να προωθήσει το αίμα στους περιφερικούς ιστούς και όργανα με αποτέλεσμα την κακή λειτουργία των οργάνων αυτών, τη μείωση της ικανότητας για άσκηση και του προσδόκιμου επιβίωσης.
Πρακτικά η καρδιακή ανεπάρκεια είναι η τελική κατάληξη διαφορετικών παθήσεων του καρδιαγγειακού συστήματος που δεν θεραπεύθηκαν εγκαίρως ή θεραπεύθηκαν αναποτελεσματικά.
Τα κυριότερα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν σε καρδιακή ανεπάρκεια είναι η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, το αλκοόλ, η στεφανιαία νόσος, οι βαλβιδοπάθειες, πνευμονικές και νεφρικές νόσοι, ειδικές λοιμώξεις (π.χ. AIDS) και φάρμακα.
Οι πρώτες περιγραφές ασθενών με συμπτώματα και σημεία καρδιακής ανεπάρκειας (δύσπνοια, εύκολη κόπωση, οιδήματα, ασκίτης) καταγράφονται στα ιπποκράτεια έργα τον 4ο αιώνα π.Χ.
Στο γενικό πληθυσμό η συχνότητά της υπολογίζεται σε 1%-2%, ενώ σε ηλικίες άνω των 65 σε 10% 1. Υπολογίζεται ότι 26.000.000 του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια, όταν 32.000.000 πάσχουν από καρκίνο και 34.000.000 από HIV/AIDS.
Με τη γήρανση του πληθυσμού αναμένεται αύξηση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια εξ ου και ο όρος «επιδημία». Στις ΗΠΑ, οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια ήταν 5.800.00 το 2012 και αναμένεται να αυξηθούν σε 8.500.000 το 2030.
Το 1%-5% των εισαγωγών/έτος στο νοσοκομείο και το 1%-3% του κόστους υγείας/έτος οφείλονται στην καρδιακή ανεπάρκεια. Το κόστος αυτό αναμένεται να αυξηθεί (π.χ. στις ΗΠΑ το 2012 ήταν 20,9 δισ. $ και υπολογίζεται σε 53,1 δισ. $ το 2030).
Αναγάγοντας τα διεθνή δεδομένα στην ελληνική πραγματικότητα, υπολογίζεται ότι 150.000-200.000 συμπατριώτες μας πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια και γύρω στα 550-700 κρεβάτια καταλαμβάνονται καθημερινά στα ελληνικά νοσοκομεία από τους ασθενείς αυτούς. Το ετήσιο κόστος υγείας είναι 1,3 δισ. ευρώ (650 ευρώ/οικογένεια), με υπολογιζόμενη φαρμακευτική δαπάνη 17.000.000 ευρώ.
Το 2%-17% των ασθενών θα καταλήξει εντός του νοσοκομείου, ενώ το 30%-50% θα καταλήξει στα επόμενα 5 χρόνια.
Τα τελευταία 30 χρόνια βελτιώθηκε σημαντικά η πρόγνωση της νόσου, ωστόσο δεν κατέστη δυνατή η αναστροφή της.
Η σημαντικότερη θεραπεία είναι η πρόληψή της με συχνή άσκηση, μεσογειακή δίαιτα, ιδανικό σωματικό βάρος από την παιδική ηλικία, αποφυγή κατάχρησης αλκοόλ και καπνίσματος (το οποίο αυξάνει κατά 50% τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου). Στις ΗΠΑ μείωση κατά 30% των ασθενών με παχυσαρκία μειώνει κατά 44.000 τους πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια με μείωση του κόστους υγείας 500.000.000 $.
Παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης και του σακχάρου και προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος βοηθούν στην έγκαιρη αναγνώριση παθήσεων που προδιαθέτουν στην εμφάνιση της νόσου.
Εάν τελικά η νόσος εκδηλωθεί, η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων από τον ασθενή και η άμεση αναζήτηση βοήθειας από ειδικό καρδιολόγο είναι αναγκαία. Η ανάθεση των ασθενών αυτών σε εξειδικευμένους ιατρούς καρδιακής ανεπάρκειας βελτίωσε την ενδονοσοκομειακή επιβίωση από 77% σε 94%.
Στην πατρίδα μας υπάρχουν νοσοκομεία που διαθέτουν ειδικά ιατρεία καρδιακής ανεπάρκειας και αρκετοί καρδιολόγοι με ανάλογη εξειδίκευση και εμπειρία. Σε αυτά τα εξειδικευμένα ιατρεία θα πρέπει να απευθύνονται κυρίως ασθενείς με συμπτώματα που περιορίζουν σε κάποιο βαθμό την καθημερινότητά τους χωρίς να αποκλείονται και ασθενείς με ηπιότερα συμπτώματα.
Εν κατακλείδι, η καρδιακή ανεπάρκεια είναι ένα σύνδρομο που μαστίζει και θα μαστίζει ολοένα και περισσότερο τον ανεπτυγμένο κόσμο, αλλά που ωστόσο με κατάλληλη πρόληψη, ενημέρωση και στα χέρια ειδικών μπορεί να αντιμετωπιστεί αρκετά αποτελεσματικά.