Η περίφημη διάκριση του Ντόναλντ Ράμσφελντ μεταξύ «παλιάς» και «νέας» Ευρώπης έχει ήδη ξεχαστεί. Υπάρχει όμως σήμερα μια διαχωριστική γραμμή στην Ευρώπη. Είναι η διάκριση μεταξύ αυτών που έχουν την προσοχή τους συγκεντρωμένη σε εσωτερικά θέματα και εκείνων που θέλουν η Ευρώπη να παίξει μεγαλύτερο ρόλο στον κόσμο.
Η ενδοσκόπηση της Ευρώπης χρονολογείται εδώ και πολύ καιρό, πολύ πριν οι ψηφοφόροι σε δύο χώρες απορρίψουν το κείμενο της Συνταγματικής Συνθήκης. Από τον 19ο αιώνα, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ασχολούνταν πολύ λιγότερο με τον κόσμο απ' ό,τι ο κόσμος ασχολιόταν μαζί τους. Το χιτλερικής έμπνευσης «Φρούριο Ευρώπη», γράφει ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ στους «FT», δεν ήταν τίποτα άλλο από μια συνταγή ευρωπαϊκής αυτάρκειας. Το ίδιο συνέβη και με το πολύ διαρκέστερο σχήμα που το διαδέχθηκε. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα έδειξε στα μέλη της ότι όχι μόνο μπορούσαν να επιβιώσουν, αλλά και να ζήσουν πολύ καλύτερα αν εγκατέλειπαν τις υπερπόντιες αποικίες τους και περιορίζονταν στις συναλλαγές μεταξύ τους.
Η άτακτη διεύρυνση της περασμένης δεκαετίας ενέτεινε αυτή τη νοοτροπία και περιέπλεξε τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Σήμερα, το Κυπριακό φρενάρει την ένταξη της Τουρκίας και η πολωνική κυβέρνηση εμποδίζει τη σύναψη ειδικής σχέσης με τη Ρωσία. Αν κρίνουμε από τις πρόσφατες εκλογές στην Ολλανδία και τις προεκλογικές συζητήσεις στη Γαλλία, πολλοί Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν την παγκοσμιοποίηση ως απειλή, πιστεύουν ότι δεν μπορούν να ασκήσουν επιρροή στην Ουάσινγκτον και το μόνο που θέλουν είναι να τραβήξουν πίσω την κρεμαστή γέφυρα.
Oπως έχουν ήδη υπογραμμίσει οι Γερμανοί και οι Φινλανδοί, το κρίσιμο ζήτημα είναι η Μέση Ανατολή. Κανείς δεν μπορεί να επιτρέψει να συνεχιστεί το κενό πολιτικής που παρατηρείται στην εύφλεκτη αυτή περιοχή. Η Ευρώπη πρέπει να επιμείνει να υπάρξει διευθέτηση της αραβο-ισραηλινής διαμάχης.
Ενα Κονγκρέσο που ελέγχεται από τους Δημοκρατικούς δεν θα διαφέρει ουσιαστικά από το προηγούμενο ως προς τον θεμελιώδη ρόλο που αποδίδει στη συμμαχία των Ηνωμένων Πολιτειών με το Ισραήλ. Θα είναι όμως πιο ανοιχτό σε ευρωπαϊκές προτάσεις.
Με άλλα λόγια, συνεχίζει ο καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, η Ευρώπη έχει μια μοναδική ευκαιρία να προσπαθήσει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και τα αραβικά κράτη. Υπάρχουν βέβαια και άλλα προβλήματα. Η εξάρτηση από ενέργεια και εργατικά χέρια είναι μεγαλύτερη στην Ευρώπη απ' ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, και παρά ταύτα η Ενωση δεν έχει μπορέσει να χαράξει μια συγκροτημένη πολιτική απέναντι στη Ρωσία ή την Αφρική. Στο εσωτερικό της Ευρώπης, η κόπωση των ψηφοφόρων θέτει σε κίνδυνο την προοπτική περαιτέρω διεύρυνσης, που ήταν τα 15 τελευταία χρόνια το «καρότο» για τον εκδημοκρατισμό της ανατολικής Ευρώπης, με αποτέλεσμα να απειλούνται τα δυτικά Βαλκάνια με αποσταθεροποίηση. Η Βοσνία παραμένει μια «μαύρη τρύπα» για την ξένη βοήθεια. Κι αν υπάρξουν προβλήματα στο Κόσοβο, η Ευρώπη δεν μπορεί αυτή τη φορά να περιμένει από τις ΗΠΑ να τα λύσουν.
Ομως η Ευρώπη δεν μπορεί να ασκήσει την επιρροή της στον κόσμο χωρίς μια θεσμική μεταρρύθμιση. Η βελτίωση του συντονισμού όλων των εξωτερικών θεμάτων πρέπει να είναι το επόμενο βήμα. Τα παγκόσμια προβλήματα είναι και προβλήματα της Ευρώπης.
Πηγή: Financial Times 30ης/11, ΑΠΕ-ΜΠΕ