Ενας πρώην δικτάτορας είναι νεκρός. Κανείς δεν γλιτώνει από το αναπόφευκτο. Ο πλέον διάσημος των δικτατόρων στην Λατινική Αμερική τον 20ο αιώνα, ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ χάρηκε έναν μακρύ βίο, αντίθετα με χιλιάδες πολιτικούς αντιπάλους του. Αυτό για το οποίο κάποιος μπορεί να λυπάται είναι ότι δεν υπήρξε μια δικαστική απόφαση που θα επέτρεπε σε εκείνους που μαρτύρησαν να πενθήσουν, τόνισε ο γάλλος πρωθυπουργός.
Ο Πινοσέτ δεν λογοδότησε ποτέ στη Δικαιοσύνη για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη διάρκεια της «μακράς νύκτας, κατά την οποία τα φώτα της δημοκρατίας είχαν σβησθεί» επί 17 χρόνια (1973-90). Νομίζω ότι καταδίκη ήταν ο τρόπος που έζησε τα γηρατειά του, στην προσπάθειά του να αποφύγει την τιμωρία. Εζησε σαν στρατιώτης και πέθανε σαν δειλός.
Από κοινού με τους δικτάτορες της Αργεντινής, της Βραζιλίας, της Βολιβίας, της Παραγουάης και της Ουρουγουάης, εκπόνησε το Σχέδιο Κόνδωρ, ένα είδος κοινής αγοράς της κρατικής τρομοκρατίας, κάθε μέλος της οποίας συλλάμβανε τους διαφωνούντες με το καθεστώς των άλλων μελών. Το 1981 στον κολοφώνα της «δόξας» του, διακήρυξε με αλαζονεία ότι «ούτε φύλλο δεν κινείται στη Χιλή χωρίς να γνωρίζω γι' αυτό». Αρα γνώριζε, παρά τις επίμονες διαψεύσεις του, τις βαρβαρότητες υφισταμένων του.
Η μυστική του αστυνομία δολοφόνησε 3.000 Χιλιανούς και βασάνισε δεκάδες χιλιάδες άλλους, αλλά δεν εξάλειψε τις αριστερές ιδέες, όπως οραματίστηκε, αφού ένα από τα θύματά του, η Μπασελέτ, εξελέγη Πρόεδρος της χώρας.
Ούτε το όραμα του για την κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς στην περιοχή υλοποιήθηκε. Οι περισσότερες κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να αναγνωρίσουν το οξύτερο πρόβλημα τους -το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών- και να αναλάβουν δράση για να το αντιμετωπίσουν.
Η Ουάσιγκτον βοηθώντας τον Πινοσέτ να ανατρέψει τον νόμιμο πρόεδρο της Χιλής, Σαλβαδόρ Αλιέντε, έβλαψε ανυπολόγιστα την ανάπτυξη της δημοκρατίας. Σε μία επίδειξη περιφρόνησης για την λαϊκή ετυμηγορία στη Χιλή, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Χ. Κίσινγκερ είχε κάποτε δηλώσει πως «δεν βλέπω γιατί πρέπει να αφήσουμε μία χώρα να γίνει μαρξιστική, μόνο και μόνο επειδή ο λαός της είναι ανεύθυνος».
«Ας ελπίσουμε ότι και οι ΗΠΑ θα σταματήσουν να διεξάγουν τους πολέμους του 20ου αιώνα», γράφει ο Thomas Catan στους «TIMES».
K.T.