Ερώτηση: Είναι η Ελλάδα ικανοποιημένη με το συμβιβασμό της ΕΕ στην αντιπαράθεση για την αναγνώριση της Κύπρου από την Τουρκία;
Απάντηση: Υποστηρίζουμε μια ευρωπαϊκή προοπτική για την Τουρκία, διότι υπάρχουν πειστικοί λόγοι γι' αυτό. Μια ευρωπαϊκή Τουρκία είναι μια Τουρκία προς το συμφέρον όλων - του ίδιου του λαού της, των γειτόνων της, της ΕΕ γενικά. Πρέπει να είναι όμως μια Τουρκία, η οποία να μην είναι μόνο στα χαρτιά ευρωπαϊκή, αλλά να έχει πραγματικά αποδεχτεί όλες τις αξίες, τις προδιαγραφές, τους τρόπους συμπεριφοράς και τους τρόπους επίλυσης των διαφορών, που είναι συνηθισμένοι στην Ε.Ε. Σ' αυτή την πορεία, θα πρέπει η Τουρκία, όπως και όλες οι άλλες υποψήφιες χώρες, να υλοποιήσει όλα τα κριτήρια ένταξης. Η Τουρκία έχει αναλάβει υποχρεώσεις έναντι της Ε.Ε. Αν τις εκπληρώσει, τότε στο τέλος δεν θα πρέπει να βρίσκεται τίποτε άλλο από την πλήρη ένταξή της. Το τονίζω αυτό, γιατί στην Ε.Ε υπάρχουν φωνές, οι οποίες προτιμούν μια συγκεκριμένη ασάφεια διατυπώσεων, όταν τίθεται το ερώτημα, τι θα συμβεί εάν μια μέρα η Τουρκία πράγματι εκπληρώσει όλες τις προϋποθέσεις. Τίθεται ζήτημα αξιοπιστίας της ΕΕ, να κλείσει μια καθαρή συμφωνία και να την τηρήσει. Κανένας δε θα ήθελε να διακόψει χωρίς λόγο την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, θα πρέπει όμως να αποσαφηνιστεί ότι η Τουρκία δεν έχει διεκπεραιώσει επαρκώς μέχρι τώρα τα καθήκοντά της. Μερικά βήματα έγιναν, θα πρέπει να ακολουθήσουν ωστόσο πολλά ακόμα - και μάλιστα πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι μέχρι τώρα.
Ερώτηση: Στα αποτελέσματα ανεστάλησαν όμως μόνο οκτώ από τα 35 κεφάλαια των διαπραγματεύσεων, τα οποία εξάλλου δεν άνοιξαν καν.
Απάντηση: Δεν ανεστάλησαν μόνο κεφάλαια. Θα υπάρξει επιπλέον μελλοντικά μια τακτική εξέταση της επιτευχθείσας προόδου.
Ερώτηση: Δεν επιβραβεύει τελικά ο συμβιβασμός την Τουρκία για τη μη-εκπλήρωση των υποχρεώσεών της;
Απάντηση: Oχι, δεν πρόκειται για επιβράβευση. Η Τουρκία βρίσκεται υπό σταθερή παρακολούθηση.
Ερώτηση: Η Ελληνίδα ΥΠΕΞ προειδοποίησε την Aγκυρα ότι δεν θα υπάρξει για την Τουρκία μια "Ευρώπη αλά καρτ". Αντίθετα, πολλοί θεωρούν ότι θα μπορούσε να έχει πλεονεκτήματα εάν η Τουρκία και η Ευρώπη επέλεγαν η μια την άλλη "αλά καρτ". Κατ' αυτόν τον τρόπο, δεν θα υποχρεωνόταν η Τουρκία να υλοποιήσει ένα μεταρρυθμιστικό έργο, το οποίο της είναι ξένο.
Απάντηση: Σέβομαι τις διαφορετικές απόψεις και η συνεργασία μου με τη Γερμανίδα Καγκελάριο είναι πολύ καλή και στενή. Αλλά να κάνουμε λόγο για μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είναι ξένες σε μια χώρα, αυτό θα μπορούσε να ισχύσει μόνο, εάν επρόκειτο για μη συνηθισμένα καθήκοντα. Δεν πρόκειται ωστόσο για μια τέτοια περίπτωση. Συζητάμε για θεμελιώδη ζητήματα, για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Η Τουρκία θα πρέπει να εκδημοκρατιστεί. Κι αυτό θα έπρεπε να το κάνει ακόμα και αν συζητούσαμε για μια προνομιακή εταιρική σχέση. Η Ε.Ε. μπορεί να καλλιεργήσει μια προνομιακή εταιρική σχέση μόνο μια δημοκρατική χώρα. Με μια χώρα, στην οποία ο στρατός δεν παίζει κανέναν εξεζητημένο ρόλο και η οποία σέβεται τα δικαιώματα των ατόμων και των πολιτών. Μια χώρα, η οποία αποστασιοποιείται από τη δυνατότητα χρήσης βίας στις σχέσεις με τις γειτονικές της χώρες και σέβεται ανεξαιρέτως τις αρχές της καλής γειτονίας. Δεν πρόκειται λοιπόν για εξαιρετικές προϋποθέσεις, οι οποίες ισχύουν μόνο για την Τουρκία. Πρόκειται για θεμελιώδεις κανόνες, τους οποίους οφείλει να τηρεί κάθε χώρα, η οποία επιδιώκει ειδικές σχέσεις με την Ε.Ε. - όποια μορφή κι αν έχει αυτή η συνεργασία.
Ερώτηση: Υπάρχουν εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες η μείωση της επιρροής των στρατιωτικών θα μπορούσε να προκαλέσει τον κίνδυνο ενός μεγαλύτερου εξισλαμισμού της Τουρκίας
Απάντηση: Αυτό το επιχείρημα προϋποθέτει ότι η Τουρκία δε μπορεί να γίνει μια δημοκρατία ή ότι, αν εκφραζόταν ελεύθερα η βούληση του τουρκικού λαού, θα διακινδύνευαν τα δυτικά συμφέροντα. Τέτοιες αναλύσεις θα ίσχυαν, αν όντως, πιθανόν πριν από τριάντα χρόνια. Στο μεταξύ η Τουρκία έχει κάνει μεγάλα βήματα προς μια κοινοβουλευτική δημοκρατία. Επιπλέον σε περιπτώσεις που υπάρχει αμφιβολία έχω πάντα μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στη βούληση ενός λαού από τη βούληση μιας κάστας, στην περίπτωση αυτή της στρατιωτικής κάστας. Ποιος προωθεί τις μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία, ακόμη και σε περιορισμένο πλαίσιο; Πού βρίσκονται οι ευρωπαϊκές φωνές στην Τουρκία; Οχι στους στρατιωτικούς.
Ερώτηση: Αν δικαιωνόταν η πολιτική σας για την Τουρκία, θα έβρισκε σε δημοψήφισμα την υποστήριξη της πλειοψηφίας στην Ελλάδα;
Απάντηση: Η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων επιθυμεί ομαλές σχέσεις με την Τουρκία. Εξίσου επιθυμεί η μεγάλη πλειοψηφία να γίνει η Τουρκία ευρωπαϊκή και να συμπεριφέρεται αντίστοιχα. Είμαι πεπεισμένος ότι δεν είναι κατάλληλα για δημοψήφισμα όλα τα θέματα. Αυτό ισχύει εξάλλου και για το θέμα ενός ευρωπαϊκού Συντάγματος. Έχω τις αμφιβολίες μου, αν οι πολίτες πριν λάβουν την απόφασή τους, θα εξοικειώνονταν με τις λεπτομέρειες μια ευρωπαϊκής συνταγματικής Συνθήκης. Η απόφαση σε ένα ανάλογο δημοψήφισμα εξαρτάται πάντα από παράγοντες, που δεν έχουν να κάνουν με τον κεντρικό πυρήνα του θέματος. Το δημοψήφισμα στην Γαλλία επηρεάστηκε σαφώς από τον τουρκικό παράγοντα, που δεν έχει τίποτε να κάνει με το συνταγματικό θέμα.
Ερώτηση: Στη Γαλλία πάντως θα γίνει σε κάθε περίπτωση δημοψήφισμα για μια ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας.
Απάντηση: Κάθε χώρα έχει τις δικές της ανησυχίες και προτεραιότητες. Στη συζήτηση για τα σύνορα της Ε.Ε. δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε, ότι η διεύρυνση είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να φέρουμε την ειρήνη, τη σταθερότητα, τη δημοκρατία και την ευημερία σε κάθε περιοχή της ηπείρου μας, που μέχρι τώρα δεν είχε το προνόμιο να επωφελείται από αυτό. Αυτός ήταν ο λόγος για τη διεύρυνση της Ε.Ε. προς Κ. και Α. Ευρώπη, και έτσι έχει η κατάσταση με την προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων. Καταλαβαίνω επιφυλάξεις που έχουν να κάνουν με την ικανότητα της Ε.Ε. να δεχτεί νέα μέλη. Ομως δε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται άσχημα ως εμπόδια για τη διεύρυνση της Ε.Ε., αλλά να χρησιμοποιούνται ως κίνητρα για αποφασιστικά βήματα στην εμβάθυνσή της. Είναι στρατηγικά έξυπνο, να ειπωθεί στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων ότι θα πρέπει να περιμένουν για ανυπολόγιστο χρόνο την ένταξη στην Ε.Ε., όταν θα έχουν εκπληρώσει όλα τα απαιτούμενα κριτήρια; Επειδή θέλουμε πρώτα να τακτοποιήσουμε τα του οίκου μας; Αυτή δεν είναι η σωστή είδηση για τα Βαλκάνια.
Ερώτηση: Πώς βλέπει η κυβέρνησή σας την κατάσταση στο κατεχόμενο από την Τουρκία τμήμα της Κύπρου; Ο τουρκικός πληθυσμός ζητεί ένα τέλος της οικονομικής απομόνωσης.
Απάντηση: Αυτή η ερώτηση αφορά σε τρία κεφάλαια. Κεφάλαιο πρώτο : μία από τις υποχρεώσεις που έχει η Τουρκία να εκπληρώσει στην ευρωπαϊκή πορεία της είναι η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Αγκυρας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία. Κεφάλαιο δεύτερο : αφορά στην πολιτική διαίρεση της Κύπρου. Υπό την αιγίδα των ΗΕ έγινε το 2004 η προσπάθεια να ξεπεραστεί η διαίρεση του νησιού. Αυτή η προσπάθεια απέτυχε σε ένα δημοψήφισμα. Το τρίτο κεφάλαιο αφορά στο πώς μπορούν να βοηθηθούν οι Τουρκοκύπριοι , για να βελτιώσουν το επίπεδο διαβίωσής τους. Κανείς στην Ελλάδα δεν έχει τίποτε ενάντια σε αυτό, να υποστηρίξουν τους Τουρκοκύπριους, ώστε να βελτιώσουν το επίπεδο διαβίωσής τους. Ομως αυτό πρέπει να επιλυθεί στο πλαίσιο του αναγνωρισμένου από τη διεθνή Κοινότητα στάτους της Κύπρου - η Κύπρος είναι μία χώρα, μια Δημοκρατία. Δεν πρέπει να υπάρξει μια έμμεση ένδειξη, ότι εκεί υπάρχει ένα χωριστό τουρκικό κράτος.
Ερώτηση: Ο κύπριος Πρόεδρος Παπαδόπουλος κατάφερε με επιτυχία το 2004 να ανατρέψει το δημοψήφισμα των ΗΕ για μια επανένωση του νησιού. Ενήργησε ενάντια στη συμβουλή από την Αθήνα. Η κυβέρνησή σας αισθάνεται εξαπατημένη από τον Παπαδόπουλο;
Απάντηση: Με κάθε κυπριακή κυβέρνηση συνεργαζόμαστε στενά. Αυτό είναι ένα είδος εθνικού καθήκοντος. Ομως καμία πλευρά δεν θα είχε την ιδέα, να επιβάλει στην άλλη τη θέλησή της. Η Κύπρος είναι ένα ανεξάρτητο κράτος, που έχει τις δικές τις προτεραιότητες, παίρνει τις δικές της αποφάσεις, καθορίζει τη δική της ατζέντα. Η συμφωνημένη διαδικασία από τα ΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού προέβλεπε τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων. Οι Κύπριοι εξέφρασαν τη θέλησή τους σαφώς και με μεγάλη πλειοψηφία. Φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι μια επίλυση του Κυπριακού πρέπει να έχει πλευρές ενός συμβιβασμού. Ομως δε θα πρέπει να ξεχνιέται: το θέμα της Κύπρου είναι ένα θέμα στρατιωτικής εισβολής και κατοχής και η πρόταση των ΗΕ προέβλεπε τη μόνιμη παραμονή στρατιωτικών δυνάμεων.
Ερώτηση: Μακροπρόθεσμα προβλεπόταν μόνο η παραμονή ενός συμβολικού αποσπάσματος 650 τούρκων στρατιωτών.
Απάντηση: Πρόκειται για το βασικό θέμα της στρατιωτικής παρουσίας. Μπορεί κάποιος να φανταστεί ένα κράτος μέλος της ΕΕ να ανέχεται ξένα στρατεύματα στο έδαφός του ; Αυτή είναι μια ρύθμιση που βρίσκεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές αρχές και το αυτονόητο.
Ερώτηση: Και στη γειτονιά της Ελλάδας στα Βαλκάνια υπάρχουν αδιευκρίνιστα θέματα στάτους. Ισχύει ακόμη η υπόσχεση μιας ευρωπαϊκής προοπτικής για τα λεγόμενα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων;
Απάντηση: Για αυτό το θέμα υπήρξε μια ανοιχτή και διεξοδική συζήτηση στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες. Η εντύπωσή μου ήταν, ότι τουλάχιστον κατά βάση δεν παραμένει διαφιλονικούμενο, αν η πολιτική για τα Δυτικά Βαλκάνια δε θα έπρεπε να μεταβληθεί. Πάντως η μέρα της ένταξης βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά. Αρχικά για τα κράτη αυτά βρίσκεται η διαπραγμάτευση και εφαρμογή των Συμφωνιών Σταθεροποίησης και Σύνδεσης με την ΕΕ. Στη συζήτηση για τη διεύρυνση υπάρχει η ιδιαιτερότητα, ότι πρόκειται για μια περιοχή, που από πλευράς οικονομικού μεγέθους και πληθυσμού είναι σχεδόν μια μικρογραφία.
Ερώτηση: Πρόκειται ωστόσο για το μισό πληθυσμό της Πολωνίας.
Απάντηση: Και γι’ αυτό το λόγο άλλωστε δεν είναι σημαντικό το αριθμητικό επιχείρημα. Μια περαιτέρω ιδιαιτερότητα αφορά στο ενδεχόμενο κόστος της μη ένταξης. Μια νέα αποσταθεροποίηση των Βαλκανίων δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη λεπτή υπόθεση του Κοσόβου, η οποία ενδεχομένως κυοφορεί μια νέα αποσταθεροποίηση των Βαλκανίων.
Ερώτηση: Σίγουρο είναι ότι δεν διαφαίνεται μια λύση, στην οποία θα μπορούσαν να συμφωνήσουν Σέρβοι και Αλβανοί.
Απάντηση: Κάθε λύση θα πρέπει να κρίνεται από τα αποτελέσματά της. Θα παρέχει η λύση σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη κίνητρα, ώστε να συμπεριφερθούν εποικοδομητικά, ακόμα και εάν δεν συμφωνούν με κάποια σημεία της; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις; Θα βελτιωθεί η κατάσταση των απλών ανθρώπων; Πόση ευρωπαϊκή δέσμευση θα απαιτηθεί για τη διασφάλιση αυτής της λύσης μέσω στρατευμάτων και για πόσον καιρό θα απαιτηθεί αυτή η δέσμευση; Θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί ότι στη Σερβία πολιτικοί τυχοδιώκτες και εθνικιστές θα γίνονταν κυρίαρχη δύναμη και θα οδηγούσαν τη χώρα σε μη ευρωπαϊκούς δρόμους μέσω της εκμετάλλευσης της γενικότερης οργής κατά μιας ενδεχόμενης ανεξαρτησίας του Κοσόβου - είναι αυτή μια εξέλιξη, την οποία επιθυμούμε;
Ερώτηση: Πολλοί εκτιμούν ότι το Κόσοβο, σε περίπτωση μη εξεύρεσης λύσης, ενδεχομένως να αναγνωριστεί μονομερώς από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατ’ αρχάς, και από την Ουάσιγκτον και άλλα δυτικά κράτη στη συνέχεια.
Απάντηση: Προσδοκώ ότι η κοινωνία των κρατών και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα βρουν μια λύση, η οποία θα είναι πολιτικά και ηθικά αποδεκτή. Πρόκειται για ένα ζήτημα, για τη λύση του οποίου απαιτείται λογική και σύνεση από όλες τις πλευρές.
Ερώτηση: Τι θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αστάθεια στην περιοχή : να δοθεί ή όχι ανεξαρτησία στο Κόσοβο;
Απάντηση: Αρχικά, τίθεται ως ερώτημα, το εάν η λύση θα πρέπει να είναι η ανεξαρτησία ή όχι. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα θα δημιουργήσει για ένα μη προβλεπτό χρονικό διάστημα μια κατάσταση, η οποία θα χρειάζεται έξωθεν σταθεροποίηση.