Οι ολλανδικές εκλογές ανοίγουν έναν κύκλο πολιτικών αναμετρήσεων σε χώρες – μέλη της Ευρωζώνης, ο οποίος θα κλείσει το αργότερο τον Μάιο του 2018. Προηγούνται των γαλλικών και των γερμανικών εκλογών και θα αποτελέσουν βαρόμετρο για την τάση αλλαγής ή μη των πολιτικών συσχετισμών στην Ευρώπη, κυρίως τη δυναμική της αντιμεταναστευτικής και αντιευρωπαϊκής Ακροδεξιάς.
Του Γιώργου Δ. Παυλόπουλου
[email protected]
Την Τετάρτη οι Ολλανδοί καλούνται να εκλέξουν τα 150 μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων, κάτω (αλλά και ισχυρότερου) σώματος του κοινοβουλίου της Ολλανδίας.
Οι ολλανδικές εκλογές ανοίγουν έναν κύκλο πολιτικών αναμετρήσεων σε χώρες – μέλη της Ευρωζώνης, ο οποίος θα κλείσει το αργότερο τον Μάιο του 2018, εάν το ιταλικό κοινοβούλιο εξαντλήσει τη θητεία του. Προηγούνται των γαλλικών και των γερμανικών εκλογών και θα αποτελέσουν βαρόμετρο για την τάση αλλαγής ή μη των πολιτικών συσχετισμών στην Ευρώπη, ειδικά μετά την επικράτηση του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη νίκη Τραμπ στις ΗΠΑ. Θα δείξουν επίσης τη δυναμική της αντιμεταναστευτικής και αντιευρωπαϊκής Ακροδεξιάς.
Οι κάλπες ανοίγουν με την ανατολή του ηλίου και κλείνουν στις 9 το βράδυ (10 ώρα Ελλάδος). Τα πρώτα αποτελέσματα θα είναι γνωστά κοντά στα μεσάνυχτα, ενώ ασφαλής εκτίμηση του αποτελέσματος θα υπάρχει περίπου στις 5 το πρωί της Πέμπτης.
Προς συντριβή Κεντροαριστεράς, άνοδο Ακροδεξιάς
Ο απερχόμενος κυβερνητικός συνασπισμός Κεντροδεξιάς – Κεντροαριστεράς δεν αναμένεται να παραμείνει αλώβητος, κυρίως λόγω της φθοράς του ελάσσονος κυβερνητικού εταίρου, των Εργατικών, από τους οποίους προέρχεται και ο υπουργός Οικονομικών της χώρας και πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντέισελμπλουμ.
Τη διεθνή επικαιρότητα, ωστόσο, γύρω από τις εκλογές στην Ολλανδία εδώ και μήνες μονοπωλεί ο ακροδεξιός ηγέτης Γκέερτ Βίλντερς, ο οποίος για πολύ καιρό προηγείτο στις δημοσκοπήσεις. Βλέποντας τη δυναμική της αντιμεταναστευτικής ρητορικής ανά τη Δύση, ο αντιευρωπαϊστής πολιτικός ανέβαζε σταδιακά τους τόνους και την προκλητικότητα των δηλώσεών του, συγκρίνοντας το Κοράνι με το ναζιστικό μανιφέστο «Ο Αγών Μου» του Χίτλερ και καταφερόμενος, με εμφανή υποτιμητικό τρόπο, κατά των Μαροκινών μεταναστών στην Ολλανδία. Έχει επίσης δεσμευθεί να διοργανώσει δημοψήφισμα ανάλογο του βρετανικού για έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όλα αυτά σε μία Ολλανδία στην οποία ένας στους τρεις ψηφοφόρους παραδέχεται ότι τρέφει αρνητικά αισθήματα για τους μουσουλμάνους οι οποίοι ζουν στη χώρα και αποτελούν περίπου το 5% του πληθυσμού της.
Ποια θέματα κυριάρχησαν στην προεκλογική περίοδο
Τα ζητήματα που κυριάρχησαν στην πολιτική αντιπαράθεση ήταν κυρίως η μετανάστευση και η υποδοχή προσφύγων, η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η εγκληματικότητα και η ασφάλεια, θέματα τα οποία έθετε με ιδιαίτερα ένταση η Ακροδεξιά.
Το ζήτημα των σχέσεων Ολλανδίας – Ισλάμ έχει τεθεί με ένταση στη χώρα από τις αρχές του 21ου αιώνα, όταν δύο δολοφονίες είχαν συγκλονίσει την ολλανδική κοινωνία: εκείνη του σκηνοθέτη Τεό Βαν Γκογκ, επικριτή του Ισλάμ από ριζοσπάστη ισλαμιστή το 2004 και εκείνη του δεξιού λαϊκιστή και αντιισλαμιστή πολιτικού Πιμ Φορτούϊν, δύο χρόνια νωρίτερα, το 2002, από ακτιβιστή υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων.
Μεγάλη συζήτηση έγινε και για το ζήτημα των πολιτικών ελευθεριών, κυρίως της προστασίας της ιδιωτικής σφαίρας και της διαφορετικής αντιμετώπισης από την αστυνομία στους καθημερινούς ελέγχους στους δρόμους λόγω φυλετικών χαρακτηριστικών, ειδικά σε μία περίοδο αντιτρομοκρατικής κινητοποίησης στη δυτική Ευρώπη.
Ανησυχία υπάρχει και για το ζήτημα της απασχόλησης, μολονότι η ανεργία τον Δεκέμβριο του 2016 κινήθηκε σε ποσοστά της τάξης του 5,4%. Πολλοί νέοι εργαζόμενοι ανησυχούν για την ασφάλεια των θέσεων εργασίας τους, ειδικά λόγω των ελαστικών μορφών απασχόλησης και των «συμβολαίων μηδενικών ωρών».
Άγνωστο είναι επίσης πώς θα επηρεάσει τον συσχετισμό μεταξύ Κεντροδεξιάς – Ακροδεξιάς η σκληρή στάση που τήρησε ο Ρούτε κατά των συγκεντρώσεων υπέρ της αναθεώρησης του συντάγματος της Τουρκίας και η απέλαση της Τουρκάλας υπουργού. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι η κίνηση έγινε δεκτή ευμενώς από τους Ολλανδούς, γεγονός που ενισχύει το μείζον κόμμα της συμπολίτευσης και αφαιρεί επιχειρήματα από την Άκρα Δεξιά.
Η αναλογική και το «φρένο» στον Βίλντερς
Μεγάλη σημασία για τις μετεκλογικές εξελίξεις πάντως έχει το σύστημα καθαρής απλής αναλογικής με το οποίο εκλέγεται η Βουλή, αποκλείοντας έτσι πρακτικά τις μονοκομματικές κυβερνήσεις και επιβάλλοντας πολυκομματικές συνεργασίες.
Ακόμη λοιπόν και αν η Ακροδεξιά καταλάμβανε την πρώτη θέση, δύσκολα θα έβλεπε τα στελέχη της σε υπουργικούς θώκους. Κι αυτό γιατί όλα τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου έχουν αποκλείσει την συνεργασία μαζί της.
Για τον σχηματισμό κυβέρνησης, χρειάζεται ψήφος εμπιστοσύνης του 50% + 1 βουλευτών, δηλαδή 76 σε σύνολο 150. Η εκλογή πραγματοποιείται με πανεθνική λίστα έως και 60 υποψήφιων βουλευτών από κάθε κόμμα και οι βουλευτές εκλέγονται με τη σειρά που είναι τοποθετημένοι στη λίστα, με βάση το πανεθνικό ποσοστό του κόμματος. Δεν υπάρχουν δηλαδή εκλογικές περιφέρειες και όλοι οι βουλευτές είναι ουσιαστικά βουλευτές Επικρατείας.
Με βάση, λοιπόν, τους δημοσκοπικούς συσχετισμούς, ακόμη και στην λιγότερο πιθανή περίπτωση κατά την οποία το κόμμα του Γκέερτ Βίλντερς κατακτήσει την πρώτη θέση, ο Μαρκ Ρούτε, λόγω της ύπαρξης συμμαχιών με άλλα κόμματα του τόξου Κεντροδεξιάς – Κεντροαριστεράς, θα παραμείνει κατά πάσα πιθανότητα στην εξουσία.
Οι κύριες πολιτικές δυνάμεις
Οι βασικοί πολιτικοί παίκτες μεταξύ των 28 κομμάτων που ζητούν την ψήφο των Ολλανδών, με βάση τη δυναμική τους στις δημοσκοπήσεις, είναι:
Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) – Φιλελεύθερη Κεντροδεξιά
Από τα πλέον φιλελεύθερα κεντροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη, το κόμμα του απερχόμενου πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε είναι και πάλι το φαβορί για την πρώτη θέση, κατά πάσα πιθανότητα ωστόσο με λιγότερες έδρες από τις 40 τις οποίες είχε λάβει το 2012. Αυτό σημαίνει ότι θα έχει και πάλι τον πρώτο λόγο στον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά και ότι θα έχει ανάγκη ενός ή περισσότερων πολιτικών συμμάχων στο κοινοβούλιο. Κινείται δημοσκοπικά στο 16%-17%.
Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) – Εθνικιστική Δεξιά – Ακροδεξιά
Μολονότι είναι κόμμα της κοινοβουλευτικής και όχι της ριζοσπαστικής Άκρας Δεξιάς (δεν αμφισβητεί δηλαδή το δημοκρατικό πολίτευμα), το κόμμα του Γκέερτ Βίλντερς έχει υιοθετήσει έναν έντονα αντιευρωπαϊκό και αντιμεταναστευτικό λόγο, θέτοντας στο στόχαστρό του κυρίως το Ισλάμ και εμφανιζόμενο ως υποστηρικτικό της ολλανδικής πολιτιστικής ταυτότητας. Υποστηρίζει την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δημοσκοπικά βρίσκεται στο 13%-14%.
Χριστιανοδημοκρατική Έκκληση (CDA) - Κεντροδεξιά
Το ιστορικό συντηρητικό κόμμα της Ολλανδίας έχει κινηθεί περισσότερο προς το Κέντρο τα τελευταία χρόνια. Δεν συμμετείχε στην τελευταία κυβέρνηση του κ. Ρούτε, ωστόσο η δημοσκοπική δυναμική του το φέρνει στην τρίτη θέση και άρα του δίνει κομβικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης. Οι δημοσκοπήσεις την φέρνουν σε ποσοστά περίπου 12%.
Δημοκράτες 66 (D66) – Φιλελεύθερο Κέντρο
Κοινωνικά προοδευτικό και οικονομικά φιλελεύθερο, το κόμμα των Δημοκρατών 66, που τάσσεται υπέρ της ελευθερίας στη χρήση και την καλλιέργεια μαριχουάνας από τους Ολλανδούς, φαίνεται να κινείται πάνω από το 10% και θέτει επίσης σοβαρή υποψηφιότητα να αντικαταστήσει την Κεντροαριστερά ως κυβερνητικός εταίρος του κ. Ρούτε μετά τις εκλογές. Δημοσκοπική δυναμική κοντά στο 12%.
Πράσινοι Αριστεροί (GL) – Οικολογική Αριστερά
Πολιτικό κόμμα το οποίο προήλθε από τη συγχώνευση του ΚΚ Ολλανδίας με μικρότερα σοσιαλιστικά και ριζοσπαστικά κόμματα, φαίνεται να κερδίζει τη μάχη στον χώρο της ευρύτερης Κεντροαριστεράς, ενώ φαίνεται να έχει ιδιαίτερα δυναμική στους ψηφοφόρους κάτω των 30 ετών. Κινείται μεταξύ 10%-11%.
Σοσιαλιστικό Κόμμα – (SP) – Αριστερά
Προερχόμενο από το μαοϊκό μ-λ ρεύμα της δεκαετίας του ’70, είχε τερματίσει τρίτο στις εκλογές του 2012. Ριζοσπαστική Αριστερά με ευρωσκεπτικιστικά χαρακτηριστικά, δείχνει τάσεις πτώσης. Στις δημοσκοπήσεις έχει «ταβάνι» στο 10%.
Κόμμα Εργασίας (PvdA) – Κεντροαριστερά
Δεύτερο κόμμα στην διαλυθείσα Βουλή, φαίνεται να λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού κόστους από την κυβερνητική φθορά. Κινδυνεύει, με βάση τις δημοσκοπήσεις, να κατρακυλήσει στην έβδομη θέση, πράγμα που κατά πάσα πιθανότητα θα το θέσει εκτός κυβερνητικού νυμφώνος. Κινείται σε ισχνά σε σχέση με το παρελθόν ποσοστά επιπέδου 7%-8%.
50PLUS – (50+) – Κέντρο, Συμφέροντα Συνταξιούχων
Κόμμα με μονοθεματική ουσιαστικά στόχευση στην προστασία των απόμαχων της δουλειάς και των κατακτήσεών τους. Κινείται περίπου στο 3,5%.
H ολλανδική οικονομία σε αριθμούς
Επιμέλεια εικόνας: Κατερίνα Κατσιδήμα, Μαρία Πετειναράκη