Ξεκαθαρίσματα εννοιών

Από την έντυπη έκδοση

Του Α. Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]

Όσο θα περιμένουμε -και θα περιμένουμε εβδομάδες, ίσως και μήνες!- μέχρι να ξεκαθαρίσει τι τελικά συμφωνήθηκε στο Eurogroup του Φεβρουαρίου και στην Κορυφή των Κυριών (μαζί και με ολίγον Γιούνκερ, εντάξει!) για την Ελλάδα, δεδομένου ότι... τώρα ξανάνοιξε, απλώς, η διαπραγμάτευση και τίποτε δεν έκλεισε (όπως επιχειρείται να ειπωθεί), θα έλθουμε με μια ιδιαίτερα ταπεινή πρόταση στον αναγνώστη.

Να σταματήσει να ασχολείται με όσα του λένε, από τους αυτάρεσκους κυβερνητικούς στην Αθήνα μέχρι τον αυτοτρολαριζόμενο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο Βερολίνο, από τους αμήχανους αντιπολιτευτικούς πάλι στην Αθήνα μέχρι την κακοφωνία των Βρυξελλών, από τις φίλαθλες τοποθετήσεις των ελληνικών μίντια («μας ταπώσανε», «τους σκίσαμε») μέχρι τις σταθερά με καθυστέρηση φάσης αναλύσεις των διεθνών, έγκυρων κοκ Μέσων (που ώρες μετά τη σχεδόν κατάληξη για Grexit, «είδαν» νέο success story, ήδη επανήλθαν σε ζόφο και ανασφάλεια).

Προτείνουμε, λοιπόν, στον αναγνώστη να κάτσει παρέα μαζί μας να ξαναδεί μερικές θεμελιώδεις έννοιες. Ώστε όχι να συμφωνήσει μαζί μας ή με οποιονδήποτε αναλυτή ή πολιτικό τενόρο, αλλά τουλάχιστον να έχει κάτι σαν μίτο της Αριάδνης, όσο τα πράγματα θα προχωρούν στον λαβύρινθο των διαπραγματεύσεων. (Υπάρχει Μινώταυρος/Grexit ή πολιτική κατάρρευση κάπου γύρω; Αληθινά κανείς δεν το γνωρίζει.)

Στην προσπάθεια αυτή, ας αρυσθεί καρτερία από Σαίξπηρ: «Words, words, words» από τον Άμλετ (Πράξη δεύτερη, σκηνή 2, διάλογος με τον Πολώνιο): λόγια, λόγια, λόγια. αλλά και σωφροσύνη από το αρχαίο γνωμικό, μέσω Δημοσθένη «Προς γαρ το τελευταίο εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται» (νομίζουμε σε κάποιον Ολυνθιακό): η τελική έκβαση κρίνει οτιδήποτε προηγήθηκε.

Πρώτα πρώτα, λοιπόν, τι θα πει «συμφωνία»: όπως έχει έρθει το πράγμα, συμφωνία είναι η σύμπτωση των μερών που κάθε φορά κάθονται στο τραπέζι -άλλοτε προσέρχεται το ΔΝΤ, άλλοτε όχι. άλλοτε ανεβαίνει ο ρόλος της ΕΚΤ, άλλοτε υποχωρεί, ομοίως του ESM. άλλοτε αφήνεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μιλήσει, άλλοτε παραμερίζεται. άλλοτε η Ελλάδα βρίσκεται στο τραπέζι, άλλοτε αφήνεται στον προθάλαμο (κακό, αλλά έτσι είναι)- να συνεχιστεί η διαδικασία, να αφεθούν τα πράγματα να τρέχουν. Κάθε απόφαση, κάθε συναίνεση, δεν είναι παρά ένας σταθμός στο continuum μιας κυλιόμενης διαπραγμάτευσης. Γι’ αυτό και το «κλείνει» (η συμφωνία, η αξιολόγηση, η διαπραγμάτευση) δεν έχει νόημα ούτε ως λέξη ούτε ως συμπέρασμα.

Πάμε τώρα παρακάτω: η τρομερή έννοια -έτσι την καταλήξαμε!- «μέτρα» έρχεται να αναμετρηθεί με την άλλη, με τις «μεταρρυθμίσεις». Ξεκίνησαν τα μέτρα να έχουν αρνητική φόρτιση, μνήμη της αρχικής φάσης -εμπνεύσεως ΔΝΤ- του προγράμματος, του cut-cut-cut/tax-tax-tax, περικοπές και φόροι. Ύστερα προχώρησαν σε πιο τεχνικά, συνεπώς λιγότερο εύκολα αξιολογήσιμα πράγματα.

Ενώ οι μεταρρυθμίσεις (και μάλιστα οι «διαρθρωτικές») υποτίθεται ότι είχαν εξαρχής μια λογική παρέμβασης στη δυσλειτουργική ελληνική οικονομία - ενώ η αποκορύφωση ήρθε με το toolkit, την εργαλειοθήκη του πολυμήχανου τεχνίτη ΟΟΣΑ, που θα επισκεύαζε το σαράβαλο. (Είχαμε -ένα μόλις παράδειγμα- τη βατραχομυομαχία περί τις ημέρες διάρκειας του «φρέσκου γάλατος», ώστε να πάψουμε να έχουμε στην Ελλάδα από τις ακριβότερες τιμές στην Ε.Ε. Πήγε να πέσει η κυβέρνηση, το μέτρο πέρασε, υλοποιήθηκε όπως όπως. Το γάλα... ακρίβυνε!). Τελικά, «μέτρα» και «μεταρρυθμίσεις» κατέληξαν να υποδηλώνουν κάτι απλούστερο: να γίνεται κάτι, να κινούνται τα πράγματα, «do something!».

Ενδιάμεση στάση, εδώ, στο ποιον αφορούν τα «μέτρα», ποιος βαρύνεται με τα deliverables, τα παραδοτέα κάθε φύσης. Συνήθως βαρύνουν εμάς - το πειραματόζωο. Που εγκαλούμεθα ότι δεν εφαρμόζουμε: «implementation, implementation, implementation» κατά την υπέρκομψη κυρία Λαγκάρντ. Όμως «μέτρα» (για το χρέος, π.χ.) βαρύνουν και τους απέναντι, τους «εταίρους»: αυτά συμφωνούνται, όπως το 2012, ύστερα το 2015/16 αλλά με μιαν ακρούλα, μια προϋπόθεση που βοηθά να μην υλοποιούνται.

Πάμε τώρα στο «μεσοπρόθεσμο». Πρώτον, το μεσοπρόθεσμο είναι ένα πρόγραμμα που κοιτάει -με ορισμένους δείκτες, ορισμένες παραδοχές: προβολή για ΑΕΠ, για πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα, για πληθωρισμούς, για κατανάλωση και επενδύσεις- προς το μέλλον. Αυτό το διαμορφώνει / το υποβάλλει η κυρίαρχη χώρα «Ελλάς», το συζητούν και το εγκρίνουν οι ξένοι. Και... πέφτει έξω! Βασικά, διαμορφώνεται / υποβάλλεται / εγκρίνεται / μπαίνει στο συρτάρι. Στόχος: «να βγαίνουν τα νούμερα».

Το άλλο μεσοπρόθεσμο είναι τα μέτρα για το χρέος. Ατυχώς και εδώ αυτό το «μεσοπρόθεσμο» προνοήθηκε προκειμένου να βγαίνουν τα νούμερα, η «βιωσιμότητα». Α, ναι, και προκειμένου να φεύγει ο χρόνος - να περάσουν οι εκλογές (τους) και βλέπουμε.

Μ’ αυτά τα ξεκαθαρίσματα εννοιών, ας πορευόμαστε!