Ζούμε στην εποχή του «μετά», που, είτε ως πρόθεση είτε ως επίρρημα, υποδηλώνει διαδικασίες όχι πάντα διαφανείς, σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε πορεία αναζήτησης νέων σταθερών, γράφει ο Δημήτρης Η. Χατζηδημητρίου.
Από την έντυπη έκδοση
Του Δημήτρη Η. Χατζηδημητρίου
[email protected]
Ζούμε στην εποχή του «μετά», που, είτε ως πρόθεση είτε ως επίρρημα, υποδηλώνει διαδικασίες όχι πάντα διαφανείς, σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε πορεία αναζήτησης νέων σταθερών. Οι βεβαιότητες του μεταπολεμικού κόσμου και των διευθετήσεων της Γιάλτας συντρίφτηκαν στα ερείπια του Τείχους του Βερολίνου, δίνοντας την ευκαιρία σε πολλούς να πανηγυρίσουν, πρόωρα, το «τέλος της Ιστορίας», όταν έσβησε και ο ερυθρός αστέρας στην κορυφή του Κρεμλίνου.
Σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα μετά, η φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση δείχνει να έχει εξαντλήσει την αλκή της κι εκεί ακριβώς που γεννήθηκε ως κυρίαρχη, μονοδιάστατη, αντίληψη, να σωρεύει «ανθρώπινα σκουπίδια», να θύει στον κοινωνικό δαρβινισμό δημιουργώντας κραυγαλέες ανισότητες, να προκαλεί δυσανεξία και αχαλίνωτη δυσφορία που φτάνει στα όρια της αμφισβήτησης κι αυτής ακόμη της δημοκρατίας.
Τα πράγματα δείχνουν σάμπως η αναζήτηση της νέας ισορροπίας να περνά από την απίσχναση εκείνων ακριβώς των συστατικών που συγκροτούν τον πυρήνα μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Με διαπιστωτική διάθεση -κι εμφανή παραίτηση- ο δημόσιος λόγος συμβιβάζεται με έννοιες όπως «μετα-δημοκρατία», «μετα-πολιτική», «μετα-αλήθεια».
Το «μετά-» απειλεί να καταστεί ο γενικευμένος κανόνας μιας νέας παγκόσμιας σύμβασης, στο πλαίσιο της οποίας κάθε διάκριση «ορθού-λάθους» θα είναι περιττή. Κάθε απαίτηση για αναγνώριση και σεβασμό της ποικιλομορφίας των κοινωνιών -και των δρώντων υποκειμένων στο εσωτερικό τους- θα περιφρονείται ως ανόητη εμμονή σε… λεπτομέρειες.
Και τώρα, μόλις το Σάββατο, από το βήμα της Διάσκεψης για την Ασφάλεια, στο Μόναχο, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ κάλεσε το ακροατήριό του και πρωτίστως τις ΗΠΑ να στέρξουν στη δημιουργία μιας «μετα-δυτικής» παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Στην αντίληψη της Μόσχας, όπως την εξέθεσε ο Λαβρόφ, η αποτυχία της παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης ήταν προδιαγεγραμμένη, «γιατί κατασκευάστηκε από μια ομάδα επίλεκτων κρατών, για να κυριαρχήσουν σε όλα τα υπόλοιπα». Κατά τον Λαβρόφ, «οι υπεύθυνοι ηγέτες πρέπει να κάνουν μια επιλογή.
Ελπίζω, πως αυτή η επιλογή θα είναι εκείνη μιας παγκόσμιας δημοκρατικής και δίκαιης τάξης. Αν θέλετε, αποκαλέστε την “μετά-Δύση”». Πόσο ωραία λόγια για να «μασκαρευτεί» -τέτοιες ημέρες, μάλιστα- η απαίτηση της Μόσχας για παγκόσμια συγκυριαρχία…
Κηρύσσοντας το τέλος της «Δύσης» -και λογικά κι ό,τι τη συγκροτεί ως ιδεολογικοπολιτικό μέγεθος- ο Λαβρόφ θέλει μια νέα τάξη όπου κάθε κυρίαρχο κράτος «θα επιδιώκει την ισορροπία ανάμεσα στα συμφέροντά του και εκείνα των εταίρων του». Αλλά από την εποχή του Θουκυδίδη γνωρίζουμε τι σημαίνει και πού οδηγεί αυτό που επιδιώκει η Μόσχα.