Οι καρδινάλιοι που θα εκλέξουν τον διάδοχο του Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ πρέπει να επιλέξουν κάποιον που αφενός θα κρατήσει την Καθολική Εκκλησία ενωμένη, αφετέρου θα την εντάξει στη σύγχρονη εποχή.
Οπως γράφει ο Τζίμι Μπερνς στους «Financial Times», κανένας Πάπας στη σύγχρονη εποχή δεν έχει προκαλέσει τόσο αντιφατικά συναισθήματα.
Μεταξύ των συντηρητικών Καθολικών, είναι απλώς ο Ιωάννης Παύλος ο Μέγας, που υπερασπίστηκε με πάθος την πίστη και τη θεολογική ορθοδοξία.
Για άλλους, που τοποθετούνται στη φιλελεύθερη πλευρά της Εκκλησίας, ο Πάπας ανέτρεψε τις ελευθερίες που είχαν κατακτηθεί μετά τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού, όταν μια νέα γενιά Καθολικών απ' όλο τον κόσμο ονειρευόταν μια πραγματικά λαϊκή Εκκλησία.
Οι επικριτές του Πάπα επισημαίνουν την αποδυνάμωση των τοπικών εκκλησιών, την εξουδετέρωση των προοδευτικών φωνών από το κίνημα της Θεολογίας της Απελευθέρωσης (στη Λατινική Αμερική) και την προδοσία των φτωχών με την εκστρατεία κατά της χρήσης προφυλακτικών στην Αφρική.
«Τα ακούραστα ταξίδια που τον μετέτρεψαν στο διασημότερο πρόσωπο του πλανήτη, εκτιμούν κάποιοι ότι οδήγησαν στη διαστρέβλωση μιας υγιούς εκκλησίας από την προσωπολατρία και στην περιθωριοποίηση των επισκόπων».
Η ευρεία δυσαρέσκεια των καθολικών επισκόπων απορρέει από τον συγκεντρωτικό έλεγχο που ασκεί το Βατικανό, μη αφήνοντας τις τοπικές εκκλησίες να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την επίλυση των τοπικών προβλημάτων. Ο διάδοχος του Πάπα θα πρέπει να αντιμετωπίσει σύντομα αυτό το ζήτημα.
Από πολιτική και κοινωνική άποψη, ο νέος Πάπας θα βρεθεί σε έναν κόσμο πιο σύνθετο από εκείνον που μετέτρεψε τον Ιωάννη Παύλο ΙΙ σε μια δύναμη
αλλαγής στα τέλη του Ψυχρού Πολέμου. Σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό Τζον
Κόρνουολ, συγγραφέα μιας βιογραφίας του Πάπα, «ο διάδοχός του θα κληρονομήσει μια εκκλησία γεμάτη προβλήματα. Ενας προοδευτικός Πάπας,
ένα είδος Γκορμπατσόφ της εκκλησίας, θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπος μ' ένα ξαφνικό και καταστροφικό σχίσμα, καθώς οι συντηρητικοί αρνούνται να δεχθούν την αυθεντικότητα των προοδευτικών μεταρρυθμίσεων».
Τι ακριβώς θα κρίνει όμως την επιλογή του διαδόχου του Πάπα; Η εφημερίδα «Le Monde» προσφέρει τρία κλειδιά γι' αυτή τη διαδικασία.
Το πρώτο είναι ότι ο Πάπας είναι κατ' αρχήν ο επίσκοπος της Ρώμης.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο νέος Πάπας πρέπει να είναι Ιταλός, πρέπει όμως να γνωρίζει άριστα τη Ρώμη και την ιταλική γλώσσα. Η Ιταλία διαθέτει δύο ισχυρούς υποψήφιους: τον ηλικίας 71 ετών Ντιονίτζι Τεταμάντσι, αρχιεπίσκοπο του Μιλάνου, και τον 63χρονο Αντζελο Σκόλα, της Βενετίας.
Το δεύτερο «κλειδί» είναι η ηλικία. Υστερα από μια τόσο μακρά και τόσο λαμπρή θητεία, ίσως να ακολουθήσει μια σύντομη, μεταβατικού χαρακτήρα θητεία. Αν ληφθεί υπόψη αυτό το κριτήριο, ισχυρός υποψήφιος είναι ο γερμανός Γιόζεφ Ράτζινγκερ, 77 ετών, αμετακίνητος φύλακας του δόγματος από το 1981.
Το τρίτο «κλειδί» είναι η αντιπαράθεση ανάμεσα στο «διεθνιστικό κόμμα» και το «ιταλικό κόμμα». Στους διπλωματικούς κύκλους, πολλοί υποστηρίζουν ότι θα ήταν άτοπο να εκλέξουν οι καρδινάλιοι έναν «γκρίζο» Πάπα σε μια εποχή που η Καθολική Εκκλησία έχει φτάσει σε ένα πρωτοφανές επίπεδο ηθικής ισχύος.
Γιατί να μην αναγνωρίσει η Εκκλησία ότι η Ευρώπη δεν έχει το αιώνιο μονοπώλιο της διαχείρισης των εκκλησιαστικών υποθέσεων και να μην επιλέξει τον νέο Πάπα από το Νότο, όπου ζει η πλειοψηφία των καθολικών; Στην περίπτωση αυτή, δύο από τα αουτσάιντερ που αναφέρονται περισσότερο είναι ο 68χρονος Χοσέ-Μαρία Μπεργκόλιο, αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Αϊρες, και ο επίσης 68χρονος Ιβάν Ντίας, της Βομβάης.
Πηγές: Financial Times, Le Monde, ΑΠΕ