Το 1999 η τιμή του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές κυμαίνονταν στα 10 δολάρια το βαρέλι, προς μεγάλη απογοήτευση του ΟΠΕΚ. Εκτοτε η Σαουδική Αραβία πρωτοστάτησε στην άνοδο της τιμής, φροντίζοντας να παρακολουθεί τα πετρελαϊκά αποθέματα των χωρών του ΟΟΣΑ και, όταν αυτά αυξάνονταν, μείωνε αμέσως την παραγωγή της και ωθούσε τις άλλες χώρες του ΟΠΕΚ να κάνουν το ίδιο, ώστε να αυξηθούν οι τιμές του «μαύρου χρυσού».
Ανέκαθεν η Σ. Αραβία υποστήριζε ότι μια «δίκαιη» τιμή του πετρελαίου θα ήταν γύρω στα 30 δολάρια. Τώρα που οι τιμές κινούνται πάνω από τα 50 δολάρια, ο υπουργός Πετρελαίου της Σ. Αραβίας Αλί Ναϊμι δηλώνει ότι η χώρα του νοιάζεται για τους καταναλωτές και δεν θέλει να τους πλήξει.
Η Σ. Αραβία, μαζί με το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (τις μόνες χώρες ουσιαστικά του ΟΠΕΚ που έχουν περιθώρια αύξησης της παραγωγής τους, καθώς οι υπόλοιπες λειτουργούν στο «φουλ»), κινούνται για αύξηση της παραγωγής τους ώστε να αποκλιμακωθούν οι τιμές.
Ο Αλί Ναϊμι έχει μάλιστα φθάσει στο σημείο να συμφωνεί με την αύξηση των πετρελαϊκών αποθεμάτων των ανεπτυγμένων χωρών.
Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως το Ιράν αντιτίθενται στην αύξηση της παραγωγής, ενώ η Βενεζουέλα θέλει ακόμα υψηλότερες τιμές. Ομως οι Σαουδάραβες έχουν καταστήσει σαφές ότι θα αυξήσουν τη δική τους παραγωγή, είτε το θέλουν είτε όχι οι «σύμμαχοι» τους στον ΟΠΕΚ.
Ακριβώς η ικανότητά της Σαουδικής Αραβίας να αυξομειώνει κατά βούληση την παραγωγή της, ώστε να επηρεάζει ανάλογα και τις διεθνείς τιμές, της έχει δώσει το προσωνύμιο «κεντρική τράπεζα του πετρελαίου», όρος που καλύτερα ταιριάζει στην κολοσιαία σαουδαραβική κρατική εταιρία Aramco, η οποία αναλάμβάνει στην πράξη να εκτελέσει τις εντολές της πολιτικής ηγεσίας της χώρας.
Με βάση πρόσφατες εκτιμήσεις, παράγει 10 εκατ. βαρέλια τη μέρα (το ένα όγδοο της παγκόσμιας κατανάλωσης) και είχε πέρυσι έσοδα 93 δισ. δολ. Διαθέτει μακράν τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά αποθέματα στον κόσμο (τουλάχιστον 260 δισ. βαρέλια), περίπου το ένα τέταρτο των γνωστών παγκόσμιων αποθεμάτων. Παράλληλα, λόγω της εύκολης προσβασιμότητας των κοιτασμάτων της, έχει την τύχη να αντλεί πετρέλαιο με το μικρότερο κόστος από κάθε ανταγωνιστή της (γύρω στα 50 σεντς ανά βαρέλι), ούτε το ένα δέκατο όσων πληρώνουν οι άλλες εταιρείες στη Ρωσία, τη Β. Θάλασσα ή το Μεξικό.
Κάθε φορά που υπάρχει μια παγκόσμια ανάγκη, η Aramco είναι έτοιμη να δώσει «ενέσεις πετρελαϊκής ρευστότητας» ως τραπεζίτης/παραγωγός τελευταίας καταφυγής, όπως π.χ. όταν μέσα σε 48 μόλις ώρες αύξησε κάθετα την παραγωγή της μετά την εισβολή στο Ιράκ, για να αντισταθμίσει την έλλειψη του ιρακινού πετρελαίου.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Aramco θα πρέπει να διπλασιάσει την παραγωγή της την επόμενη δεκαετία για να ικανοποιήσει την αυξανόμενη ζήτηση. Εχουν όμως αρχίσει να εκφράζουν αμφιβολίες αν μπορεί να το κάνει εύκολα, εξαιτίας πιθανών τεχνικών δυσκολιών στην ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων πέρα από τα τωρινά επτά πεδία στη χώρα που παράγουν το 90% του σαουδαραβικού πετρελαίου και τα οποία έχουν ηλικία 45-50 ετών (το μεγαλύτερο είναι το πεδίο Ghawar με παραγωγή 5 εκατ. βαρελιών ημερησίως).
Λόγω αυτών των εικασιών, τελευταία η Aramco συζητά πιο ανοιχτά κάποιες μέχρι τώρα απόρρητες λεπτομέρειες για τα εσωτερικά της, προκειμένου να αποδείξει στους επικριτές της ότι όντως μπορεί να διατηρήσει παραγωγή 15 εκατ. βαρελιών τη μέρα για τα επόμενα 50 χρόνια, χωρίς καν να χρειασθεί να αναπτύξει νέα πεδία άντλησης.
Οι φόβοι ότι η Σ. Αραβία, λόγω χρόνιας έλλειψης επαρκών επενδύσεων στον τομέα του πετρελαίου, έχει χάσει την ικανότητά της να αυξάνει γρήγορα την παραγωγή της ώστε να «παγώνει» τις τιμές, ώθησαν το ΔΝΤ πρόσφατα να προειδοποιήσει πως ο ΟΠΕΚ συνολικά πρέπει να επεκτείνει την αχρησιμοποίητη παραγωγική δυναμικότητά του κατά 3 έως 5 εκατ. βαρέλια, ώστε να διασφαλίσει την υγεία της παγκόσμιας οικονομίας.
Από την πλευρά της, η Σ. Αραβία έχει εγκαινιάσει ένα φιλόδοξο σχέδιο επέκτασης με στόχο να έχει μόνιμα ένα έξτρα παραγωγικό δυναμικό της τάξης των 1,5 έως 2 εκατ. βαρελιών, με δεδομένο ότι η παγκόσμια ζήτηση αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό 2 εκατ. βαρελιών τη μέρα.
Φυσικά, λόγω της Αλ Κάϊντα, πάνω από την Aramco επικρέμαται πλέον συνεχώς η απειλή της τρομοκρατίας, η οποία άλλωστε έχει δημιουργήσει το λεγόμενο «premium φόβου», που έχει αυξήσει κατά 7 έως 15 δολάρια την τιμή του βαρελιού. Η εταιρεία έχει στο μισθολόγιό της ένα πραγματικό στρατό 5.000 ιδιωτικών ένοπλων φρουρών, χώρια τον επίσημο σαουδαραβικό στρατό και τους πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών της χώρας που εργάζονται για την προστασία των πολυπληθών εγκαταστάσεων της Aramco και ιδίως του Ρας Τανούρα, του μεγαλύτερου στον κόσμο τέρμιναλ εξαγωγής πετρελαίου.
Πηγή: Economist, ΑΠΕ