Ερχόμενη από μια άλλη εποχή που, όμως, μοιάζει τόσο με τη δική μας, μία απολαυστική κωμωδία αποκαλύπτει με αξιοθαύμαστη τόλμη τις μεθόδους και τις πρακτικές, που, από τότε, διέπουν το πολιτικό μας σύστημα: την εξασφάλιση ξένης υποστήριξης, τη διαπλοκή, την εξαγορά συνειδήσεων, τις πελατειακές σχέσεις και τη θυσία του δημοσίου στο ατομικό συμφέρον.
Ερχόμενη από μια άλλη εποχή που, όμως, μοιάζει τόσο με τη δική μας, μία απολαυστική κωμωδία αποκαλύπτει με αξιοθαύμαστη τόλμη τις μεθόδους και τις πρακτικές, που, από τότε, διέπουν το πολιτικό μας σύστημα: την εξασφάλιση ξένης υποστήριξης, τη διαπλοκή, την εξαγορά συνειδήσεων, τις πελατειακές σχέσεις και τη θυσία του δημοσίου στο ατομικό συμφέρον.
O Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Καλοκαίρι στην Αθήνα 2016», παρουσιάζει, με την υποστήριξη του Κεντρικού Τομέα Αθηνών της Περιφέρειας Αττικής, στο Φεστιβάλ στο Θέατρο του Αττικού Άλσους, το έργο «Του Κουτρούλη ο γάμος» του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, σε απόδοση κειμένου και σκηνοθεσία του Γιάννη Καλατζόπουλου, τη Δευτέρα 25 Ιουλίου, στις 9 το βράδυ.
Το έργο αυτό, η πιο «αριστοφανική» κωμωδία του νεοελληνικού θεάτρου, γράφτηκε από τον Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, στα 1843, αμέσως μετά το «μνημόνιο» με τους δανειστές εκείνης της εποχής και την επιβολή στη χώρα μας, από τις Μεγάλες Δυνάμεις, δυσβάστακτων όρων, που οδήγησαν στην εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου.
Έχοντας προσωπική πείρα
Φαναριώτης ευρύτατης παιδείας και πολυγραφότατος λόγιος, ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής ήταν, ταυτόχρονα, και δραστήριος πολιτικός, που έζησε «από τα μέσα» τις ίντριγκες, τις ξένες επεμβάσεις, τους συμβιβασμούς και την - με κάθε μέσο - προσπάθεια για κατάκτηση και διατήρηση της εξουσίας από τα πρώτα κόμματα που εμφανίστηκαν μετά την Επανάσταση του ’21, κόμματα που δεν έκρυβαν την εξάρτησή τους από ξένα κέντρα. Αντίθετα, έφεραν με υπερηφάνεια τους τίτλους «Αγγλόφιλον», «Γαλλόφιλον» και «Ρωσόφιλον».
Μέσα από την ξεκαρδιστική ιστορία τού Κουτρούλη, του καλοκάγαθου ράφτη από τη Σύρο, που, για να τον δεχτεί για σύζυγό της η ωραία Ανθούσα, του θέτει ως όρο να γίνει υπουργός, ο Ραγκαβής αναδεικνύει αυτήν την κατάσταση. Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο συμβολικό πλαίσιο του ξενοδοχείου «Η Ελλάς», όπου ο Ραγκαβής κατορθώνει να αναβιώσει και να ανανεώσει τη φόρμα της αριστοφανικής κωμωδίας, αξιοποιώντας όχι μόνο τον Χορό πολιτών - πελατών, αλλά και όλα τα δοκιμασμένα τεχνάσματα του είδους: την Παράβαση, τα Επεισόδια, τον Αγώνα, τον Υμέναιο και, φυσικά, τις κωμικές ανατροπές, το γέλιο, τα τραγούδια και την πανηγυριώτικη διάθεση.
Με αγορασμένους υποστηρικτές
Ήρωας του έργου είναι ο πάμπλουτος, αλλά ταπεινής καταγωγής Εμμανουήλ Κουτρούλης, ράφτης από τη Σύρα, ο οποίος καταφθάνει στην Αθήνα, συνοδευόμενος από τον κατεργάρη υπηρέτη του, Στροβίλη, αποφασισμένος να ζητήσει σε γάμο την πανέμορφη, φιλόδοξη και πολύ νεότερή του Ανθούσα, κόρη του μεγαλοξενοδόχου και κοινωνικά ανερχόμενου κυρ - Σπύρου.
Η Ανθούσα, η οποία έχει - κρυφά από τον πατέρα της - δεσμό με τον νεαρό κομψευόμενο Ξανθούλη, θέλοντας να αποφύγει αυτόν τον αταίριαστο γάμο, χωρίς να δυσαρεστήσει τον πατέρα της, θέτει έναν όρο, που είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί: θα πάρει τον Κουτρούλη, μόνο αν αφήσει τη ραπτική και γίνει υπουργός.
Έτσι, ο ερωτοχτυπημένος Κουτρούλης αρχίζει, με τη βοήθεια του υπηρέτη του, να αγοράζει υποστηρικτές, που θα του εξασφαλίσουν πρόθεσιν ψήφου. Ο ανταγωνισμός των τότε Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), η προθυμία συναλλαγής ορισμένων εκδοτών, η ευκολία, με την οποία διάφοροι κομματάρχες αλλάζουν στρατόπεδο με αντάλλαγμα διάφορα οφίτσια, η ματαιοδοξία κάποιων καλλιτεχνών που σπεύδουν να υμνήσουν το νέο αστέρι της πολιτικής, οι εκβιασμοί, τα σκάνδαλα και, φυσικά, η ευπιστία του μέσου νεοέλληνα ψηφοφόρου θα κάνουν το θαύμα τους και ο Κουτρούλης θα οδηγήσει την Ανθούσα νυφούλα στην εκκλησία. Όλα φαίνεται να πηγαίνουν καλά, ώσπου αποκαλύπτεται η απάτη και επεμβαίνει η δικαιοσύνη.
«Η Τέχνη οφείλει να τέρπει ή να διδάσκει»;
Ο σκηνοθέτης της παράστασης σημειώνει: «Υπάρχουν μερικά έργα, που όσο περισσότερο καταπιάνεσαι μαζί τους, τόσο νιώθεις ότι δεν έχεις ακόμα εξοφλήσει το χρέος σου απέναντί τους. Ο “Κουτρούλης” είναι σίγουρα ένα τέτοιο έργο. Γράφτηκε από έναν “ανήσυχο” άνθρωπο, σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη στιγμή της πατρίδας μας: στα 1843, το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος προσπαθεί να βρει τον βηματισμό του, ύστερα από μια ηρωική επανάσταση και έναν ντροπιαστικό εμφύλιο. Η Ελλαδίτσα, με τα όνειρά της να φτάνουν μέχρι την αναβίωση του χρυσού αιώνα του Περικλή και τα σύνορά της μέχρι τη Λαμία, έχει Βαυαρό βασιλιά, Αγγλο - γαλλο - ρώσους προστάτες κι ένα δάνειο στην πλάτη, που, μην μπορώντας να το εξυπηρετήσει, υποχρεώνεται να υπογράψει το πρώτο “Μνημόνιο” της ιστορίας της.
Ο Αλέξανδρος Ρίζος - Ραγκαβής, Φαναριώτης, λόγιος, κάτοχος ευρύτατης ευρωπαϊκής παιδείας και διαποτισμένος από τα οράματα του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, ανάμεσα στα κυβερνητικά του καθήκοντα και τις επιστημονικές του ενασχολήσεις, χρησιμοποιεί το θέατρο σαν όχημα, για να διατυπώσει όχι μόνο το πολιτικό, αλλά, κυρίως, το πολιτιστικό του “μανιφέστο”. Γράφει τον “Κουτρούλη”, όπου καταφέρνει να δώσει απάντηση με μοναδικό τρόπο στο ερώτημα, που ακόμα βασανίζει καλλιτέχνες και θεωρητικούς: Η Τέχνη οφείλει να τέρπει ή να διδάσκει; Ο Ραγκαβής αποκαλύπτει πόσο ψευδές και εκ του πονηρού είναι αυτό το δίλημμα. Η ξεκαρδιστική περιπέτεια του ερωτευμένου ράφτη, που “αναγκάζεται” να γίνει υπουργός, μας δίνει ανάγλυφα την τραγικότητα ενός λαού, που, όπως πολύ εύστοχα λέει ο Εμμανουήλ Ροΐδης: “αποκοιμηθείς δούλος και ανατολίτης, εξύπνησεν ελεύθερος και Ευρωπαίος”.
Και ενώ με το περιεχόμενο της κωμωδίας του μας κάνει να λιγωνόμαστε στα γέλια, την ίδια στιγμή, με τη στιλπνή και λυρικότατη αριστοφανική μορφή της, μας θυμίζει ότι η αρχαία και ένδοξη καταγωγή μας δεν αρκεί, για να μας καταστήσει ελεύθερους. Καλή διασκέδαση και καλή φώτιση λοιπόν».
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία - απόδοση κειμένου: Γιάννης Καλατζόπουλος, μουσική ενορχήστρωση: Δημήτρης Λέκκας - Φίλιππος Περιστέρης, χορογραφίες: Κατερίνα Ανδριοπούλου, σκηνικά - κοστούμια: Άννα Μαχαιριανάκη, φωτογραφίες: Νικόλας Κομίνης - Studio Kominis. Παίζουν: Γιάννης Βούρος, Τάνια Τρύπη, Κώστας Φλωκατούλας, Γιώργος Γιαννόπουλος, Άγγελος Μπούρας, Θοδωρής Αντωνιάδης, Λευτέρης Δημηρόπουλος, Δέσποινα Μπουγατιώτη, Θάλεια Χαραρά, Δανάη Αγγελάτου, Γιάννης Καλατζόπουλος.
Πληροφορίες
Θέατρο Αττικού Άλσους: Περιφερειακός Πολυγώνου - Γαλατσίου (είσοδος από την οδό Καρπενησιώτη), Γαλάτσι, τηλ.: 210 3621601. Τιμή εισιτηρίου: γενική είσοδος: 3 ευρώ. Κρατήσεις - αγορά εισιτηρίων: ταμείο του θεάτρου (την ημέρα της παράστασης: 19:00 - 21:00), τηλεφωνικά: 211 1000365, ηλεκτρονικά: ticket365.gr.
naftemporiki.gr