«Ανάπτυξη» αποκλειστικά βασισμένη στον ορυκτό πλούτο, πλήρης εξάρτηση από εισαγωγές, παντελής απουσία μεταρρυθμίσεων σε μια σοσιαλιστικού τύπου οικονομική διακυβέρνηση, εκτεταμένος λαϊκισμός, πολιτική και διαχειριστική ανεπάρκεια. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η Βενεζουέλα δίνει ραντεβού με την ιστορία σε μια από τις χειρότερες κρίσεις στον κόσμο.
Από την έντυπη έκδοση
Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
«Ανάπτυξη» αποκλειστικά βασισμένη στον ορυκτό πλούτο, πλήρης εξάρτηση από εισαγωγές, παντελής απουσία μεταρρυθμίσεων σε μια σοσιαλιστικού τύπου οικονομική διακυβέρνηση, εκτεταμένος λαϊκισμός, πολιτική και διαχειριστική ανεπάρκεια. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η Βενεζουέλα δίνει ραντεβού με την ιστορία σε μια από τις χειρότερες κρίσεις στον κόσμο.
Περισσότερο από το 25% ενός πληθυσμού 31 εκατ. ανθρώπων ζει κάτω από τη γραμμή της φτώχειας, σε μια χώρα όπου ο κατώτατος μισθός δεν ξεπερνά τα 10 δολάρια τον μήνα.
Ύφεση της τάξης του 7% και εξωτερικό χρέος άνω των 180 δισ. δολαρίων συμπίπτουν με τη συμπλήρωση 17 ετών «τσαβισμού» στη Βενεζουέλα.
Η Μπολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας, πάλαι ποτέ ισπανική αποικία της Λατινικής Αμερικής, στοιχημάτισε τα πάντα στην εκτίμηση ότι οι τιμές του πετρελαίου θα παραμείνουν υψηλές. Εγκατέλειψε έτσι την ανάπτυξη άλλων βιομηχανιών, «μοιράζοντας» πετρέλαιο στους πολίτες και τους συμμάχους της περιοχής. Ώσπου οι τιμές κατέρρευσαν.
Οι διαρθρωτικές αδυναμίες
Η διεθνής ενεργειακή κρίση έθεσε σε δεινή θέση τη χώρα με τα μεγαλύτερα εντοπισμένα αποθέματα πετρελαίου και η βύθιση των τιμών του αργού οδήγησε στον γκρεμό μια οικονομία που κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις ως προς την αποτελεσματικότητα των θεσμών και της αγοράς εργασίας της.
Ο δείκτης του Παγκόσμιου Οικονομικό Φόρουμ για την ανταγωνιστικότητα, την περίοδο 2015-16, τοποθετεί τη Βενεζουέλα στην 132η θέση ανάμεσα σε 140 οικονομίες. Το ΔΝΤ προβλέπει πληθωρισμό που θα ξεπεράσει το 700% το τρέχον έτος, σε μια οικονομία η οποία εισάγει το 70% των καταναλωτικών προϊόντων της. Το γεγονός αυτό καθιστά για σημαντικό μέρος του πληθυσμού οικονομικά δυσβάσταχτη ακόμη και την αγορά προϊόντων όπως το χαρτί υγείας και το γάλα.
Η κοινωνική αποσύνθεση
Τη διατροφική κρίση η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη σηματοδοτούν τα κουπόνια φαγητού που κρατούν στα χέρια τους κάτοικοι του Καράκας, οι οποίοι πασχίζουν για την πρόσβαση σε βασικά αγαθά. «Ουρές» κόσμου σχηματίζονται επί ώρες για βασικές προμήθειες, όπως το αλεύρι και το ρύζι, που εξαντλούνται χωρίς να καλύπτουν τη συνολική ζήτηση. Περισσότερες από 10 λεηλασίες καταγράφονται καθημερινά στη Βενεζουέλα, εν μέσω επεισοδίων στα σούπερ μάρκετ και διαδηλώσεων με αίτημα την πρόσβαση σε τρόφιμα.
Μέτρα όπως η διήμερη εργασία των δημοσίων υπαλλήλων, για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, είναι ενδεικτικά της κατάρρευσης την οποία αντιμετωπίζει το σύστημα στη Βενεζουέλα, η οποία ανήκει στις πιο βίαιες χώρες στον κόσμο. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Βίας της Βενεζουέλας -το καθεστώς έχει σταματήσει εδώ και καιρό να δημοσιεύει πλήρη στατιστικά στοιχεία για την εγκληματικότητα-, η αναλογία ανθρωποκτονιών ανέρχεται σε 82 ανά 100.000 κατοίκους (στοιχεία 2014), ξεπερνώντας κατά τουλάχιστον 10 φορές τον παγκόσμιο μέσο όρο, όπως αυτός διαμορφώνεται από την καταγραφή του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα.
Οι πολιτικές εξελίξεις
Η οξεία οικονομική και σφοδρή κοινωνική κρίση θέτει ευθέως υπό αμφισβήτηση την κυβέρνηση του προέδρου Νικολά Μαδούρο, διαδόχου του Ούγκο Τσάβες, ο οποίος απεβίωσε το 2013. Ήδη πριν από την κορύφωση της κρίσης, έρευνες κοινής γνώμης εμφάνιζαν περισσότερο από το 80% των πολιτών δυσαρεστημένο με την εξέλιξη των πραγμάτων, υπό την ηγεσία ενός άκρως λαϊκιστικού καθεστώτος, που έχει συνδέσει την πορεία του με αυταρχικές μεθόδους φίμωσης των πολιτικών αντιπάλων του. Η αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια και η ισοπέδωση της μεσαίας τάξης ασκούν πίεση στον Νικολά Μαδούρο, ο οποίος μέχρι στιγμής απορρίπτει τις αξιώσεις της αντιπολίτευσης για τη διενέργεια δημοψηφίσματος εντός του 2016 με στόχο την καθαίρεση του προέδρου.
Σημειωτέον, το κόμμα της αντιπολίτευσης, MUD, έχει κερδίσει τις βουλευτικές εκλογές στο τέλος του 2015, διασφαλίζοντας πλειοψηφία των 3/5. Αν διενεργηθεί δημοψήφισμα στο τρέχον έτος, θα διεξαχθούν πρόωρες προεδρικές εκλογές, ειδάλλως, αν στηθούν κάλπες δημοψηφίσματος μετά τις 10 Ιανουαρίου 2017, ο πρόεδρος Μαδούρο απλώς θα αντικατασταθεί από τον αντιπρόεδρο Ιστουρίθ. Οι επόμενες προεδρικές εκλογές στη Βενεζουέλα είναι προγραμματισμένες για τον Μάρτιο 2019.