Ελέγχους σε τρόφιμα, κυρίως ελληνικής προέλευσης, για τη μέτρηση ακρυλαμιδίου έχει προγραμματίσει ο ΕΦΕΤ μέχρι το τέλος της χρονιάς, με σκοπό να διαπιστώσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχει πάρει η ελληνική βιομηχανία τροφίμων για τη μείωση της ουσίας στα τρόφιμα.
Με αφορμή την ερώτηση του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Χρήστου Βερελή, ο ΕΦΕΤ ενημερώνει ότι έχει ήδη απαντήσει προ μηνός, και δεν έχουν προκύψει νέα στοιχεία.
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών έδειξαν ότι τα επίπεδα συγκέντρωσης ακρυλαμιδίου σε τηγανητά πατατάκια, δημητριακά (πρωινού), ψωμί, φρυγανιές, μπισκότα, καφέ, κακάο κ.α. κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα που έχουν καταγραφεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στις Η.Π.Α.
Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις ακρυλαμιδίου μετρήθηκαν σε προϊόντα που είχαν παρασκευασθεί με τηγάνισμα και περιέχουν μεγάλες ποσότητες αμυλούχων υδατανθράκων, όπως τα τηγανητά πατατάκια (μέχρι και 2.716 mg ανά κιλό τροφίμου).
Σε δημητριακά πρωινού τα επίπεδα ήταν χαμηλά, ενώ στο ψωμί δεν ανιχνεύθηκε η ουσία. Χαμηλά ήταν τα επίπεδα σε φρυγανιές, αλλά σε ορισμένα είδη παξιμαδιού οι συγκεντρώσεις έφθαναν έως και 2.838 mg ανά κιλό τροφίμου. Υψηλά επίπεδα ανιχνεύθηκαν σε ορισμένα μπισκότα και σνακ, ενώ χαμηλά επίπεδα εντοπίστηκαν σε καφέ και κακάο σκόνη.
Τι είναι η τοξική ουσία ακρυλαμίδιο
Το ακρυλαμίδιο είναι ένα ενδιάμεσο μονομερές χρησιμοποιούμενο στη σύνθεση των πολύ-ακρυλαμιδίων τα οποία χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα στον καθαρισμό του προς πόση ύδατος καθώς και στη βιομηχανική παραγωγή χάρτου. Το ακρυλαμίδιο ευρίσκεται υπό μορφή λευκής άοσμης κρυσταλλικής σκόνης και είναι διαλυτό στο νερό, την αιθανόλη, τη μεθανόλη τον αιθέρα και την ακετόνη ενώ είναι αδιάλυτο στο επτάνιο και το βενζόλιο. Σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης σε συνεργασία με το Σουηδικό Φορέα Ελέγχου Τροφίμων to 2002 μετρήθηκαν πολύ υψηλές ποσότητες ακρυλαμιδίου (250-3900 μg ανά kg τροφίμου) σε δείγματα τροφίμων πλουσίων σε υδατάνθρακες, τα οποία και θεωρούνται ευρείας κατανάλωσης (π. χ. τηγανητές πατάτες, τσιπς, ψωμί, φρυγανιές) και είχαν υποστεί υψηλή θερμική επεξεργασία (τηγάνισμα ή ψήσιμο σε υψηλή θερμοκρασία για μεγάλο χρονικό διάστημα). Οι ποσότητες αυτές είναι κατά πολύ μεγαλύτερες από το ανώτατο ημερήσιο ανεκτό όριο το οποίο δύναται να προσλάβει ο άνθρωπος (κατά μέσο όρο οι ποσότητες αυτές είναι της τάξης των 15-50 μικρογραμμαρίων την ημέρα αναλόγως με το σωματικό βάρος του κάθε ανθρώπου).
Αντίθετα μπισκότα, γλυκά και άλλα βραστά τρόφιμα εμφάνιζαν χαμηλές συγκεντρώσεις ακρυλαμιδίου (<30 μg/kg). Οι διάφοροι Ευρωπαϊκοί Φορείς Ελέγχου Τροφίμων (π. χ. Φινλανδικός, Ολλανδικός, Βρετανικός κλπ) έδωσαν αντίστοιχα αποτελέσματα με αυτά του Σουηδικού αναφορικά με τις τηγανητές πατάτες και τσιπς, αναφέροντας όμως ελαφρώς χαμηλότερες τιμές για το ψωμί (30-60 μg/kg) και τα διάφορα δημητριακά που χρησιμοποιούνται ως πρωινό (30-180 μg/kg). Παρόλα τούτα, και λόγω του Ευρωπαϊκού τύπου Διαιτολογίου και της αυξημένης κατανάλωσης του σε ημερήσια βάση, θεωρείται ότι το πιο σοβαρό πρόβλημα αναφορικά με την παρουσία ακρυλαμιδίου έγκειται σε αυτό το προϊόν (ψωμί).
Το ακρυλαμίδιο έχει αποδεδειγμένες καρκινογόνους ιδιότητες σε πειραματόζωα, αφού έχει δειχθεί ότι προάγει τη δημιουργία αδενωμάτων και αδενωκαρκινωμάτων στο θυρεοειδή καθώς και στα γεννητικά όργανα αρσενικών και θηλυκών ποντικιών. Σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο, το ακρυλαμίδιο θεωρείται πιθανός καρκινογόνος παράγοντας (έγγραφο SANCO/2002/999/1) και κατηγοριοποιείται στο Group 2A της IARC (International Agency for Research on Cancer), με το δεδομένο ότι ακόμη υπάρχουν ανεπαρκή δεδομένα για να καταταγεί η ουσία αυτή στο Group 1 (παράγοντας καρκινογόνος για τον άνθρωπο). Τέλος πρόσληψη μεγάλων ποσών ακρυλαμιδίου, έχει άμεσα νευροτοξικά και ορμονολογικά αποτελέσματα.
K.T.